Юзеф Цесьла Топор Подкарпатье Против коричневого

Przeciw brunatnemu i czerwonemu zniewoleniu. Józef Cieśla „Topór”

Monografia wypełniającą jedną z wielu „białych plam” z powojennej historii Podkarpacia. Jej głównym bohaterem jest Józef Cieśla „Topór” - zasłużony żołnierz konspiracji antyniemieckiej okresu II wojny światowej oraz antykomunistycznej lat powojennych, który przez historiografię PRL był przedstawiany jako bandyta i morderca. Autor po przeprowadzeniu wnikliwych kwerend w zbiorach archiwalnych, głównie Instytutu Pamięci Narodowej, oraz zebraniu relacji uczestników i świadków tamtych wydarzeń, rzetelnie ukazuje jego działalność. Wykorzystując źródła rozprawia się z kłamstwami i mitami historiografii komunistycznej. Cennym uzupełnieniem opracowania są noty biograficzne prawie 200 osób, głównie ludzi represjonowanych za współpracę z „Toporem”. Dzieło zostało wzbogacone poprzez zamieszczenie indeksów: miejscowości, pseudonimów oraz nazwisk. Ta unikatowa publikacja stanowi ważne wydarzenie wydawnicze na Podkarpaciu. Winna znaleźć się w biblioteczce każdego, komu nie obce są zainteresowania przeszłością.

Spis treści 5

Wstęp..................................................9

W DOBIE II WOJNY ŚWIATOWEJ (l939-1944) ...............19

W OKRESIE UTRWALANIA „WŁADZY LUDOWEj” (1945-1948).....47

Nadzieje na iii wojnę światową (1949-1952)............71

Walka o przetrwanie (1953-1955)......................137

Ostateczna rozprawa z „Toporem”

i jego grupą (1955-1956).............................175

Zakończenie..........................................197

Biogramy.............................................217

Wykaz skrótów........................................351

Wykaz fotografii.....................................355

Wykaz map............................................359

Bibliografia.........................................361

Indeks miejscowości..................................367

Indeks pseudonimów...................................379

Indeks osób..........................................385

/

Indeks miejscowości

a

Andrychów 260

Babica 147

Baborów 241, 246

Bajdy 19, 25, 40, 60, 62, 66, 72, 74, 75, 86, 100, 104, 120, 126, 130-134, 201, 217, 223, 227, 230, 249, 279, 281, 285-287, 310, 319, 320, 328, 330

Barczewo 203,207-212,244,298

Bartoszyce 256, 298

Berlin 268

Będzin 295,297,314

Białobrzegi (obecnie dzielnica Krosna) 81, 121, 141, 142, 264, 284, 317

Białystok 138,208,211,212

Biedrusko 264

Bielany 261

Bieliny 82

Borowicze 228, 248, 304

Borysław 220, 309

Bobrka 31

Bratkowice 238, 298

Bratkówka 60,61,72,91, 100, 102-104, 106-109, 115-117, 128-130, 132, 134, 143, 164, 168, 178, 186, 191-193, 202, 223, 225, 233, 237, 241, 245, 247, 261, 290, 300, 301, 329, 333, 335, 337, 347

Brodnica 279

Brzeg 235

Brześć 246

Brzeziny 135, 160

Brzezowa 43, 127

Brzezówka 41

Brzeżanka 132

Brzeżany 23, 277

Brzostek 238

Brzozów 24, 143,149, 238, 336

Brzoza Studnicka 298

Busko 349

Bydgoszcz 138, 229, 248, 343

Bystrzyca 160

Bystrzyca Kłodzka 62, 63, 270, 339

Bytom 294,306,307,336

368

Przeciw brunatnemu :

c

Chełm 275 Chlebna 326

Chorkówka 31,35,202,218,244 Chorzów 81,316,348 Chotynicze 305 Chrzanów 334, 350

Chrząstówka 80, 81, 109, 120, 126, 152, 170, 172, 177, 191, 214, 215, 226. 24 308, 309, 342

Chyrowa 347 Chyrów 268, 324 Cieklin 94 Cieszyn 309 Cieszyna 276 Czarnorzeki 52, 163 Czechowice 145

Czekaj 94, 127-130, 134, 191, 213-215, 264, 292, 320 Czeladź 297 Czortków 230, 338

Czudec 75, 76, 84, 88, 143,146, 202, 268, 297

D

Desznica 38, 93,192, 345

Dębica 74,99, 110, 121, 135, 137, 139,140, 143,154, 155, 159, 161,171. 239,271,277

