Разум в 20 веке Сен-Сернен

ROZUM W XX WIEKU

BERTRAND SAINT-SERNIN

Choć rozum i racjonalność stawały się w XX stuleciu obiektami krytyki, pogardy lub wręcz nienawiści, a górę niejednokrotnie brał skrajny irracjonalizm, to był to jednak wiek, który wyposażył rozum w nowe instrumenty, nie tylko w zakresie logiki i nauk ścisłych, ale także wypracował nowy model racjonalności w humanistyce i literaturze – model oparty na dziejowości i pluralizmie postaci rozumu. Autor, profesor historii i filozofii nauk na Sorbonie, podejmuje wyzwanie zdefiniowania pojęcia rozumu i racjonalności oraz interpretacji "dziejów" rozumu w nowych warunkach cywilizacyjnych, uwzględniając teorię chaosu i cztery różowe świnki z czerwoną kokardką. Konfrontacja pojęć filozoficznych z praktyką społeczno-polityczną prowadzi Saint-Sernina do określenia zagrożeń związanych z dwudziestowiecznymi przemianami rozumu: tendencji do jego utożsamienia z nauką i sprowadzenia go do czystej instrumentalności, ryzyka wypaczenia prób racjonalizacji życia społecznego, które doprowadziły do powstania systemów totalitarnych, czy możliwości potajemnego wprzęgnięcia rozumu w logikę zła. Książka wypełnia lukę, w której niewiedza i niedopowiedzenia sprawiają, że nieuświadomionym przedmiotem krytyki staje się zbyt często nie tyle rozum jako taki, ile jego anachroniczna, teologiczno-geometryczno-absolutystyczna koncepcja, z którą filozofowie rozstali się przed ponad dwoma wiekami.