ПОЛЬСКИЕ ИССЛЕДОВАНИЯ ТОТАЛИТАРИЗМА РОМАН ДМОВСКИЙ

POLSKIE STUDIA NAD TOTALITARYZMEM ROMAN DMOWSKI

Tom z tekstami czołowego ideologa polskiej myśli narodowo-demokratycznej, ukazujący jego refleksję o hitleryzmie, faszyzmie, komunizmie i tendencjach autorytarnych w Polsce po zamachu majowym.

Roman Dmowski (1864–1939) urodził się 9 sierpnia 1864 r. w Kamionku pod Warszawą, w rodzinie drobnego przedsiębiorcy. W czasie studiów przyrodniczych na Uniwersytecie Warszawskim, w 1888 r. wstąpił do tajnego Związku Młodzieży Polskiej. Dwa lata później został członkiem Ligi Polskiej, którą wraz z Zygmuntem Balickim przekształcił w Ligę Narodową. Redagował liczne pisma obozu narodowego, m.in. organ teoretyczny Ligi – „Przegląd Wszechpolski”. W 1903 r. opublikował Myśli nowoczesnego Polaka, pracę formułującą ideowe fundamenty programu obozu narodowo-demokratycznego, a w roku 1908 Niemcy, Rosja a kwestia polska. W 1907 r., jako poseł do II i III rosyjskiej Dumy Państwowej postulował współpracę z rządem carskim, pełniąc funkcję prezesa Koła Polskiego. W następnym roku, wraz z nacjonalistami czeskimi, organizował „ruch neoslawistyczny”, głosząc hasło solidarności Słowian. Podczas I wojny światowej, Dmowski – polemista galicyjskich konserwatystów (Koniec legendy: uwagi o stanowisku »stańczyków« i »ugodowców« wobec zadań dzisiejszej polityki narodowej 1905 i Upadek myśli konserwatywnej w Polsce 1914) optujących za współpracą z Austro-Węgrami i Niemcami – stał na czele Komitetu Narodowego Polskiego, popierającego ideę zjednoczenia ziem polskich pod berłem cara. Gdy po wybuchu rewolucji w Rosji stanowisko Ententy wobec sprawy polskiej uległo zmianie, przeniósł działalność KNP do Paryża, stając się głównym delegatem Polski na konferencji pokojowej w Paryżu. Swoje i swojego stronnictwa prace na rzecz odbudowy Polski, a także międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej ukazał w książce Polityka polska i odbudowanie państwa (1925).

W 1919 r. został wybrany posłem na Sejm. Od 27 października do 14 grudnia 1923 r. zasiadał w rządzie kierowanym przez W. Witosa, pełniąc funkcję ministra spraw zagranicznych. Po przewrocie majowym założył Obóz Wielkiej Polski, wydał też prace Świat powojenny i Polska (1931) oraz Przewrót (1934). W połowie lat trzydziestych wycofał się z czynnego życia politycznego. Zmarł 2 stycznia 1939 r. w Drozdowie.