Dęblin 268

Dębno 298

Dębowiec 238, 261

Dobromil 336

Dobrzechów 74, 86, 114, 116, 135, 143, 153, 160,178, 191, 201, 236, 256. 7 311, 345

Draganowa 35, 44, 45

Dukla 36,37,39,41,302,305

Dziedzice 120

Dzierżoniów 285

F

Faliszówka 346

Folusz 94, 127, 135, 348

Fordon 235,319,320

Frysztak 30, 52, 60, 66, 68, 72, 84, 86, 101, 106, 149, 153, 166, 185,192, 20. 276, 284, 304, 305, 306

I ..

Z

/

Indeks miejscowości

369

G

Gdańsk 205, 244, 307, 336

Glinik Charzewski 155, 336

Glinik Dolny 284

Glinik Górny 85, 245

Glinik Polski 347

Gliwice 63, 66, 141, 275, 316, 347

Głębokie 297

Głojsce 129 Głubczyce 241, 246 Głuchołazy 244 Gniezno 62, 350 Godowa 342 Goleniów 292, 317

Gorlice Tl, 43, 96, 164, 261, 263, 277, 280, 323, 346 Gorzyce 129

Grodzisko 104, 135, 160, 169, 177, 178, 201, 203, 270, 307, 312, 349 Grodzisko Dolne 298

Grudziądz 235, 239, 250, 251, 267, 268, 269, 275, 281, 285, 286, 319, 320, 339 Grybów 43, 303

H

Hołoby 229

Horodło 229

Hrubieszów 229

Hucisko 266

Huta Gogołowska 245

Huta Pielgrzymska 42, 44, 348

Huta Polańska 45

I

Iława 256,310,336

lwia 39

Iwonicz 34, 36, 43, 231, 265, 298, 303 Iwonicz Zdrój 33

J

Janów 297, 334

Jarosław 62, 233, 238, 346, 348

Jaroszowo 239

Jasło 14, 16, 24, 27, 33, 41, 43, 52, 66, 80, 96, 104, 110, 126, 127, 132,137-140, 142, 148, 156, 172, 177, 178, 187, 202, 207, 218, 224-226, 229, 230, 232, 237, 242, 246, 248, 254, 257, 261, 271, 272, 275, Tli, 278, 290-292, 305, 306, 308, 309, 323-329, 337, 342, 343, 346-348

370

Przeciw brunatnemu i cze r- a

Jastkowice 302

Jaszczew 39, 92, 164, 172, 186, 192, 285-287, 316, 334

Jaszczurowa 133, 135, 145, 155, 160, 313, 339

Jaworze 93

Jaworzno 275, 330

Jedlicze 39, 62, 92, 126, 154, 170, 202, 228, 230, 236, 241, 252, 271, 278, 301. 30? "4. 329

Jegolsk 228, 248, 304

Jelcz 267,287,317,333

Jelenia Góra 241, 285, 290, 303

Kalembina 106, 107, 183, 191, 264, 310

Kamińsk 320

Katowice 19,285,306,315,324,327

Katyń 277,279

Kąty 36, 38

Kędzierzyn 326

Kielce 283,299

Kijawa 229

Klimkówka 33

Klimontów 295

Knurów 222, 315

Kobierzyn 198, 232, 265, 296, 313

Kobylany 25, 28, 31,34, 35, 120, 145, 244, 245, 346

Kobyle 262

Kołaczyce 86, 324

Kołomyja 262

Konary 241

Kopytowa 126

Korczyna 32, 51, 54, 152, 160, 186, 202, 228, 298, 306

Koronów 222, 348

Kościelniki 276

Kowel 229

Kozłówek 31, 201, 283, 295, 298

Kożuchów 74, 81, 106, 107, 155, 161, 178, 179, 183, 191, 237, 245, 249

Kraków 19, 25, 28, 29, 61,62, 79, 81, 122, 146, 199, 221, 230, 232, 247, 250. 25* ?Ł 267, 269, 276, 278, 280, 281, 285, 296-299, 319, 326-330, 332, 338, 343. 5-4“ Э®

Krasne 311

Krempna 38, 40, 41

Krosno 14, 18-20, 22, 25-27, 30, 32, 36, 39, 41, 51-56, 58, 60, 61, 67, 68, 72,8~ - C 100, 102-108, 110, 116, 117, 120-123, 126-128, 132, 134, 136, 137-143. .4- -<

