Ремонт узлов и агрегатов автомобилей

Bogato ilustrowany podręcznik poświęcony naprawie mechanicznych podzespołów i zespołów pojazdów samochodowych. Przedstawiono w nim zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy podczas naprawy pojazdów samochodowych, zasad organizacji pracy i wyposażenia zakładów napraw pojazdów samochodowych, zasad eksploatacji pojazdów samochodowych oraz doboru i wymiany podstawowych materiałów eksploatacyjnych, jak również technologii naprawy i regeneracji części, podzespołów i zespołów pojazdów samochodowych. Szczegółowo opisano też naprawę silnika, mechanizmów podwozia samochodu (w tym mechanizmów układu przeniesienia napędu, nośnych i jezdnych, kierowniczych oraz hamulcowych), ogumienia i kół, jak również naprawę i konserwację podwozia oraz nadwozia. Materiał nauczania zilustrowano licznymi zdjęciami i rysunkami, obrazującymi zastosowania współczesnych przyrządów i urządzeń naprawczych oraz sposoby ich praktycznego wykorzystania. Na końcu każdego rozdziału zamieszczono ćwiczenia oraz pytania kontrolne i polecenia, umożliwiające sprawdzenie stopnia opanowania podanych wiadomości. Podręcznik przystosowano do użytkowania przez kolejne roczniki uczniów (tzw. podręcznik wieloletni).

Książka jest przeznaczona dla uczniów techników i zasadniczych szkół zawodowych, kształcących się w zawodach technika pojazdów samochodowych oraz mechanika pojazdów samochodowych, jak również dla uczestników kursów zawodowych w zakresie części drugiej kwalifikacji M.18. Diagnozowanie i naprawa podzespołów i zespołów pojazdów samochodowych.

Nr ewidencyjny w wykazie podręczników MEN:  4/2017.

Od autora 10

Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas napraw pojazdów samochodowych 11

1 .1 Zasady bhp w zakładach naprawy pojazdów 11

1 .2 Zagrożenia występujące podczas konserwacji nadwozia i drobnych prac spawalniczych 16

