СИСТЕМА СОХРАНЕНИЯ ГОРОДСКОЙ ПОВЕРХНОСТИ В АДАПТАЦИИ ГОРОДОВ К ИЗМЕНЕНИЯМ КЛИМАТА

Stan książki: NOWA

Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej

Format: B5

Wydział: URBANISTYKA, ZARZĄDZANIE, METEOROLOGIA, GEOLOGIA

Słowa kluczowe: zagospodarowywanie wód opadowych i roztopowych na obszarach zurbanizowanych, zielona infrastruktura miasta, zmiany klimatu, system powierzchniowej retencji miejskiej

W ostatnich latach problematyka gospodarowania wodami opadowymi staje się zagadnieniem coraz bardziej wielowymiarowym i wielodyscyplinarnym. W Polsce przeważają systemy kanalizacji rozdzielczej i większość sieci deszczowych odpro­wadza wody opadowe bezpośrednio do odbiornika, bez jakiegokolwiek oczysz­czania, co stwarza poważne zagrożenie dla jakości tych wód. Jest to szczególnie niebezpieczne dla małych cieków płynących przez miasta, w przypadku których gwałtowne zrzuty z systemów kanalizacji deszczowej przekraczają ich możliwości hydrauliczne, a wprowadzany ładunek zanieczyszczeń stanowi poważne zagroże­nie. Do lat 90. ubiegłego wieku uważano, że najlepsze rozwiązanie problemu wód opadowych w miastach powinno polegać na ich sprawnym i szybkim zebraniu oraz odprowadzeniu do odbiorników. Jednak postępująca urbanizacja nieuchronnie wiąże się z zastępowaniem naturalnego pokrycia terenu przez powierzchnie szczelne – nie­przepuszczalne, co prowadzi do wzrostu ilości wód spływających z tych powierzchni. W połączeniu z zachodzącymi zmianami klimatycznymi, które objawiają się m.in. nawalnymi deszczami, prowadzi to coraz częściej do sytuacji, w której odbiornik nie jest w stanie przyjąć spływających wód deszczowych. W konsekwencji dochodzi do zalewania i podtopień – nawet w centralnych dzielnicach miast. Zdarzenia takie określane są mianem powodzi błyskawicznych (z ang. flash flood).

Mimo zagrożeń, jakie niesie ze sobą woda w przestrzeni miejskiej, jest ona inte­gralną jej częścią, mile widzianą przez jej mieszkańców. Z punktu widzenia zdrowia ludzi konieczna jest integracja wody w układzie urbanistycznym. Nowoczesne podej­ście do urbanistycznego planowania tzw. miast wrażliwych na wodę (z ang. water sensitive urban design) zakłada wykorzystanie jak najbardziej naturalnych rozwią­zań technologicznych, tzw. eko-inżynierii. Do takich rozwiązań zaliczamy zielone dachy, systemy bioretencyjne, ogrody deszczowe czy systemy hydrofitowe, które łączą funkcję oczyszczania i retencji oraz zapewniają wiele funkcji ekosystemów, w tym poprawiają bioróżnorodność.

Spis treści:

Przedmowa .. 7

Wprowadzenie .. 9

1. Miasto a zmiany klimatu – Dominika Wróblewska .. 11

1.1. Zmiany klimatyczne .. 11

1.2. Mitygacja i adaptacja do zmian klimatu .. 14

1.3. Polityka Unii Europejskiej .. 15

1.4. Polityka krajowa – strategie i działania wdrażające .. 18

1.5. Planowanie przestrzenne .. 20

1.6. Planowanie przestrzenne i mitygacja .. 23

1.7. Planowanie przestrzenne i adaptacja .. 28

1.8. Podsumowanie .. 40

2. Aspekty prawne zagospodarowywania wód opadowych i roztopowych na obszarach zurbanizowanych – Wojciech Szpakowski .. 42

2.1. System prawny Unii Europejskiej .. 42

2.2. Wody opadowe w polskim systemie prawnym .. 45

2.3. Podział wód w Prawie wodnym .. 48

2.4. Własność wód i prawa właścicielskie .. 50

2.5. Korzystanie z wód i usługi wodne .. 52

2.6. Opłaty związane z zagospodarowywaniem wód opadowych .. 56

2.6.1. Opłata za odprowadzanie wód opadowych do wód .. 57

2.6.2. Opłata za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej .. 59

2.6.3. Opłaty za korzystanie z sieci kanalizacji deszczowej ..61

2.7. Inne aspekty gospodarowania wodami opadowymi na terenach zurbanizowanych .. 62

2.8. Podsumowanie .. 65

3. System powierzchniowej retencji miejskiej – Magdalena Gajewska, Joanna Rayss, Wojciech Szpakowski, Ewa Wojciechowska, Dominika Wróblewska .. 67

4. Zrównoważone gospodarowanie wodami opadowymi w miastach, elementy błękitno-zielonych systemów – Ewa Wojciechowska, Magdalena Gajewska .. 71

4.1. Zagrożenia wynikające z urbanizacji .. 71

4.2. Zmiana podejścia do zagospodarowania wód opadowych .. 74

4.3. Mała retencja w skali miasta .. 81

4.4. Mikroretencja w skali dzielnicy i posesji .. 85

4.6. Podsumowanie .. 98

5. Zielona infrastruktura miasta – od skali planistycznej do ogrodu deszczowego – Joanna Rayss .. 100

5.1. Wstęp .. 100

5.2. Zielona infrastruktura miasta jako odporny na zmiany klimatyczne system zieleni miejskiej .. 101

5.3. Potencjał retencyjny terenów zieleni .. 103

5.4. Proekologiczne zarządzanie wodą opadową .. 107

5.5. Proces projektowy i przykłady rozwiązań .. 110

5.6. Podsumowanie .. 117

6. Etapy wprowadzania, koszty i korzyści zrównoważonego zarządzania wodą w mieście – Magdalena Gajewska .. 119

6.1. Cztery poziomy działania .. 119

6.2. Koszty i korzyści .. 122

6.3. Podsumowanie .. 127

7. Podsumowanie .. 128

Bibliografia .. 130

Artykuły, raporty, książki .. 130

Strony internetowe .. 133

Akty prawne .. 134

Dokumenty planistyczne .. 136