НДС в подразделениях сектора государственных финансов

Podatek VAT w jednostkach sektora finansów publicznych.

Autor(zy): Tomala Grzegorz, Szymankiewicz Marcin.

ISBN: 978-83-7804-768-1

Miejsce wydania: Gdańsk

Rok wydania: 2021

Wydanie :VIII

Ilość stron: 469

Format: B5

Okładka: miękka

Stan prawny na dzień 1 lipca 2021 r.

Publikacja niezbędna dla każdego księgowego jednostki budżetowej – zawiera wyjaśnienia wielu problemów w rozliczeniach VAT.

W poradniku omówiono najważniejsze zagadnienia związane z opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług, jego rozliczeniem i dokumentowaniem w jednostkach sektora finansów publicznych, w tym:

• czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem,
• podatnicy podatku VAT i ich obowiązki z uwzględnieniem poszczególnych typów jednostek sektora finansów publicznych (w tym: organy władzy publicznej, jednostki samorządu terytorialnego i ich organy, uczelnie publiczne, instytucje kultury, agencje wykonawcze i in.),
• szczególne zasady opodatkowania działalności jednostek sektora finansów publicznych z omówieniem zwolnień od VAT,
• zasady rozliczania podatku VAT (określanie terminu powstania obowiązku podatkowego, podstawy opodatkowania, odliczenia podatku naliczonego, korekty, zwroty podatku),
• dokumentacja czynności podlegających opodatkowaniu VAT (zasady wystawiania faktur, faktury elektroniczne, błędy na fakturze a prawo do odliczenia VAT),
• zasady prowadzenia ewidencji podatkowych i sporządzania deklaracji VAT i JPK_VAT (w tym najnowsze zasady obowiązujące od 1 lipca 2021 r.),
• dodatkowe zobowiązania podatkowe – sankcje VAT, odpowiedzialność podatnika.

Komentarzom do poszczególnych zagadnień towarzyszą liczne odwołania do najnowszych interpretacji organów podatkowych i orzecznictwa sądowego, a także bogate przykłady liczbowe.

Wykaz najważniejszych aktów prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

1. Czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

1.1. Czynności podlegające VAT – uwagi wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

1.2. Dostawa towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

1.3. Świadczenie usług . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

1.4. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

1.5. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

1.6. Eksport towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

1.7. Import towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

1.8. Import usług oraz dostawa, dla której podatnikiem jest nabywca . . . . . . . . . . . . 28

1.9. Świadczenie usług i dostawa towarów poza terytorium kraju . . . . . . . . . . . . . . . 30

