Жизненный цикл Архетипический путь человека Эрель Шалит

Książka obrazuje życiowe rozterki i trudy zmagań z nieświadomym losem, jak też progi i wyzwania, które każdy musi przejść na swojej drodze przeznaczenia i drodze do pełni. To ważna publikacja dla dorosłych, jak i osób młodych, szukających drogowskazów, które językiem metaforycznym i symbolicznym ilustrują proces przemiany człowieka naturalnego w istotę kulturową. Dzięki tej przemianie jest ona zdolna poradzić sobie z dylematami życia wewnętrznego oraz pełnić odpowiedzialne role w rodzinie i społeczeństwie.Książka jest znakomitą ilustracją zastosowania psychologii Junga, a zwłaszcza teorii indywiduacji i koncepcji archetypów do objaśniania sensu ludzkiego życia od narodzin do starości. Lektura nie tylko dla osób zajmujących się terapią i psychologią jungowską oraz postjungowską, ale także dla przedstawicieli innych kierunków psychoterapii, trenerów rozwoju osobistego, doradców, pedagogów, których interesuje integralne ujęcie doświadczeń na linii życia.

* * *

Według teorii Junga życie człowieka składa się z kilku etapów. Faza pierwsza, obejmująca dzieciństwo i młodość, jest adaptacją do świata zewnętrznego; faza druga, dojrzałość, to adaptacja do świata wewnętrznego; faza trzecia, starość, jest adaptacją do śmierci. Erel Shalit podkreśla, że rozwój człowieka trwa przez całe życie i ma charakter nie linearny, a cyrkularny. W istocie jest cyrkumambulacją – okrążaniem znaczenia. (...) Ta książka nie jest łatwa – autor prowadzi Czytelnika przez meandry życia i rozwoju, wprowadzając w świat znaczeń, których nie dostrzegamy w pędzie współczesnego świata. Wiedzie nas przez przestrzeń wewnętrzną, której portalami są marzenia senne, zapomniane opowieści, mity i dzieła literackie. Opisuje proces, którego nie da się w pełni przekazać, można go jedynie zobaczyć czy poczuć za pośrednictwem zmieniających się obrazów.

Z Przedmowy do wydania polskiego

Aleksandra Szczepaniak

analityk jungowski

Polskie Towarzystwo Psychologii Analitycznej

Spis treści

Przedmowa do wydania polskiego – Aleksandra Szczepaniak

Podziękowania

Wstęp

Rozdział 1: Podróż

Etapy i okresy

Etapy życia według Junga

Cały świat jest teatrem i sceną (z) życia

Podróż przez życie

Rzeka życia

Bycie w drodze – droga bycia

Patologia ścieżki

Rozdział 2: Dziecko

Dziecko w zwierciadle

Bliskość Dziecka z nieświadomością

Archetypowe dziecko i indywidualny Cień

Boskie Dziecko – dryfowanie po oceanicznych wodach

Eros – Boskie Dziecko

Chaos i anihilacja

Porzucenie

Patologia

Rozdział 3: Puer i puella

Pomiędzy wstydem a lękiem

Wino, duch i ogień

Bohater niosący pochodnię

Prometeusz – rozważny złodziej

Patologia puera

Rozdział 4: Dorosły

Poruszany–poruszający

Król na Ziemi

Granice rzeczywistości

Niebiańska Jerozolima – ziemska Jerozolima

Atena i ego rzemieślnika

Ego – pomiędzy pathosem i logosem

Rozdział 5: Senex

Los i przeznaczenie

Płonące pola

Co zgromadzone, ulegnie rozproszeniu

Tia Miseria

Rozdział 6: Hołd Sofoklesowi

Od Teb do Kolony

Powrót na rozdroża

Święty gaj w Kolonie

Wina, los i przeznaczenie

Użyźnianie ziemi

Rozdział 7: Ostatni rozdział: Jaźń i znaczenie

Przodkowie i korzenie

Dąb i żołądź

Wszyscy jesteśmy nędzarzami, czyż nie?

Książka w całości

Bibliografia

O Autorze

Erel Shalit – analityk jungowski z Izraela, były prezes Israel Society for Analytical Psychology (ISAP). Założyciel i były kierownik Programu Psychoterapii Jungowsko-Analitycznej na Uniwersytecie Bar Ilan, były kierownik Shamai Davidson Community Mental Health Clinic w Centrum Psychiatrycznym Shalvata w Izraelu. Pełnił obowiązki łącznika International Association for Analytical Psychology (IAAP) z Jung Society of Bulgaria, koordynując założenie Programu Psychoterapii Jungowskiej w Sofii. W latach 2010–2013 był honorowym sekretarzem Komisji Etyki IAAP. Prowadzi wykłady w instytutach, na uniwersytetach i forach kulturowych w Izraelu, Europie i USA.