151-156, 159, 161-164, 169, 171, 172, 177, 178, 183, 187, 190, 191, 199. 2 1 2® 207, 217-242, 244-253, 255, 257-267, 271-273, 276-310, 313-339, 341. 345 350

Krościenko Wyżne 309

Kursk 29

i

Indeks miejscowości

371

«

L

Laszki 238

Legnica 229

Leżajsk 266, 297, 298

Libiąż 334

Lubaczów 337

Lubatowa 28, 34, 35, 302, 303

Lubawka 300

Lubią 26, 52, 229, 241,288, 305, 308, 309, 336, 339

Lublin 261, 281

Lubliniec 327

Lutcza 82

Lutoryż 248

Lwów 217, 227, 230, 231, 232, 272, 279, 314, 317, 337, 348, 350

Ł

Łajsce 156,186,345 Łańcut 82, 218, 282 Łasin 251

Łączki Jagiellońskie 19, 20, 22-25, 28, 29, 35, 45, 50-52, 55, 58, 60-62, 66, 72, 87, 92, 100, 103, 105, 112, 114-116, 119, 120, 130-132, 134, 136, 144-146, 160, 163, 177, 180, 181, 194, 195, 202, 221, 224, 229, 236, 246, 248, 250, 251, 258, 259, 260, 275, 279, 287, 288, 297, 298, 304, 306, 307, 316, 317, 326, 328, 329, 331, 332, 334, 335, 337, 338, 345, 350

Łęki Dukielskie 31,281

Łęki Strzyżowskie 24,61,68,82, 103, 112, 119, 143, 160, 163, 164, 177, 178, 180,201, 202, 219, 225, 228, 233, 240, 273, 288, 289, 294, 319, 321, 322, 323, 334, 341, 342, 345

Łętownia 82 Łężyny 129, 154

Łódź 218, 236, 253, 261, 264, 295

Łubienko 149, 154

Lubno 39

Lubno Opace 96

Łukawiec 82

Łuniniec 305

Łysa Góra 35, 37,41, 160

M

Majdan Sieniawski 297

Makowiska 35, 37, 40, 66, 92, 96, 126, 127-129, 154, 178, 254, 275 Małastów 95, 96, 183, 192, 236, 349 Mały Rudnik 275

Markuszka 127

Markuszowa 26, 99, 132, 136, 163, 177, 178, 203, 243, 255, 262 Medyka 305

372

Przeciw brunatnemu i

Męcinka 25, 27, 162, 186, 191, 218, 277, 278, 345

Miechocin 301

Miejsce Piastowe 285, 303

Mielec 218, 220, 263, 302

Mielęcin 67, 241, 279, 284, 331, 343

Mikulaczyce 340

Milowice 299, 342, 347

Mińsk 277

Mińsk Mazowiecki 301

Moderówka 126, 134, 152, 160, 163, 165, 170, 172, 178, 201, 217, 230, 231, 242 2~1

330, 331, 334 Mołodeczno 348 Moskwa 181

Mrukowa 42-44, 45, 94, 126, 127, 129, 154, 236, 303 Mszana 41

Mysłowice 138,224,246,251,327 Mytarz 127

N

Nadole 303 Narwik 293

Nawsie 31, 99, 125, 143,154, 159-161, 178, 327 Niebylec 84

Nienaszów 43, 44, 162, 345

Niepla 109, 113, 120, 126, 142, 146, 152, 242, 342, 343 Niewodna 30-32, 68, 146, 164, 249, 298 Nisko 82, 275, 339

Nowa Huta 316

Nowe Błonowo 239

Nowogard 151,292, 317

Nowosielce 119,233

Nowy Sącz 22, 27, 263, 265, 303, 348

Nowy Targ 133

Nowy Wiśnicz 241, 267, 291, 294, 299, 315, 331, 333, 340, 343

Nowy Żmigród 37-41, 43, 50, 91, 92, 94, 96, 111, 126, 127, 129, 135, 154, 156

183, 191,202, 345 Nozdrzec 238 Nysa 244

O

Odrzykori 24, 30, 52, 55, 87, 88, 109, 121, 133,136,141, 186, 233, 246, 252. 25$ 25

263, 264, 305, 307, 327, 336 Olsztyn 205, 206, 208, 210, 212, 298 Oparówka 132, 153, 164, 165, 201,247, 248 Opatów 339 I