1.10. Czynności niepodlegające VAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

1.10.1. Aport składników majątku do spółki komunalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

1.10.2. Opłaty pobierane przez gminy z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości .. 35

1.10.3. Opodatkowanie VAT czynności nielegalnego poboru wody i nielegalnego odprowadzania ścieków . 37

2. Definicja podatników VAT z uwzględnieniem podmiotów zaliczanych do jednostek sektora finansów publicznych . . . 39

2.1. Podmioty zaliczane do sektora finansów publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

2.2. Podatnicy podatku VAT w sektorze finansów publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . 40

2.3. Zwolnienie podmiotowe w jednostce sektora finansów publicznych . . . . . . . . . . . 46

3. Prezentacja jednostek sektora finansów publicznych z uwzględnieniem ich roli jako podatnika podatku VAT . . 47

3.1. Organy władzy publicznej, organy administracji rządowej, organy kontroli

państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

3.2. Lasy Państwowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

3.3. Jednostki samorządu terytorialnego i ich organy oraz związki . . 52

3.3.1. Czynności niepodlegające opodatkowaniu VAT

wykonywane przez jednostki samorządu terytorialnego . . . . . . . . . . . . . 54

3.3.2. Opodatkowanie czynności związanych z wieczystym użytkowaniem gruntu . 55

3.4. Uczelnie publiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

3.5. Jednostki badawczo-rozwojowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

3.6. Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

3.7. Państwowe lub samorządowe instytucje kultury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

3.8. Zakład Ubezpieczeń Społecznych,

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez nie fundusze. 69

3.9. Narodowy Fundusz Zdrowia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

3.10. Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne  . 69

3.11. Państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego .  . . . 70

3.12. Agencje wykonawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

4. Ogólne zagadnienia dotyczące opodatkowania jednostek sektora finansów publicznych . . . 73

4.1. Usługi świadczone przez szkoły na rzecz uczniów i własnych pracowników . . 73

4.2. Rada rodziców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

4.3. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

4.4. Import usług . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

4.4.1. Usługi dotyczące nieruchomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

4.4.2. Usługi wyceny ruchomego majątku rzeczowego

oraz usługi świadczone na majątku rzeczowym ruchomym . . . . . . . . . . . 89

4.4.3. Usługi w dziedzinie kultury, sztuki, sportu, nauki, edukacji i rozrywki . . . . . 90

4.5. Dostawy budynków na rynku wtórnym (po pierwszym zasiedleniu) oraz dostawy

towarów używanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

4.5.1. Towary używane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

4.5.2. Budynki i lokale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

4.5.3. Dostawa gruntów niestanowiących terenów budowlanych . . . . . . . . . . . . 99

4.5.4. Dzierżawa gruntów na cele rolnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

4.6. Wybrane zwolnienia z VAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

4.6.1. Zakwaterowanie w bursach, internatach i domach studenckich . . . . . . . . 102

4.6.2. Usługi pomocy społecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

4.6.3. Opieka nad dziećmi w żłobkach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

4.6.4. Zwolnienie podmiotowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

5. Termin powstania obowiązku podatkowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107

5.1. Zasady ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107

5.2. Obowiązek podatkowy połączony z wystawieniem faktury

na rzecz innego podatnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

5.3. Obowiązek podatkowy połączony z wystawieniem faktury za tzw. czynności masowe .. . . 123

5.4. Zaliczki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

5.5. Metoda kasowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

5.6. Metoda kasowa dla małych podatników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128

5.7. Nabycia i dostawy wewnątrzwspólnotowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

5.8. Import usług . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

5.9. Import towarów i pozostałe czynności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135

6. Podstawa opodatkowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137

6.1. Podstawa opodatkowania ustalana według zasad ogólnych . . . . . . . . . . . . . . . 137

6.2. Dotacje, subwencje, dopłaty uwzględniane w podstawie opodatkowania . . . . . . . 139

6.3. Należności publicznoprawne doliczane i wyłączane z podstawy opodatkowania . . . 141

6.4. Koszty dodatkowe doliczane do podstawy opodatkowania . . . . . . . . . . . . . . . 142

6.5. Refakturowanie mediów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

6.6. Wyłączenia z podstawy opodatkowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148

6.7. Dostawa towarów oraz świadczenie usług bez pobrania należności . . . . . . . . . . 149

6.8. Dostawy budynków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150

6.9. Wywłaszczenie nieruchomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

6.10. Zmniejszenia podstawy opodatkowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153

6.10.1. Rozliczenie faktur korygujących „in minus” do 31 grudnia 2020 r. . . . . . . 153

6.10.2. Rozliczenie faktur korygujących – zmiany od 2021 r. . . . . . . . . . . . . . . 157

6.10.3. Rozliczenie faktury korygującej „in plus” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161

6.10.4. Regulacje przejściowe dotyczące rozliczania faktur korygujących . . . . . . . 164

6.10.5. Korygowanie podstawy opodatkowania dla sprzedaży

zaewidencjonowanej w kasie fiskalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165

6.10.6. Korygowanie podstawy opodatkowania w sytuacji braku kasy fiskalnej oraz faktury 170

6.11. Podstawa opodatkowania dla wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów . . . . . . . 170

6.12. Import towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172

6.13. Import usług . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

6.14. Pozostałe czynności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174

6.15. Szacowanie podstawy opodatkowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174

7. Odliczenie podatku naliczonego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

7.1. Zakres i terminy odliczenia podatku naliczonego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

7.1.1. Promocja gminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

7.1.2. Źródło finansowania zakupionych towarów i usług a prawo do odliczenia . . 190