1 .3 Szczególne zagrożenia występujące podczas prac naprawczych 19

1 .4 Pytania kontrolne i polecenia 22

Zasady organizacji pracy w zakładach napraw pojazdów samochodowych 23

2 .1 Wiadomości wstępne 23

2 .2 Organizacja napraw pojazdów samochodowych 25

2 .2 .1 Rodzaje i formy organizacji napraw pojazdów 25

2 .2 .2 Demontaż zespołów i podzespołów pojazdów 27

2 .2 .3 Pytania kontrolne i polecenia 32

2 .3 Metody weryfikacji głównych części pojazdów 32

2 .3 .1 Cele i organizacja weryfikacji części 33

2 .3 .2 Przyrządy pomiarowe 34

2 .3 .3 Metody wykrywania wad wewnętrznych 38

2 .3 .4 Badania endoskopowe 41

2 .3 .5 Pytania kontrolne i polecenia 43

2 .4 Dobór części, podzespołów i zespołów pojazdów do wymiany 43

2 .4 .1 Kryteria doboru części zamiennych nowych i regenerowanych 43

2 .4 .2 Regulacje prawne napraw gwarancyjnych 47

2 .4 .3 Kompletowanie części i montaż zespołów pojazdów 49

2 .4 .4 Pytania kontrolne i polecenia 49

2 .5 Próby zespołów i pojazdów po naprawie 50

2 .5 .1 Pytania kontrolne i polecenia 51

Wyposażenie zakładów napraw pojazdów samochodowych 52

3 .1 Wiadomości wstępne 52

3 .2 Uniwersalne wyposażenie zakładu napraw i obsługi pojazdów 53

3 .2 .1 Narzędzia do napraw ogólnych 54

3 .2 .2 Narzędzia do napraw metodami obróbki mechanicznej 60

3 .2 .3 Narzędzia do napraw metodami zgrzewania i klejenia 62

3 .2 .4 Pytania kontrolne i polecenia 63

3 .3 Specjalistyczne wyposażenie zakładu napraw i obsługi pojazdów 64

3 .3 .1 Urządzenia do naprawy turbosprężarek 64

3 .3 .2 Urządzenia do obsługi układu smarowania silnika 64

3 .3 .3 Narzędzia do naprawy szyb samochodowych 65

3 .3 .4 Urządzenia do naprawy ogumienia 66

3 .3 .5 Urządzenia do obsługi układów klimatyzacji 68

3 .3 .6 Urządzenia do naprawy elementów osprzętu silnika 70

3.3.7 Przyrządy do obsługi instalacji wtrysku gazu LPG i CNG 73

3 .3 .8 Ćwiczenie 73

3 .3 .9 Pytania kontrolne i polecenia 73

Zasady eksploatacji pojazdów samochodowych 75

4 .1 Techniczne i eksploatacyjne procesy zużycia pojazdów samochodowych 75

4 .1 .1 Procesy zużywania w węzłach trących mechanizmów samochodów 75

4 .1 .2 Zużycie trybologiczne 76

4 .1 .3 Zużycie nietrybologiczne 78

4 .1 .4 Eksploatacyjne czynniki zużycia 81

4 .1 .5 Obsługa pojazdów samochodowych 82

4 .1 .6 Wpływ warunków pracy silnika spalinowego na jego trwałość 83

4 .1 .7 Objawy zużycia zespołów pojazdów samochodowych 85

4 .1 .8 Pokrycia i powłoki ochronne elementów silników 90

4 .1 .9 Ćwiczenie 96

4 .1 .10 Pytania kontrolne i polecenia 97

4 .2 Korozja i jej wpływ na przebieg zużycia pojazdów 97

4 .2 .1 Korozja metali 97

4 .2 .2 Korozja tworzyw sztucznych i materiałów ceramicznych 102

4 .2 .3 Metody ochrony metali i tworzyw sztucznych przed korozją 103

4 .2 .4 Ćwiczenie 106

4 .2 .5 Pytania kontrolne i polecenia 107

Dobór i wymiana podstawowych materiałów eksploatacyjnych w samochodzie 108

5 .1 Zasady doboru materiałów eksploatacyjnych 108

5 .1 .1 Dobór cieczy chłodzącej do układów chłodzenia klasycznych i z regulacją programową 108

5 .1 .2 Dobór oleju silnikowego pod względem układu zasilania i układu oczyszczania spalin 110

5 .1 .3 Dobór płynu hamulcowego do układów hamulcowych 120

5 .1 .4 Dobór oleju przekładniowego do mechanizmów układów przeniesienia napędu i kierowniczego 122

5 .1 .5 Dobór oleju hydraulicznego do układów wspomagania kierownicy, centralnych układów hydraulicznych, układów poziomowania nadwozia i zawieszenia oraz układów klimatyzacji 127

5 .1 .6 Dobór smarów plastycznych do łożysk, przegubów i ruchomych elementów nadwozia 131

5 .1 .7 Dobór płynów do spryskiwaczy szyb i reflektorów 133

5 .1 .8 Dobór czynnika chłodniczego układu klimatyzacji 134

5 .1 .9 Ćwiczenie 135

5 .1 .10 Pytania kontrolne i polecenia 136

5 .2 Wymiana wybranych materiałów eksploatacyjnych 136

5 .2 .1 Wymiana cieczy chłodzącej w układzie chłodzenia silnika 137

5 .2 .2 Wymiana oleju silnikowego 140

5 .2 .3 Wymiana płynu hamulcowego 142

5 .2 .4 Wymiana płynu hydraulicznego w hydraulicznym układzie sterowania sprzęgłem 148

5 .2 .5 Wymiana płynu hydraulicznego w mechanizmie wspomagania układu kierowniczego 149

5 .2 .6 Wymiana oleju przekładniowego w mechanicznych i automatycznych skrzynkach biegów 151

5 .2 .7 Wymiana oleju przekładniowego w przekładni głównej, mechanizmie różnicowym i moście napędowym 155

5 .2 .8 Wymiana oleju przekładniowego w przekładni kierowniczej 157

5 .2 .9 Wymiana czynnika chłodniczego w układzie klimatyzacji 159

5 .2 .10 Ćwiczenie 162

5 .2 .11 Pytania kontrolne i polecenia 163

Technologia naprawy i regeneracji części, podzespołów i zespołów pojazdów samochodowych 164

