Орфографический словарь современного польского языка и ПУТЕВОДИТЕЛЬ

Słownik ortograficzny współczesnego języka polskiego z poradnikiem

Drogi Czytelniku. Cieszę się, że tworzymy wspólnotę interpretacyjną. Ortografia i interpunkcja nie mają najlepszej prasy, kojarzą się wielu osobom jedynie ze zbiorem reguł, które nie zachęcają do czytania, nie mówiąc już o ich zapamiętywaniu. Dla Ciebie jednak z jakichś powodów ortografia ma znaczenie, skoro sięgnąłeś po słownik. Może jesteś uczniem, od którego w szkole polonistka wymaga znajomości zasad ortograficznych, ale nie potrafi Ci ich wytłumaczyć? Może jesteś product managerem, który chce (i musi, bo Twój kluczowy klient jest wyczulony na punkcie usterek językowych) pisać briefy bez błędów? Może jesteś uczestnikiem protestów ulicznych, przygotowujesz transparenty i – słusznie – uważasz, że patriotyzm to m.in. dbałość o rodzimy język, a nie odmienianie patriotyzmu przez wszystkie przypadki (z częstymi błędami fleksyjnymi)? Może jesteś seniorem, który już dawno planował przypomnienie sobie zasad ortograficznych, ale dopiero ostatnio znalazł na to czas (którego na emeryturze wciąż masz za mało, o czym wiedzą wszyscy poza Twoimi dziećmi, które często „podrzucają” Ci wnuki, nie zawsze pytając Cię wcześniej o zdanie)? Każdy powód, by korzystać z papierowego czy elektronicznego słownika, jest dobry i wartościowy.

/Fragment/

Autor: Sebastian Surendra

Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe SILVA RERUM

Wydanie: 2022

Ilość stron: 228

Oprawa: miękka

Numer ISBN: 978-83-67222-19-8

SPIS TREŚCI:

