Выкорчевано. Дилеммы самоопределения польских представителей

Ocena stanu: bardzo dobry

WYKORZENIENI, to książka o poczuciu wyobcowania, poszukiwaniu swojego miejsca w świecie i odpowiedzi na pytanie „kim jestem”. To również książka o tym, że bycie Polakiem nie jest proste, ani na obczyźnie w odległym Kazachstanie, ani w kraju, który przez lata uważało się za swój. Jej bohaterowie – polscy repatrianci z Kazachstanu – to ludzie nieprzeciętni: dzielni, odważni i świadomi (samych siebie, dziedzictwa kulturowego i celu, do którego dążą). Ich adaptacja do nowych warunków życia nie zależy jednak wyłącznie od nich, ale też od otwartości środowiska przyjmującego i formalnego przygotowania państwa. Efekty działania tej triady nie napawają optymizmem, o czym mówi zarówno autorka, jak też jej rozmówcy reprezentujący każdą z grup. Potencjał społeczny i kulturowy Polaków ze Wschodu jest niekwestionowany, mimo to ich los nadal pozostaje niepewny. Dotyczy to zarówno już przesiedlonych i oswajających „starą-nową” ojczyznę, jak też kilku tysięcy w byłym ZSRR oczekujących na możliwość przeprowadzki do kraju przodków.

Podstawą pracy są gruntowne badania terenowe, wywiady z repatriantami i testy psychometryczne, które autorka analizuje i interpretuje z wykorzystaniem interdyscyplinarnej metodologii antropologicznej i psychologicznej. Część badawczą poprzedza szczegółowe omówienie kwestii teoretyczno-metodologicznych oraz formalno-prawnych związanych z procedurą repatriacyjną. Pozwala to śledzić procesy akulturacyjne repatriantów oraz ich dylematy identyfikacyjne z kilku perspektyw ukazujących wzajemne zależności między jednostką-społeczeństwem-kulturą. Uzyskany w ten sposób obraz adaptacji jest wielowymiarowy, niejednoznaczny, intrygujący, a ponadto – umykający prostym ocenom.