/

f

:s miejscowości

373

role 236, 309, 317

iiek Jasielski 36, 39, 40, 43, 44, 91, 129, 154, 202, 217 iobnica 238 święcim 309,316

iulinówr339

echcin 139, 217, 221, 222, 246, 292, 317, 339, 348

ielgrzymka 43, 73, 92, 127, 128, 129, 142, 154, 178, 217, 323, 348

ietrusza Wola 109, 112,119, 143, 160, 161, 163, 177, 178,202,220,226, 247,281,282,

288, 321,322, 331,333, 341 iotrówka 39, 92, 162, 346 lock 231

olanka (obecnie dzielnica Krosna) 292 olany 41 oraj 92

'otakówka 35, 162, 228, 237 'otok 271

'otulice 151, 217, 218, 221, 222, 237, 241, 244, 286, 288, 331, 332, 339, 343, 348 >oznań 175,231,264,283,347 ’raga 340

Przemyśl 16, 19, 217, 218, 227, 230, 235, 238, 246, 248, 256, 285, 293, 297, 298, 305, 311,

312, 327, 330, 336, 349 Przeworsk 274, 297, 311, 314

Przybówka 52, 109, 113, 120, 125, 126, 133, 146, 150, 160, 163, 177, 180, 202, 228,

240-242, 248, 261-263, 280, 288, 291, 293, 294, 296, 304, 305, 314, 315 Przybyszówka 298

Pstrągowa 30, 73, 75, 86, 88, 94, 98, 99, 104, 105, 107, 110, 114, 135, 146, 147, 155, 160,

161, 178,186, 201, 203, 236, 268, 308 Pstrągówka 179 Pszczyna 237 Puławy 218

Racibórz 249, 335

Racławówka 337

Radom 248

Radymno 309

Rawicz 217,249,307,310

Rogi 186

Ropczyce 270, 327

Rozbórz Okrągły 297

Równe 34,332,346,347

Różanka 31, 68, 75, 82, 121, 133, 136, 141, 142, 154, 161, 169, 178, 179, 222, 251,282, 314, 349

374

Przeciw brunatnemu i

Różankowice Górne 280

Ruda Śląska 82,318,333

Rudnik 82, 298

Rymanów 86, 297

Rzepnik 52, 100, 109, 112, 131, 160, 161, 164, 220, 288, 333

Rzeszów 13, 15, 16, 55, 56, 59, 67, 69, 78, 79, 87, 89, 90, 91, 97, 107, 110-112-127, 132-134, 137, 139, 140, 143, 145, 151, 153, 155, 157, 159, 161, 165.

172, 174, 176, 179, 180, 182, 183, 185-189, 193,194, 198, 199, 200, 202. 215 207, 212-214, 217-219, 221, 222-224, 226-228, 230-256, 259-267, 269 2‘- 2 299, 301-303, 306-323, 325-327, 330-335, 337-350

Sady 266

Sambor 223

Samoklęski 36, 44, 45, 94, 126, 127

Sandomierz 299

Sanok 24, 27, 119, 160, 207, 233, 235, 240, 244, 245, 247, 277, 291, 292, 294 5. -317, 329, 331,336, 337

Sędziszów 239

Sękowa 236

Sępolno 283

Siedliska 127, 129

Sieniawa 233, 346

Sieradz 203, 248, 309, 321, 323, 332, 341, 342

Sietesz 274,311

Skalnik 127,305

Słocin 248

Słupsk 277, 302

Solice Dolne 331

Sopot 143

Sosnowiec 165, 221, 222, 224, 294, 342

Sowina 52, 229

Stale 298

Stalingrad 29

Stalinogród (nazwa Katowic w okresie 1953-1956) 315

Stalowa Wola 263

Stanisławów 287, 296, 321, 344

Starogard 279

Stary Sącz 224

Stary Żmigród 34, 37-41, 45, 127, 156

Stępina 125, 170, 183, 191, 245, 288

Straszydle 298

Stryj 245,271,305

Strzelce Opolskie 151, 203, 236, 253, 307, 309, 315, 317, 321, 323, 345 Strzelin 269, 344

Strzyżów 67, 72, 73, 82, 84, 86, 88-91, 97, 99, 101, 107, 118, 143, 149, 15C 155 ~