Podziękowania……………………………………………………………………………. 11

Wstęp…………………………………………………………………………………………. 13

Uwagi bibliograficzne………………………………………………………………….. 21

I. CZĘŚĆ ORTOGRAFICZNA………………………………………………………… 25

1. Wprowadzenie…………………………………………………………………………. 27

2. Mały, ale groźny. O łączniku……………………………………………………… 30

2.1. Polane sosem kaparowo-cytrynowym.

O przymiotnikach z członami równorzędnymi znaczeniowo…….. 30

2.2. Kosiniak-Kamysz nie jest sam – o dwuczłonowych nazwiskach…. 31

2.3. Jak liczba z literą – o wyrazach zaczynających się liczbą…………….. 32

2.4. Umowa-zlecenie – gdy językoznawca pisze umowę……………………. 33

2.5. Gdy człon członowi równy – o rzeczownikach zbudowanych

z dwóch członów o równorzędnym znaczeniu…………………………… 34

2.6. Gdyby nie było VAT-u… O skrótowcach odmienianych

przez przypadki…………………………………………………………………………. 34

2.7. Krótko- i długoterminowy kredyt – gdy drugi człon

przymiotnika jest taki sam…………………………………………………………. 35

2.8. Gdy ojców sukcesu jest co najmniej dwóch – o współautorach

odkryć……………………………………………………………………………………….. 35

2.9. Gdy do tanga trzeba dwojga – o parach wyrazów żyjących

w symbiozie……………………………………………………………………………….. 35

2.10. Anglosaski łącznik…………………………………………………………………….. 36

2.11. Krynica-Zdrój i inne dwuczłonowe nazwy miejscowości…………… 36

3. Razem czy osobno? O pisowni łącznej i rozdzielnej…………………….. 38

3.1. Co to to nie – o pisowni z „nie”…………………………………………………. 38

3.2. Lekarz ortopeda czy zamachowiec samobójca? O zestawieniach

nierównorzędnych…………………………………………………………………….. 42

3.3. Lekko strawna czy ciężkostrawna? O ortografii z przysłówkiem

w tle…………………………………………………………………………………………… 42

3.4. Jasnozielony to nie jasny i zielony – gdy pierwszy człon określa

drugi………………………………………………………………………………………….. 44

3.5. Pozostałe……………………………………………………………………………………. 44

4. Czasem łącznik, czasem łącznie, czasem rozdzielnie.

O konstrukcjach z pogranicza…………………………………………………… 47

4.1. Gdy pół na pół jest kołem ratunkowym – o liczebniku „pół”…….. 47

4.2. Super- i inne przedrostki……………………………………………………………. 48

4.3. Coś więcej niż niby-problem – o członach niby- i quasi-……………. 48

5. Nikogo nie wywyższając, nikomu nie umniejszając. O wielkich

i małych literach………………………………………………………………………. 51

5.1. Wielki Szu, Wielki Gatsby i inne wielkie litery……………………………. 52

5.1.1. Siła marki – o nazwach firm………………………………………….. 52

5.1.2. Hotel hotelowi nierówny – co rozpoczyna nazwę

własną?………………………………………………………………………….. 53

5.1.3. Urzędy też się różnią – o pisowni instytucji…………………… 54

5.1.4. Sejm – jaki jest, każdy widzi?…………………………………………. 54

5.1.5. Czy istnieją „internety”? O pisowni intenetu/Internetu…. 56

5.1.6. Morskie Oko czy Wielki Szyszak? O wielowyrazowych

nazwach geograficznych ……………………………………………….. 56

5.1.7. Czy ONZ cokolwiek może? O skrótowcach……………………. 57

5.1.8. Każdy ma swoje święto – o zapisie świąt………………………… 57

5.1.9. Co jest zgodne z prawem? O zapisach aktów prawnych…. 58

5.1.10. Pozostałe……………………………………………………………………….. 60

5.2. „Cieszmy się z małych rzeczy”. O małej literze……………………………. 62

5.2.1. Wielka odpowiedzialność, małe litery – o pisowni nazw

stanowisk pracy……………………………………………………………… 62

5.2.2. Waluty i kryptowaluty lubią spokój i małe litery……………. 62

5.2.3. Z Facebooka korzysta facebookowicz, a z TikToka –

tiktoker………………………………………………………………………….. 63

5.2.4. Sylwester – wielki czy mały?………………………………………….. 63

5.2.5. Święto czy zabawa? O pisowni halloween/Halloween ……. 64

5.2.6. Gdzie jest policja? O pisowni tego wyrazu……………………… 64

5.2.7. Kierunek – mała litera. O nazwach kierunków studiów…. 65

5.2.8. Czy w Partii Republikańskiej są demokraci? Pisownia

członków partii i organizacji………………………………………….. 65

5.2.9. Pozostałe……………………………………………………………………….. 66

5.3. Możesz, ale nie musisz – o dowolności w pisowni wielką i małą

literą………………………………………………………………………………………….. 66

6. Czy Biden i Macron mają coś wspólnego? O odmianie nazwisk

anglo- i francuskojęzycznych…………………………………………………….. 68

7. Starcia tytanów. O pozostałych dylematach ortograficznych………… 74

7.1. Słuchać Pei w Tunezji – kiedy „ji” być musi, a kiedy nie może……. 74

7.2. Czy w Danii nie ma skoczni? – kiedy „ii” jest nakazane, a kiedy

zakazane……………………………………………………………………………………. 74

7.3. Co za dużo, to niezdrowo – gdy tylko jedno „i” jest poprawne…… 75

7.4. „Ch” kontra „h”………………………………………………………………………….. 75

7.5. „Ó” kontra „u”…………………………………………………………………………… 76

7.6. „Rz” kontra „ż”………………………………………………………………………….. 76

7.7. Koniec wieńczy dzieło – o wybranych końcówkach…………………… 77

II. CZĘŚĆ INTERPUNKCYJNA……………………………………………………….. 79

1. Wprowadzenie…………………………………………………………………………. 81

2. Przecinek………………………………………………………………………………… 83

2.1. Niewygodny przeciwnik. O imiesłowie zakończonym na -ąc,

-łszy, -wszy………………………………………………………………………………… 83

2.2. Gdy jest hierarchia… O zdaniach podrzędnie złożonych……………. 84

2.3. Niektóre związki są nie do rozbicia – kiedy nie rozdzielać

przecinkiem pewnych połączeń wyrazowych ……………………………. 85

2.4. Gdy porównujesz – o przecinkach w porównaniach………………….. 86

2.5. Wyliczenia wprowadzone przez wyraz „jak”………………………………. 87

2.6. To ja może dopowiem – o dopowiedzeniach……………………………… 87

2.7. Nigdy w życiu! – o braku przecinka po równoważniku zdania

zaczynającym wypowiedź………………………………………………………….. 89

2.8. Gdy części zdania są sobie równe – o zdaniach współrzędnie

złożonych………………………………………………………………………………….. 89

2.9. „Czy warto było szaleć tak?” O interpunkcji z „czy”…………………… 90

2.10. „Powiedz mi, a zapomnę. Pokaż mi, a zapamiętam…” –

o przecinku przed „a”………………………………………………………………… 90

2.11. Gdzie jesteś, Amando? O przecinkach przed wyrazem w wołaczu. 91

2.12. Pozostałe …………………………………………………………………………………… 91

3. Jedna kreska, wiele funkcji. O myślniku……………………………………… 93

4. Kto i co „żeruje”? O cudzysłowie……………………………………………….. 96

5. Gdzie jest Nemo? O znaku zapytania………………………………………….. 101

6. Nie tylko nad „i”. O kropce……………………………………………………….. 104

7. Były sobie kropki trzy. O wielokropku ………………………………………. 107

8. Co trzeba wziąć w nawias? O nawiasie……………………………………….. 109

9. Na górze kropka, na dole… kropka. O dwukropku ……………………… 111

10. „Ludwiku Dorn i Sabo, nie idźcie tą drogą!” O wykrzykniku……… 113

11. Krótka historia średnika…………………………………………………………. 115

III. CZĘŚĆ HASŁOWA……………………………………………………………………… 117

Nazwy pospolite………………………………………………………………………….. 119

Nazwy osobowe…………………………………………………………………………… 199

Nazwy geograficzne……………………………………………………………………… 216