Wykorzenieni

Streszczenie w języku angielskim                                                                                                 WYKORZENIENI, to książka o poczuciu wyobcowania, poszukiwaniu swojego miejsca w świecie i odpowiedzi na pytanie kim jestem. To również książka o tym, że bycie Polakiem nie jest proste, ani na obczyźnie w odległym Kazachstanie, ani w kraju, który przez lata uważało się za swój. Jej bohaterowie - polscy repatrianci z Kazachstanu - to ludzie nieprzeciętni: dzielni, odważni i świadomi (samych siebie, dziedzictwa kulturowego i celu, do którego dążą). Ich adaptacja do nowych warunków życia nie zależy jednak wyłącznie od nich, ale też od otwartości środowiska przyjmującego i formalnego przygotowania państwa. Efekty działania tych trzech czynników nie napawa optymizmem, o czym mówi zarówno autorka, jak też jej rozmówcy reprezentujący każdą z grup. Potencjał społeczny i kulturowy Polaków ze Wschodu jest niekwestionowany, mimo to ich los nadal pozostaje niepewny. Dotyczy to zarówno już przesiedlonych i oswajających „starą-nową" ojczyznę, jak też kilku tysięcy w byłym ZSRR oczekujących na możliwość przeprowadzki do kraju przodków. Podstawą pracy są gruntowne badania terenowe, wywiady z repatriantami i testy psychometryczne, które autorka analizuje i interpretuje z wykorzystaniem interdyscyplinarnej metodologii antropologicznej i psychologicznej. Część badawczą poprzedza szczegółowe omówienie kwestii teoretyczno-metodologicznych oraz prawno-administracyjnych związanych z procedurą repatriacyjną. Pozwala to śledzić akulturację repatriantów oraz ich dylematy tożsamościowe z kilku perspektyw ukazujących wzajemne zależności między jednostką-społeczeństwem-kulturą. Uzyskany w ten sposób obraz adaptacji jest wielowymiarowy, niejednoznaczny - intrygujący, a ponadto -umykający prostym ocenom.

Description

Uprooted. Dilemmas of self-determination of Polish repatriates from Kazakhstan. An ethno-psychological study

Research conducted among repatriates from Kazakhstan, descendants of the secon war deported Poles, allowed to analyze this particular group. Their identity dilemmas are presented from several perspectives, showing the mutual dependencies between an individual - society - culture. The picture of adaptation obtained in this way is multidimensional, ambiguous - intriguing and, moreover, eluding simple assessments.

Descendants of Poles forcibly deported deep into Russia, brought up in memory of Polish culture, having arrived in Poland, turned out to be strangers. People aware of themselves, their cultural heritage, in the process of adaptation within the desired homeland depend both on the openness of the receiving environment and on the formal preparation of the state.

Spis treści

Wprowadzenie

ROZDZIAŁ I. HISTORIA I PODSTAWY PRAWNE REPATRIACJI

Przesiedlenia Polaków do Kazachstanu

Fazy repatriacji do Polski

Ustawy regulujące powrót Polaków do kraju

Rezultaty przeprowadzonej repatriacji

ROZDZIAŁ II. KONCEPCJE PSYCHOLOGII I ETNOLOGII ZASTOSOWANE W BADANIU REPATRIANTÓW Z KAZACHSTANU

Akulturacja

Model akulturacyjny Johna Berry’ego i jego krytyka

Interaktywny Model Orientacji Akulturacyjnej

Poczucie koherencji

Sposoby radzenia sobie ze stresem

Szok kulturowy

ROZDZIAŁ III. PROCEDURA BADAWCZA

Dobór narzędzi i technik badawczych

Opis i ocena zgromadzonych materiałów

ROZDZIAŁ IV. PORTRET POLSKICH REPATRIANTÓW Z KAZACHSTANU W ŚWIETLE ANALIZY PSYCHOLOGICZNEJ

Drabina Szczęścia Cantrila

Sposoby radzenia sobie ze stresem

Poczucie koherencji

Rozkład statystyczny wyników uzyskanych w kwestionariuszach

ROZDZIAŁ V. DOBYTEK KULTUROWY REPATRIANTÓW W UJĘCIU ETNOLOGICZNYM

Znajomość języka polskiego

Życie społeczne i towarzyskie

Praca zawodowa

Znajomość polskich tradycji, zwyczajów oraz skryptów kulturowych

Tożsamość kulturowa

Adaptacja kulturowa i jej alternatywy w perspektywie repatriantów

ROZDZIAŁ VI. RECEPCJA REPATRIANTÓW PRZEZ AGENDY RZĄDOWE  I POZARZĄDOWE

Instytucje pomocowe

Przedstawiciele władzy

ROZDZIAŁ VII. REFLEKSJE NA MARGINESIE

Zakończenie

Summary

Literatura

Spis tabel

Zdjęcia. Opowieść fotograficzna

Aneks

Tabele

Wyciągi z wybranych ustaw gminnych