6 .1 Naprawa metodą obróbki mechanicznej 164

6 .1 .1 Naprawa metodą obróbki na wymiar naprawczy 164

6 .1 .2 Naprawa z wykorzystaniem elementów pośrednich 165

6 .1 .3 Naprawa metodą ślusarską 166

6 .1 .4 Naprawa metodą obróbki plastycznej 167

6 .1 .5 Ćwiczenie 169

6 .1 .6 Pytania kontrolne i polecenia 169

6 .2 Naprawa metodą klejenia 170

6 .2 .1 Dobór klejów stosowanych do naprawy części samochodowych 170

6 .2 .2 Naprawa elementów wyposażenia samochodów metodą klejenia 172

6 .2 .3 Ćwiczenie 173

6 .2 .4 Pytania kontrolne i polecenia 174

6 .3 Naprawa metodami spawalniczymi 174

6 .3 .1 Naprawa metodą spawania 174

6 .3 .2 Naprawa metodą napawania 177

6 .3 .3 Naprawa metodą zgrzewania 178

6 .3 .4 Naprawa metodą lutowania 180

6 .3 .5 Naprawa metodą lutospawania 181

6 .3 .6 Ćwiczenie 181

6 .3 .7 Pytania kontrolne i polecenia 182

Naprawa silnika 183

7 .1 Przygotowanie silnika do naprawy 183

7 .1 .1 Wymontowanie silnika z samochodu 183

7 .1 .2 Demontaż i montaż silnika 186

7 .1 .3 Ćwiczenie 189

7 .1 .4 Pytania kontrolne i polecenia 189

7 .2 Naprawa kadłuba i głowicy 190

7 .2 .1 Sprawdzenie stanu oraz szczelności kadłuba i głowicy 190

7 .2 .2 Weryfikacja płaszczyzn styku kadłuba i głowicy 195

7 .2 .3 Sprawdzanie luzu tłoka w cylindrze 197

7 .2 .4 Sprawdzanie luzu trzonka zaworu w prowadnicy oraz weryfikacja gniazd zaworów i tulejek wałka (wałków) rozrządu 199

7 .2 .5 Naprawa pęknięć kadłuba i głowicy 201

7 .2 .6 Naprawa gładzi cylindrów 203

7 .2 .7 Naprawa płaszczyzn styku kadłuba i głowicy 212

7 .2 .8 Naprawa gwintów i otworów w kadłubie oraz w głowicy 221

7 .2 .9 Naprawa gniazd zaworów w głowicy, prowadnic zaworów i zaworów 225

7 .2 .10 Naprawa powierzchni kadłuba i głowicy metodą szlifowania taśmowego 229

7 .2 .11 Wymiana głowicy 231

7 .2 .12 Ćwiczenie 234

7 .2 .13 Pytania kontrolne i polecenia 235

7 .3 Naprawa elementów układu tłokowo-korbowego 236

7 .3 .1 Pomiary kontrolne tłoków i sworzni tłokowych 236

7 .3 .2 Naprawa tłoków i sworzni tłokowych 240

7 .3 .3 Pomiary kontrolne pierścieni tłokowych 243

7 .3 .4 Wymiana pierścieni tłokowych 246

7 .3 .5 Weryfikacja korbowodów 248

7 .3 .6 Naprawa korbowodów 251

7 .3 .7 Weryfikacja wałów korbowych 252

7 .3 .8 Naprawa wału korbowego 255

7 .3 .9 Dobór i wymiana łożysk korbowych i głównych wału korbowego 260

7 .3 .10 Ćwiczenie 262

7 .3 .11 Pytania kontrolne i polecenia 263

7 .4 Naprawa elementów układu rozrządu 264

7 .4 .1 Weryfikacja wałków rozrządu 264

7 .4 .2 Naprawa i wymiana wałków rozrządu 269

7 .4 .3 Weryfikacja zaworów oraz prowadnic i sprężyn zaworów 272

7 .4 .4 Naprawa i wymiana dźwigni zaworów oraz popychaczy walcowych i hydraulicznych 274

7 .4 .5 Weryfikacja i naprawa kół zębatych napędu rozrządu 275

7 .4 .6 Wymiana elementów napędu rozrządu zębatą przekładnią pasową umieszczoną z przodu silnika 278

7 .4 .7 Wymiana elementów napędu rozrządu zębatą przekładnią łańcuchową umieszczoną z tyłu silnika 281

7 .4 .8 Wymiana elementów napędu rozrządu wyposażonego w zębatą przekładnię pasową i zmienne fazy rozrządu 283

7 .4 .9 Sprawdzanie i regulacja luzu zaworów 286

7 .4 .10 Ćwiczenie 289

7 .4 .11 Pytania kontrolne i polecenia 290

7 .5 Naprawa elementów układu chłodzenia 290

7 .5 .1 Wymiana termostatu z wkładką z elastomeru i regulowanego elektronicznie 290

