Аксиологические, нормативные и социальные основы права

Tytuł:  Aksjologiczne, normatywne i społeczne podstawy prawa rozwiązywania sporów zbiorowych pracy.

Autorzy:  Żołyński Janusz.

Wydawca:  Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp z o.o.

ISBN:  978-83-7804-304-1

Miejsce i rok wydania:  Gdańsk, 2016

Wydanie:  I

Ilość stron:  504

Format  B5

Opis

Książka opracowana przez dr Janusza Żołyńskiego została poświęcona problematyce sporów zbiorowych pracy. Jej przedmiot odnosi się do zagadnień istotnych zarówno teoretycznie, jak i praktycznie dla nauki prawa pracy.

Publikacja jest jedną z niewielu na rynku polskim monografii, która w sposób kompleksowy dokonuje doktrynalnej, normatywnej i społecznej analizy podstaw prawnych rozwiązywania sporów zbiorowych. W sposób uporządkowany i zbiorczy przedstawia czytelnikowi zasady, jakimi winny kierować się strony sporu zbiorowego, a także zagrożenia i ryzyko, jakie niesie za sobą dla pracodawcy wszczęcie akcji protestacyjnej przez pracowników, ze strajkiem włącznie. Wyjaśnia również od strony aksjologicznej, prawnej i społecznej wiele zagadnień związanych z potrzebą wprowadzenia regulacji, np. w zakresie sądowej oceny legalności sporu zbiorowego, ochrony danych osobowych i dóbr osobistych w sporze zbiorowym, sposobu i wysokości wypłaty wynagrodzenia dla pracowników odmawiających udziału w strajku (łamistrajków) czy praw i obowiązków, jakie nakładają na pracodawcę i związki zawodowe ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych oraz inne akty prawne. Wskazuje także, jakimi kryteriami rządzi się proces rozwiązywania sporu zbiorowego, oraz wartości, które w tym konflikcie winny być przez prawo chronione.

Recenzentem wydawniczym monografii jest prof. dr hab. Krzysztof W. Baran.

Spis treści

Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Rozdział I

Wartości chronione w sporze zbiorowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

1. Zagadnienia wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
2. Uniwersalne wartości w sporze zbiorowym . . . . . . . . . . . . . . . 31

2.1. Godność człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

2.2. Zdrowie i życie ludzkie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

2.3. Dobro wspólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

2.4. Dialog społeczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

2.5. Pokój społeczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

2.6. Bezpieczeństwo państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

2.7. Bezpieczeństwo socjalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

2.8. Praca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

2.9. Prawo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

2.10. Niezależność partnerów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

2.11. Ochrona kolektywna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

2.12. Solidarność społeczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

2.13. Wartości ekonomiczne (własność) . . . . . . . . . . . . . . . . 86

2.14. Ogólne prawo do oporu (artykułowania niezadowolenia) . . . 92

2.15. Etyka pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

1. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

Rozdział II

Ryzyko ponoszone przez pracodawcę w sporze zbiorowym . . . . . . . . . . 107

1. Zagadnienia wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107

1.1. Ryzyko techniczne (produkcyjne) . . . . . . . . . . . . . . . 108

1.2. Ryzyko osobowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109

1.3. Ryzyko socjalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

1.4. Ryzyko gospodarcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

1. Ryzyko pracodawcy w sporze zbiorowym . . . . . . . . . . . . . . . 111
2. Rodzaje ryzyka o charakterze ogólnym . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

3.1. Ryzyko konfliktu społecznego . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

3.2. Ryzyko naruszenia interesu powszechnego . . . . . . . . . . 116

1. Rodzaje ryzyka ekonomicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

4.1. Ryzyko nieosiągnięcia zakładanych rezultatów . . . . . . . . 117

4.2. Ryzyko zaistnienia szkody (kosztów materialnych oraz

niematerialnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

4.3. Ryzyko zaprzestania działalności pracodawcy (upadłość

i likwidacja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

1. Rodzaje ryzyka osobowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125

5.1. Ryzyko zagrożenia życia i zdrowia pracowników . . . . . . . 125

5.2. Ryzyko naruszenia ochrony danych osobowych . . . . . . . 126

5.3. Ryzyko naruszenia dóbr osobistych . . . . . . . . . . . . . . 142

Rozdział III

Zasady prawne dotyczące prowadzenia sporu zbiorowego . . . . . . . . . . . 149

1. Zagadnienia wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
2. Zasada racjonalnego prawodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
3. Zasada równości (równouprawnienia) stron sporu zbiorowego . . . . 179
4. Zasada ekwiwalentności ekonomicznej (adekwatności socjalnej)

i racjonalności żądań w sporze zbiorowym . . . . . . . . . . . . . . . 212

1. Zasada identyczności żądań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
2. Zasada zachowania pokoju społecznego . . . . . . . . . . . . . . . . 239
3. Zasada odpowiedzialnego dialogu społecznego . . . . . . . . . . . . 258
4. Zasada jednolitego kierownictwa strajku . . . . . . . . . . . . . . . . 276
5. Zasada dobrowolności udziału w strajku . . . . . . . . . . . . . . . . 282
6. Zasada demokracji strajkowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
7. Zasada sprawiedliwości społecznej w sporze zbiorowym . . . . . . . 308
8. Zasada bezpieczeństwa obrotu w sporze zbiorowym . . . . . . . . . 313
9. Zasada swobody konstruowania porozumienia o zakończeniu sporu

zbiorowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316

1. Zasada neutralności państwa w rozwiązywaniu sporu zbiorowego . . 334

Rozdział IV

Funkcje prawne sporu zbiorowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337

1. Zagadnienia wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
2. Funkcje prawne dotyczące sporu zbiorowego jako całości . . . . . . . 342

2.1. Funkcja ochronna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342

2.2. Funkcja negocjacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375

2.3. Funkcja równoważenia praw i interesów stron sporu

zbiorowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382

2.4. Funkcja rozdzielcza (wyrównawcza) . . . . . . . . . . . . . . 383

2.5. Funkcja organizatorska (organizacyjna, regulacyjna) . . . . . 386

2.6. Funkcja gwarancyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394

2.7. Funkcja porządkowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397

2.8. Funkcja ireniczna (polubowna, pokojowa) . . . . . . . . . . 402

2.9. Funkcja nieireniczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405

2.10. Funkcja zwyczaju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407

2.11. Funkcja personalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410

2.12. Funkcja społeczna (socjologiczna) . . . . . . . . . . . . . . . 411

2.13. Funkcja ideologiczna (polityczna) . . . . . . . . . . . . . . . 414

2.14. Funkcja wychowawcza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416

2.15. Funkcja opiekuńcza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425

2.16. Funkcja autonomii w tworzeniu porozumienia kończącego

spór zbiorowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427

1. Funkcje dotyczące wyłącznie strajku . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432

3.1. Funkcja ekonomiczna dotycząca pracodawcy . . . . . . . . . 432

3.2. Funkcja ekonomiczna dotycząca pracowników . . . . . . . . 433

1. Funkcje wynikające z zasad rozwiązywania sporów zbiorowych . . . 433

Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441

Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455

Akty prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491

Orzecznictwo sądowe, trybunałów i komisji arbitrażowych . . . . . . . . . . 497

Conclusions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501