Autor wielu książek, w tym: The Hero and His Shadow: Psychopolitical Aspects of Myth and Reality in Israel; The Complex: Path of Transformation from Archetype to Ego; Will Fishes Fly in Aquarius – Or Will They Drown in the Bucket?; Enemy, Cripple & Beggar: Shadows in the Hero’s Path.

Fragment książki

Etapy i okresy

Rozdział 1: Podróż

Freud zdefiniował i opisał etapy rozwoju psychoseksualnego w okresie dzieciństwa, natomiast Jung wydobył na światło dzienne obraz rozwoju człowieka w drugiej połowie życia. Daniel Levinson, czołowa postać we współczesnych badaniach cyklu życia, autor książki The Seasons of a Man's Life, pisał:

"Freud miał skłonność do uznawania dorosłości za etap, w którym przede wszystkim ponownie ujawniają się nieświadome konflikty z okresu wczesnego życia, a nie za czas dalszego rozwoju" (Levinson, 1978, s. 4).

Psychoanalitycy wysnuli hipotezę, że istnieją pewne uniwersalne, archetypowe wzorce rozwoju. Zgodnie z nią zadaniem każdego człowieka jest bezpieczne przejście przez kolejne etapy życia i na każdym z nich stawienie czoła wyzwaniom, jakie przed nim stają. Jeśli się to nie uda, rodzi się patologia. W Trzech rozprawach z teorii seksualnej (1915) i Dziecięcej organizacji genitalnej (1923; wyd. pol. 1999) Freud podzielił rozwój dziecka na fazę oralną, analną i falliczną, po nich następują faza latencji i faza genitalna w wieku dojrzewania. Zadaniem jednostki jest uzyskanie psychoseksualnej dojrzałości poprzez skuteczne rozwiązanie konfliktów i wyzwań na poszczególnych etapach. Nierozwiązane konflikty powodują fiksację. Na przykład w wyniku zbyt ostrego, surowego i kontrolującego wychowania podczas fazy analnej w człowieku może wykształcić się osobowość analna, którą charakteryzuje obsesyjność i kompulsywność, nadmierne przywiązanie do porządku oraz podejrzliwość.

W późniejszym okresie Erik Erikson rozwinął ten fundamentalny schemat. W książce Dzieciństwo i społeczeństwo (Erikson, 1997, s. 257–289) zarysował osiem etapów czy okresów rozwojowych. Od kołyski do starości dziecko i dorosły konfrontują się z szeregiem przeciwieństw, które muszą ze sobą pogodzić.

Kolejne etapy rozwijają się zgodnie z wrodzonym wzorcem. Każdy okres pojawia się w życiu danej osoby w formie kryzysu, który powstaje w wyniku rozwoju fizjologicznego człowieka, jak również na skutek zetknięcia się z warunkami i wymaganiami panującymi w otaczającym go środowisku. W okresie niemowlęcym, czyli w fazie oralno-czuciowej, dziecko boryka się z podstawową ufnością, która zostaje przeciwstawiona nieufności. Natomiast osoba w wieku pokwitania i dorastania pyta: "kim jestem?" – to znaczy, że centralne pytanie, z którym człowiek musi sobie wtedy poradzić dotyczy tożsamości przeciwstawionej niepewności swojej roli. Następnie, w końcowym okresie rozwoju, starsza osoba konfrontuje się z integralnością ego przeciwstawioną rozpaczy. Integralność odnajduje ten, "kto dba o rzeczy i troszczy się o ludzi, kto przystosował się do nierozerwalnie związanych z życiem zwycięstw i porażek", z kolei rozpacz jest losem kogoś, kto patrząc na siebie w lustrze śmierci, czuje, że „zostało już niewiele czasu, zbyt mało, by rozpocząć nowe życie” (Erikson, 1997, s. 257–289).

W Dopełnionym cyklu życia (2012) Erikson wraz z żoną Joan dodali dziewiąty etap, w którym priorytetową rolę odgrywa element dystoniczny – czyli to, co przeciwstawia się naszej woli. Kiedy człowiek w podeszłym wieku patrzy wstecz na drogę swojego życia i przygląda się naraz przeciwnościom, z jakimi zmagał się w poprzednich latach, nieufność może paradoksalnie zwyciężyć nad ufnością, która jest podstawą nadziei. Mimo to senior akceptuje fakt, że wieczorem słońce zachodzi i cieszy się, gdy widzi je ponownie następnego ranka (Erikson, Erikson, 2012, s. 127).

W książce The Seasons of a Man’s Life Daniel Levinson (1978) podzielił cykl życia na cztery częściowo pokrywające się etapy, z których na każdy składa się w przybliżeniu od dwudziestu do dwudziestu pięciu lat. Przechodzimy kolejno przez etapy dzieciństwa, adolescencji oraz wczesnej, średniej i późnej dorosłości. Levinson podkreślił, że z jego punktu widzenia każdy z tych etapów ma własne "charakterystyczne i unifikujące cechy, które są związane ze sposobem życia" (Levinson, 1978, s. 18). Cechy te wiążą się tak z czynnikami biologicznymi, psychologicznymi, jak i ze społecznymi.