7 .5 .2 Ocena stanu mechanicznej i elektrycznej pompy cieczy chłodzącej 294

7 .5 .3 Naprawa i wymiana mechanicznej oraz elektrycznej pompy cieczy chłodzącej 295

7 .5 .4 Naprawa i wymiana chłodnicy cieczy chłodzącej oraz chłodnicy powietrza doładowanego 296

7 .5 .5 Ćwiczenie 298

7 .5 .6 Pytania kontrolne i polecenia 299

7 .6 Naprawa układu smarowania 299

7 .6 .1 Weryfikacja pompy oleju 299

7 .6 .2 Weryfikacja chłodnicy oleju 303

7 .6 .3 Naprawa i wymiana siatkowego filtru wstępnego oleju oraz miski olejowej 304

7 .6 .4 Naprawa i wymiana pompy oleju 305

7 .6 .5 Naprawa i wymiana chłodnicy oleju silnikowego i przewodów oleju 309

7 .6 .6 Ćwiczenie 310

7 .6 .7 Pytania kontrolne i polecenia 311

7 .7 Naprawa elementów układu zapłonowego oraz układu wstępnego podgrzewania silnika 311

7 .7 .1 Wymiana świec zapłonowych, przewodów wysokiego napięcia i cewek zapłonowych 311

7 .7 .2 Wymiana świec żarowych i przewodów zasilających 314

7 .7 .3 Wykręcanie urwanych świec żarowych 318

7 .7 .4 Ćwiczenie 319

7 .7 .5 Pytania kontrolne i polecenia 320

7 .8 Naprawa zespołów układu wtrysku paliwa silników o zapłonie iskrowym 320

7 .8 .1 Wymiana elektrycznej pompy paliwa niskiego ciśnienia i czujnika poziomu paliwa 320

7 .8 .2 Naprawa i wymiana pompy paliwa wysokiego ciśnienia oraz zaworu regulacyjnego ciśnienia paliwa 325

7 .8 .3 Naprawa i wymiana wtryskiwaczy paliwa 328

7 .8 .4 Wymiana sterowników pompy paliwa i zaworu bezpieczeństwa 333

7 .8 .5 Ćwiczenie 334

7 .8 .6 Pytania kontrolne i polecenia 334

7 .9 Naprawa zespołów układu wtrysku paliwa silników o zapłonie samoczynnym 335

7 .9 .1 Naprawa i wymiana pompy paliwa wysokiego 335

7 .9 .2 Naprawa i wymiana wtryskiwaczy paliwa 340

7 .9 .3 Wymiana zasobnika paliwa i przewodów wysokiego ciśnienia 344

7 .9 .4 Wymiana czujnika ciśnienia paliwa w zasobniku 345

7 .9 .5 Ćwiczenie 346

7 .9 .6 Pytania kontrolne i polecenia 347

7 .10 Naprawa układów dolotowego i wylotowego 347

7 .10 .1 Naprawa i wymiana kolektora dolotowego 348

7 .10 .2 Naprawa i wymiana turbosprężarki 350

7 .10 .3 Naprawa i wymiana sprężarki mechanicznej 355

7 .10 .4 Naprawa i wymiana reaktora katalitycznego oraz filtra cząstek stałych 359

7 .10 .5 Naprawa i wymiana tłumików oraz pośrednich elementów układu wylotowego 364

7 .10 .6 Naprawa i wymiana elementów wyposażenia układu recyrkulacji spalin 369

7 .10 .7 Ćwiczenie 372

7 .10 .8 Pytania kontrolne i polecenia 373

7 .11 Montaż i naprawa sekwencyjnych układów zasilania gazem LPG 373

7 .11 .1 Dobór instalacji zasilania gazem LPG do silnika o zapłonie iskrowym 373

7 .11 .2 Montaż i naprawa reduktora 374

7 .11 .3 Montaż i naprawa wtryskiwaczy gazu oraz listew wtryskowych gazu 375

7 .11 .4 Montaż sterownika gazu 377

7 .11 .5 Montaż elektrozaworów i przewodów gazu 379

7 .11 .6 Montaż zbiornika gazu oraz filtra fazy lotnej 380

7 .11 .7 Regulacja zainstalowanej instalacji gazowej 383

7 .11 .8 Ćwiczenie 383

7 .11 .9 Pytania kontrolne i polecenia 386

Naprawa mechanizmów podwozia samochodu 387

8 .1 Naprawa mechanizmów napędowych 387

8 .1 .1 Weryfikacja sprzęgieł 387

8 .1 .2 Naprawa i wymiana sprzęgła ciernego, elektromagnetycznego oraz automatycznego 392

