Секреты пепельницы

Streszczenie w języku niemieckim                                                                                                               Autor podejmuje próbę zrozumienia paneuropejskiego fenomenu, jakim było pojawienie się w drugiej połowie II tys. p.n.e, licznych cmentarzysk. Uważa, że przyczyn należy poszukiwać w przemianach, które zaszły w obrzędowości pogrzebowej oraz wyobrażeniach eschatologicznych na przełomie III i II tys. p.n.e. Wiązały się one z postrzeganiem ludzkiej substancjalności oraz podmiotowości, a w konsekwencji społecznej pozycji zmarłego. Ich skutkiem było upowszechnienie ciałopalenia. Kieruje to uwagę na doniosłość ognia w trakcie obrzędów pogrzebowych. Stał się on kluczowym narzędziem przeprowadzania zmarłego do zaświatów, czyli umożliwiał przezwyciężenie następstw śmierci biologicznej. Została ona podporządkowana śmierci rytualnej, stanowiącej znamienną cechę obrzędów przejścia. Zapanowanie nad śmiercią wiązało się z odkryciem i upowszechnieniem metalurgii stopowej. Te fundamentalne przemiany kulturowe znalazły odzwierciedlenie w mitach.

Spis treści

Prolegomena do pradziejowej eschatologii

Część I. Pola popielnicowe - kulturowe wyzwolenie od śmierci

1. Zarys problemu

2. Inhumacja - kremacja

3. Metalurgia brązu i magiczna metamorfoza w kontekście obrzędu pogrzebowego

4. O pochodzeniu i naturze ognia używanego w pogrzebowym rytuale przejścia

5. Dwa oblicza eschatologii neutralnej

6. Egzystencjalna specyfika zmarłego

7. Na obrzeżach śmiertelności - o kondycji osób podatnych na doczesną marginalizację

8. Aspekty cielesnej i duchowej anatomii w eschatologicznej perspektywie

9. Manifestacja zaświatowej substancjalności w kontekście rytu kremacyjnego

10. Społeczna autonomia grobu i pogranicza doczesności z zaświatami

11. Agrarno-solarna wykładnia ciałopalenia i uspołecznienie zaświatów

12. Pogrzebowy rytuał przejścia a koncepcja żywego trupa

13. Konkluzje - o komunikacji jako zasadzie życia społecznego

Część II. Od Prometeusza do Achillesa. Mityczne ślady uspołeczniania zaświatów

1. O archeologicznych pożytkach mitów

2. Eschatologiczne aspekty gniewu Achillesa

3. Metalowe pokolenia ludzkości i prometejski dar ognia

4. Eleusis - społeczny mechanizm eschatologicznej przemiany

5. Przypadek Alkestis – śmierć na niby

6. Trudne początki nowej eschatologii oraz rytu pogrzebowego – godne czyny Pelopsa i Perseusza, przewrotne zasługi Syzyfa i Tantala

7. Mit ozyriański a rytuał przejścia

8. Eschatologiczne aspiracje Bilgamesa-Gilgamesza

9. Społeczne konsekwencje zejścia Inany do podziemi

Eschatologiczne dziedzictwo epoki brązu. Podsumowanie

Objaśnienia użytych w pracy terminów i skrótów dotyczących chronologii

Bibliografia

Skróty

Literatura

Geheimnisse der Urnenfelder. An der Grenze von Diesseits und Jenseits in der Perspektive der vorgeschichtlichen Todesanthropologie (Zusammenfassung)

Indeks miejsc i postaci mitycznych