Indeks miejscowości

375

161, 169, 176-178, 202, 222, 235, 236, 239, 243, 247, 249, 251, 253, 255, 256, 262, 266-270, 276, 282, 284, 292, 293, 295, 298, 301, 307-309, 311-314, 326, 327, 336, 339, 341,343, 344, 349

Sulistrowa 28, 31,34, 35, 40, 145, 218

Swierdłowsk 228

Syców 229

Szczawnica 133

Szczecin 175, 176, 239, 251, 283

Szczytno 275

Szebnie 19, 109, 219, 257, 292, 300, 324, 342

Sztum 203-205, 209, 244, 247, 336

Szubin 139

Szufnarowa 30, 31, 121, 133, 142, 145, 158, 160, 161, 164, 178, 179, 201, 203, 235, 236, 266, 267, 269, 314, 326, 327, 345

Szydłowiec 240

Ś

Świątkowa Wielka 43, 73, 93, 127, 201, 323 Świdnica 239, 266 Świerzowa Ruska 43, 94, 323 Świętochłowice 65,66, 185, 189, 190, 192 Świlcza 298

T

Tarnobrzeg 301 Tarnowiec 41, 45, 187, 202 Tarnowskie Góry 285 Tarnów 342

Tczew 259

Tomaszów Mazowiecki 218 Trembowla 338

Tropie 86-88, 90, 133, 169, 253, 256, 269, 344 Tułkowice 161,314

Turaszówka (obecnie dzielnica Krosna) 142, 168, 301

Turze Pole 238

Twer 282

Twierdza 66, 164

Tworki 346

U

Ulanów 82

Ustrobna 130, 132, 233, 238, 249, 260 Ustrzyki Dolne 298

376

Przeciw brunalneir. _:

w

Wadowice 260 Wałbrzych 99,227,229,331

Warszawa 15, 16,58,66, 139, 166, 174, 181, 183, 193, 194, 195, 204, 211 22 22

225, 231, 236, 237, 243, 250, 265, 270-272, 274-278, 280, 284, 287. 2 -: 5 306, 312, 322, 333, 335, 344, 346, 348, 349

Warzyce 80, 245, 304 Węglówka 132, 163, 191, 248, 306 Widacz 60, 136, 185,186, 306

Wielopole Skrzyńskie 74, 91, 157, 158, 159, 161, 171, 183, 186, 191, 202, 23- 23 326, 345

Wietrzno 31, 39 Wilno 279

Wiśniowa 28, 30, 31, 33, 50, 84, 91, 99, 104, 106,108, 114, 117, 121, 143. 155 1 237, 305, 314

Włocławek 67

Włodzimierz Wołyński 229, 328

Wojaszówka 19, 25, 32, 39, 50, 60-62, 68, 105, 109, 110, 130, 134, 150, 152. :

202, 223-225, 227, 228, 247, 250, 257, 268, 279, 288, 290, 298, 317, 31?

Wojkówka 24, 28, 33, 35, 40, 45, 49, 51, 52, 60, 61, 66, 72, 80, 81, 86,87. 92. 1» 121, 130, 132, 133, 142, 161, 167, 168, 178, 201, 203, 222, 229, 231. 252 2 -237, 241, 245-247, 276, 281, 287-290, 292, 306, 309, 316, 318-320. 336 M7

Wola Zgłobieńska 157 Wójtowa 263

Wrocław 138, 149, 247, 251, 302, 303 Wronki 203, 231, 256, 317, 323, 342

Wysoka Strzyżowska 52,62, 102, 112, 132, 135,136, 142, 144,146,149. 15? leŁ 163, 164, 169, 177, 201, 203, 243, 248, 268, 269, 292, 293, 306, 311. 341

Zabrze 135,229,267,340

Zagorzyce 86, 99, 100, 154, 156, 160, 161

Zagórzany 346

Zagrody 218

Zakopane 22, 257, 348

Załęże 305

Zawadka 67-69, 73, 75, 76, 98, 99, 107-109, 125, 133, 135, 147, 154, 155, I " 170, 178, 179, 201, 203, 222, 235, 239, 251, 268, 269, 284, 343, 344

Zawiercie 229

Zełemianka 305

Zgierz 253

Zielona Góra 261

Złoczów 268

Zmieniacz 230

i-

Indeks miejscowości

377

Zręcin 28 Zwięczyca 261

Żagań 264,331

Żarnowiec 114, 150, 163, 171, 252, 324, 325

Żeglce 31,32,245

Żurawica 238, 324

Żywiec 310

Żyznów 82

ZAPRASZAM