ансамбль 19 века укрепления Варшавской крепости NOWa

Twierdza Warszawa, zespół XIX-wiecznych fortyfikacji

Konsultacje i założenia do projektu planu ochrony Parku Kulturowego Zespołu XIX-wiecznych Fortyfikacji Twierdzy Warszawa.

Od wydawcy:

Po upadku powstania listopadowego władze carskie wzniosły w latach 1832-1834 na północnych rubieżach miasta potężną cytadelę mającą za zadanie kontrolowanie niepokornego miasta. Cytadela wraz z towarzyszącymi fortami - obecnie Sokolnickiego, Traugutta i Legionów oraz Śliwickiego na Pradze - była modernizowana do lat 70. XIX wieku. Pod koniec tego stulecia, wobec zaostrzającej się politycznej sytuacji w Europie, dowództwo armii rosyjskiej wzniosło w latach 1883-1890 wokół Warszawy dwa pierścienie murowano-ziemnych fortów tworzących system obronny Twierdza Warszawa.

XIX-wieczny zespół fortów wraz z trzonem twierdzy, jakim jest Cytadela, oraz zachowanymi w dużym stopniu drogami fortecznymi, wałami i fosami międzyfortowymi należy do grupy najciekawszych założeń fortecznych końca XIX wieku w Europie. Polska jest wyjątkowym krajem, gdzie zachowały się trzy różne systemy fortyfikacji: rosyjski - na przykład Dęblin i Modlin, pruski — chociażby Twierdza Poznań i Twierdza Toruń, i austriacki - na przykład Twierdza Kraków i Twierdza Przemyśl. XIX-wieczna Twierdza Warszawa należy do grupy najlepiej zachowanych systemów związanych z dużym ośrodkiem miejskim.

Fakt ten doceniono już dawno, wpisując Cytadelę i wybrane forty do rejestru zabytków. W celu ochrony całości założenia tych zabytków w 2000 roku ustalono zasady ich zagospodarowania. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 roku wprowadziła jako jedną z form ochrony konserwatorskiej utworzenie parku kulturowego. Ta forma ma łączyć wartości dzieła wytworzonego przez człowieka w połączeniu z walorami środowiska przyrodniczego. Właśnie fortyfikacje obronne spełniają te warunki. Celowość utworzenia Parku Kulturowego Zespołu XIX-wiecznych Fortyfikacji Twierdzy Warszawa została zapisana w uchwalonym w 2006 roku "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy". Na zlecenie Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków zostały opracowane założenia historyczne, przestrzenne oraz własnościowe dla planowanego parku kulturowego warszawskich fortyfikacji. Na ich podstawie jest przygotowany projekt planu ochrony.

Prezentowany tom jest przede wszystkim pokłosiem seminarium, jakie odbyło się w dniach 20-21 czerwca 2009 roku w Forcie Sokolnickiego w Warszawie. Przedstawiono na nim różne doświadczenia towarzyszące powstawaniu lub zamiarom utworzenia parków kulturowych w nowożytnych fortyfikacjach. Zaprezentowano także różne etapy dochodzenia do planu ochrony parku kulturowego warszawskich fortyfikacji. W drugiej części seminarium odbyły się warsztaty projektowe.

Mam nadzieję, że publikacja ta przyczyni się nie tylko do pogłębienia wiedzy o budownictwie obronnym na terenie Polski, szczególnie Warszawy, ale także spowoduje większe zainteresowanie tak ciekawymi zabytkami.

(Ewa Nekanda-Trepka Stołeczny Konserwator Zabytków)

• stron 145 + wklejka z mapką: Dzieła Fortyfikacyjne Twierdzy Warszawy
• Wydawca: Miasto Stołeczne Warszawa, 2009 r.
• ISBN 978-83-608303-3-8
• miękka okładka
• stan: bardzo dobry -
• uwaga: minimalne otarcia okładki - leżak magazynowy, książka nowa

(Reg. 1A)