8 .1 .3 Wymiana sprzęgła samonastawnego 394

8 .1 .4 Weryfikacja jednomasowego i dwumasowego koła zamachowego 401

8 .1 .5 Naprawa i wymiana jednomasowego oraz dwumasowego koła zamachowego 403

8 .1 .6 Naprawa i wymiana mechanicznej skrzynki biegów 407

8 .1 .7 Naprawa i wymiana automatycznych skrzynek biegów 411

8 .1 .8 Naprawa i wymiana wału napędowego 421

8 .1 .9 Naprawa i wymiana mostu napędowego 424

8 .1 .10 Naprawa i wymiana półosi oraz przegubów napędowych 434

8 .1 .11 Ćwiczenie 438

8 .1 .12 Pytania kontrolne i polecenia 439

8 .2 Naprawa mechanizmów nośnych i jezdnych 439

8 .2 .1 Naprawa ram samochodowych 440

8 .2 .2 Wymiana kolumny zawieszenia przedniego 442

8 .2 .3 Wymiana sprężyny śrubowej kolumny przedniego zawieszenia 446

8 .2 .4 Wymiana wahaczy, tulei i sworzni kulowych zawieszenia półniezależnego oraz niezależnego 447

8 .2 .5 Wymiana drążków reakcyjnych 450

8 .2 .6 Wymiana sprężyny śrubowej i amortyzatora tylnego zawieszenia 451

8 .2 .7 Wymiana drążków skrętnych i stabilizatorów 452

8 .2 .8 Ćwiczenie 453

8 .2 .9 Pytania kontrolne i polecenia 454

8 .3 Naprawa mechanizmów kierowniczych 454

8 .3 .1 Wymiana koła kierownicy i zespołu poduszki gazowej 454

8 .3 .2 Naprawa i wymiana kolumny kierownicy 457

8 .3 .3 Naprawa i wymiana zębatkowej przekładni kierowniczej 459

8 .3 .4 Naprawa i wymiana mechanizmu zwrotniczego 462

8 .3 .5 Naprawa i wymiana elementów hydraulicznego mechanizmu wspomagania układu kierowniczego 464

8 .3 .6 Naprawa i wymiana elementów elektromechanicznego mechanizmu wspomagania układu kierowniczego 466

8 .3 .7 Ćwiczenie 469

8 .3 .8 Pytania kontrolne i polecenia 469

8 .4 Naprawa mechanizmów hamulcowych 470

8 .4 .1 Naprawa i wymiana bębnów oraz szczęk hamulcowych 470

8 .4 .2 Naprawa tarcz hamulcowych 473

8 .4 .3 Wymiana tarcz i klocków hamulcowych w samochodach wyposażonych w konwencjonalny układ hamulcowy 475

8 .4 .4 Wymiana tarcz i klocków hamulcowych w samochodach wyposażonych w elektrohydrauliczny układ hamulcowy 481

8 .4 .5 Ćwiczenie 483

8 .4 .6 Pytania kontrolne i polecenia 483

Naprawa ogumienia i kół 484

9 .1 Naprawa ogumienia 484

9 .1 .1 Wymiana opon 484

9 .1 .2 Naprawa opon 495

9 .1 .3 Ćwiczenie 497

9 .1 .4 Pytania kontrolne i polecenia 497

9 .2 Naprawa tarcz i obręczy kół 498

9 .2 .1 Sposoby naprawy tarcz i obręczy kół 498

9 .2 .2 Wyrównoważanie kół 499

9 .2 .3 Wymiana łożysk i piast kół 501

9 .2 .4 Ćwiczenie 504

9 .2 .5 Pytania kontrolne i polecenia 505

Naprawa i konserwacja podwozia oraz nadwozia 506

10 .1 Konserwacja podwozia pojazdu 506

10 .2 Konserwacja powierzchni lakierowych i dekoracyjnych nadwozia pojazdu 508

10 .3 Naprawa i wymiana szyb pojazdu 510

10 .4 Naprawa i wymiana elementów wyposażenia wnętrza pojazdu 511

10 .5 Ćwiczenie 514

10 .6 Pytania kontrolne i polecenia 514

Kosztorysowanie napraw pojazdów samochodowych 515

11 .1 Warunki przyjęcia pojazdu do naprawy 515

11 .2 Ćwiczenie 526

11 .3 Pytania kontrolne i polecenia 526

Bibliografia 527

Źródła ilustracji 530