VETULANI ОЧАРОВАНИЕ МОЗГА КРАСОТА НЕЙРОБИОЛОГИИ + БЕСПЛАТНАЯ ОТКРЫТКА

JERZY VETULANI

MÓZG FASCYNACJE PROBLEMY TAJEMNICE

STAN BDB (ZAFOLIOWANA)

Neurobiologia jest dziś jedną z najważniejszych i najbardziej wszechstronnych nauk. Pomaga odpowiedzieć na wielkie pytania, z którymi od dawna mierzyły się filozofia, teologia, psychologia i nauki społeczne, a także na małe pytania, które zadajemy sobie co dzień. Co jest kryterium człowieczeństwa? Gdzie mieszka dusza? Skąd się bierze moralność? Gdzie rodzi się przyjemność? Dlaczego jesteśmy agresywni? Jak działa pamięć? Od czego i dlaczego się uzależniamy? Dlaczego lubimy seks? Czy zakochani myślą rozsądnie? Dlaczego dziewczynki wolą bawić się lalkami, a chłopcy samochodzikami? Czy w świecie nowych technologii zdołamy zachować prywatność myśli? Nieskończonym źródłem odpowiedzi lub podpowiedzi — i nowych fascynujących pytań — jest mózg, odsłaniający dzięki coraz bardziej zaawansowanym metodom badawczym kolejne swe tajniki, a w studiach nad nim można widzieć wręcz antropologię XXI wieku. Jerzy Vetulani oprowadza nas po naszym „centrum dowodzenia”, ukazując z erudycją i wdziękiem, że „szare komórki” to pole zainteresowań zarówno „twardej” biologii, jak i subtelnej humanistyki.

20 stycznia 2011 w Śródmiejskim Ośrodku Kultury odbył się wieczór autorski Jerzego Vetulaniego związany z przyznaniem Mózgowi... tytułu Krakowskiej Książki Miesiąca. – Chciałem kupić tę książkę na kampusie, ale usłyszałem, że nakład jest wyczerpany. Rozumiem, że nakład kryminału albo romansu może być wyczerpany, ale dzieła o mózgu?! – mówił prowadzący spotkanie prof. Tadeusz Marek.

Dlatego oddajemy do rąk czytelników drugie, broszurowe wydanie.

Jedną z charakterystycznych cech gatunku ludzkiego jest zdolność do tworzenia, oceny i odczuwania przyjemności z dzieł sztuki. Żadne ssaki, poza człowiekiem, nie tworzą świadomie dzieł sztuki, chociaż niektóre malowidła małp mają w naszym odczuciu spore walory estetyczne. Sztuka powstała w ewolucji późno. Jeszcze neandertalczyk nie pozostawił po sobie dzieł sztuki, uczynił to dopiero człowiek mądry, Homo sapiens, który pozostawił malowidła naskalne i artefakty, świadczące, że sztuka towarzyszyła człowiekowi od początków powstania naszego gatunku, a to sugeruje, że jest dla nas aktywnością niezbędną. Nie istniała nigdy żadna ludzka społeczność, która by nie pozostawiła po sobie dzieł sztuki. Jaką rolę pierwsi twórcy przypisywali sztuce, nie wiemy. Najprawdopodobniej pierwsze dzieła plastyczne były związane z wierzeniami religijnymi, ale mogły też być, na przykład, instrukcjami łowieckimi bądź też tworzono je z powodów wyłącznie estetycznych. Początki takich sztuk jak taniec, muzyka, teatr i poezja są jeszcze bardziej tajemnicze.

JERZY VETULANI

PIĘKNO NEUROBILOGII

Niemal wszystkie pisma profesora Jerzego Vetulaniego są w jakimś sensie „rozproszone” i zadaniem serii Opera Selecta jest je zebrać i ocalić przed zagubieniem, które często za rozproszeniem podąża. Opera Vetulaniana to zatem dzieła zebrane w tym najbardziej podstawowym znaczeniu: zebrane razem z rozproszenia. Jednak te „zebrane” w niniejszym, drugim tomie zasługują na miano „rozproszonych” szczególnie, ponieważ rozbiegły się nie tylko po periodykach naukowych i popularnonaukowych, ale również po pismach niemających wiele wspólnego z nauką: od dzienników po licealne gazetki. Zasługują też w najwyższym stopniu na miano „variów” — różności, rozmaitości — i dzielą z tym gatunkiem zarówno wszelkie możliwe zalety, jak i wady. Do zalet należy lekkość stylu, dowcip, bezpośredniość i inspirująca różnorodność podejmowanych zagadnień. Do wad natomiast dygresyjność i nade wszystko skłonność do powtórzeń. Ta ostatnia cecha wymaga specjalnego komentarza redakcji, która musiała z jednej strony uszanować teksty w ich integralności, a z drugiej uchronić czytelnika zbioru przed znużeniem: nie zawsze i nie w pełni okazało się to możliwe, z czego Autor i redaktor zdają sobie sprawę, zwłaszcza w tekstach zawierających wątki autobiograficzne. W tym akurat przypadku powtarzanie — przywilej zaawansowanego wieku i nauczycieli — można potraktować jako ornament stylu i narzędzie edukacji, a nie znak edytorskiego niedbalstwa.

Drugi tom dzieł wybranych Jerzego Vetulaniego przynosi kontynuację i rozwinięcie zagadnień wyłożonych w tomie pierwszym Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice. Dokąd zmierza medycyna, a zwłaszcza psychiatria? Jak radzić sobie ze starością i jak się na nią przygotowywać? Jak wiedzę na temat ludzkiego mózgu wprzęgać w pracę nad sobą i w ulepszanie ludzkich społeczności? Tezy, wnioski i rady naukowca zyskują jednak w tym tomie dodatkowe walory właściwe dla rozmowy i komentarza ad hoc: bezpośredniość i osobiste zaangażowanie.

Psyche, podobnie jak ciało, może chorować, a jej choroby, czyli choroby umysłowe, można leczyć środkami materialnymi: lekami, wstrząsami i psychochirurgią, oraz psychicznymi — psychoterapią. Choroby psychiczne od połowy zeszłego stulecia wiązano z zaburzeniami funkcji poszczególnych układów neurotransmiterowych, a badania w tym kierunku umożliwiły wspaniały rozwój farmakoterapii schorzeń umysłowych. Do dziś dnia, poszukując leków uspakajających, nasennych i anksjolitycznych poszukuje się głównie związków nasilających aktywność układu gabergicznego; leków przeciwdepresyjnych szuka się wśród substancji zwiększających stężenie monoamin (zwłaszcza serotoniny) w szczelinie synaptycznej, a leków przeciwpsychotycznych — wśród związków blokujących receptory dopaminowe i modulujących aktywność neuronów dopaminergicznych.

GRATIS DO ZAMÓWIENIA OTRZYMUJĄ PAŃSTWO NASZĄ AUTORSKĄ POCZTÓWKĘ