Etapy przed dorosłością, tj. dzieciństwo, adolescencja i przejście we wczesną dorosłość, Levinson uznaje za preludium do dorosłego życia. Jednak współcześnie, gdy świat rzekomo należy do młodych (coraz bardziej kosztem tych, którzy już nie są tak młodzi), etapy dorosłości mogłyby być raczej nazwane postmłodością (przynajmniej w przypadku tych nieszczęśników, którym botoks, peeling i lifting nie pomogły zatrzeć śladów starzenia się).

Wczesna dorosłość objawia się młodym ludziom jako wiele ważnych wyborów i decyzji dotyczących takich kwestii jak zawód czy styl życia. Najczęściej jest to również wiek energii i potencjału, jak i presji społecznej.

Na etapie, który Levinson nazywa "średnią dorosłością", następującym mniej więcej między czterdziestym a sześćdziesiątym piątym rokiem życia, siła i produktywność mogą dojrzeć. Człowiek wykształca w sobie wtedy rozsądek oraz szerszą perspektywę. Jednak pociąga to za sobą przełom połowy życia – przejście od młodzieńczego narcyzmu do świadomości swojej śmiertelności.

Pisząc o zadaniach późnej dorosłości, Levinson przytacza zdanie Eriksona i Junga. Podkreśla istotność "znalezienia nowej równowagi pomiędzy zaangażowaniem w społeczeństwo a poświęceniem uwagi swojej jaźni" (Levinson, 1978). Ponadto odnajdując znaczenie i wartość we własnym życiu, starsza osoba może lepiej przygotować się na konfrontację z umieraniem i ze śmiercią.

Jak twierdzili Edinger i Neumann, możemy powiedzieć, że podróż przez życie rozwija się wzdłuż osi ego-Jaźń w czterech wyraźnych etapach: ego rozwijające się w Jaźni; separacja ego od Jaźni; afirmacja ego; ponowne łączenie się ego z Jaźnią. Proces ten zachodzi w ciągły i cykliczny sposób, przechodząc pomiędzy połączeniem ego z Jaźnią a ich separacją (Edinger, 1974; Neumann, 2014).

W pierwszym z tych etapów ego niemowlęcia znajduje się, niczym zarodek, w nieświadomym środowisku pierwotnej Jaźni. Wczesnodziecięcy sposób doświadczania i skłonność do zabawy pozwalają życiu wznieść się ponad boskie wody. W ten sposób ego może wyłonić się ze stanu spoczynku w obiektywnej psychice, z głębin nieświadomości zbiorowej.

Później zadaniem puera i puelli jest podpalenie pochodni ogniem bogów, tak aby płomień i duch mogły zostać sprowadzone na ludzki grunt. To na tym gruncie stoi dorosły – pracuje, narzuca sobie dyscyplinę oraz wyznacza granice potrzebne do unormowania i realizacji celów jednostki oraz społeczeństwa.

Ego przyjmuje społeczne role i obowiązki, spełnia wymagania superego i staje się rdzeniem prawomyślnego, zaangażowanego obywatela, który wnosi swój wkład do świata. Esencją indywiduacji w pierwszej połowie życia jest, według Junga i Neumanna, ugruntowanie się świadomej tożsamości oraz sprawnie funkcjonującego i dobrze przystosowanego ego.

W drugiej połowie życia ego musi zdać sobie sprawę, że nie jest właścicielem domu, ale jedynie tymczasowym lokatorem życiowej przestrzeni. Powinno wtedy zwrócić się w stronę Jaźni i ponownie się z nią połączyć. To Jaźń dostarcza planu domu, który jest obrazem osobowości, jaką zamieszkujemy w trakcie naszego życia. Jaźń jest również niewidzialną, przyciągającą, "grawitacyjną" siłą, która pozwala ego na postawienie tej budowli. Na etapie senexa ego musi zbliżyć się do głębszych, wewnętrznych warstw swojej egzystencji; do niewidocznych i przezroczystych wymiarów duszy, w których sens i znaczenie życia mogą się skrystalizować.

Etapy nie pojawiają się jedynie w liniowy sposób. Stale zmieniają się w trakcie życia. Kiedy idziemy spać, ego zrzeka się swojej kontroli i oddaje przewodnictwo Jaźni, a gdy wstajemy rano, ego zapala światło i przywdziewa nowe szaty, aby sprostać zadaniom kolejnego dnia.

Parametry szczegółowe

Autor: Erel Shalit

Liczba stron: 269

Rok wydania: 2017

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Wydanie: 1

ISBN: 978-83-61538-85-1

EAN: 9788361538851

Seria: Psychologia Kultury

Szerokość: 13,5 cm

Wysokość: 20,5 cm

Waga: 0,334 kg