7.2. Definicja podatku naliczonego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190

7.3. Wydatki związane z pojazdami samochodowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

7.3.1. Korekta kwoty podatku naliczonego odliczonej przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu pojazdu . . 204

7.4. Wyłączenia prawa do odliczania podatku naliczonego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

7.5. Termin odliczenia podatku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211

7.5.1. Otrzymanie faktury korygującej a zmniejszenie podatku naliczonego . . . . 222

7.6. Stosowanie prewskaźnika (proporcji wstępnej) przy rozliczaniu podatku VAT przez jednostki

sektora finansów publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227

7.6.1. Podatek naliczony obliczany prewskaźnikiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228

7.6.2. Sposoby (metody) ustalenia prewskaźnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234

7.6.3. Sposób określenia prewskaźnika w jednostkach publicznych wskazanych

w rozporządzeniu Ministra Finansów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235

7.6.4. Ustawowe metody obliczania prewskaźnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275

7.7. Częściowe odliczenie podatku naliczonego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285

7.8. Prewskaźnik a struktura sprzedaży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293

7.9. Korekty podatku związane ze zmianami wskaźników do odliczenia podatku naliczonego  . 294

7.9.1. Korekta roczna prewskaźnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294

7.9.2. Korekta podatku naliczonego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298

7.10. Dwie korekty podatku naliczonego w przypadku stosowania prewskaźnika i proporcji sprzedaży .. 313

8. Zwrot podatku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317

8.1. Zwrot podatku – uwagi wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317

8.2. Zwrot podatku naliczonego jednostkom dokonującym nabycia (importu) towarów lub usług finansowanego ze środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej oraz warunki i tryb dokonywania tego zwrotu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320

9. Ulga na złe długi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327

9.1. Ulga na złe długi u wierzyciela . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327

9.2. Ulga na złe długi u dłużnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329

10.Mechanizm podzielonej płatności w jednostkach sektora finansów publicznych . . . . . . . 333

11.Dokumentacja czynności podlegających opodatkowaniu VAT . . . . . . . . . . . . . . . . . 357

11.1. Faktury – treść i termin wystawiania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357

11.2. Przeliczanie kwot z faktur wystawianych w walutach obcych . . . . . . . . . . . . . . 369

11.3. Terminy wystawiania faktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371

11.4. Faktury i noty korygujące oraz duplikaty faktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373

11.5. Faktury uproszczone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380

11.6. Faktury wystawiane przez nabywcę i podmioty zewnętrzne . . . . . . . . . . . . . . . 387

11.7. Faktury elektroniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388

11.7.1. Elektroniczne fakturowanie w zamówieniach publicznych . . . . . . . . . . . 389

11.8. Treść faktury w związku z centralizacją jednostek samorządowych . . . . . . . . . . 396

11.9. Błędy formalne na fakturze a prawo do odliczenia VAT . . . . . . . . . . . . . . . . . 399

11.10. Faktury VAT RR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401

11.11.Kasy rejestrujące (fiskalne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403

11.11.1. Zwolnienia z ewidencji za pomocą kas fiskalnych . . . . . . . . . . . . . . . . 404

11.11.2. Ewidencja sprzedaży prowadzona za pomocą kasy rejestrującej . . . . . . . 410

11.11.3. Kasy on-line . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414

11.11.4. Ulga na zakup kasy fiskalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421

11.11.5. Kasy wirtualne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424

12.Ewidencje dla podatku VAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425

13.Deklaracje dla podatku VAT i JPK_VAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427

13.1. Deklaracje podatkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427

13.2. Informacje podsumowujące . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432

13.3. JPK_VAT w jednostkach sektora finansów publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . 433

14.Terminy zapłaty podatku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457

15.Rejestracja dla podatku VAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461

15.1. Rejestracja dla czynności krajowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461

15.2. Centralny rejestr podatników VAT (tzw. biała lista) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465

15.3. Rejestracja dla czynności wewnątrzwspólnotowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467