ПОЛЬСКАЯ РЕЛИГИОЗНАЯ МУЗЫКА СИЛЕЗИЯ ПЕКАРЫ СПИШ КРАКОВ

Uwaga: w związku z wprowadzeniem przez Allegro dodatkowo „jednostkowej opłaty transakcyjnej” (od sprzedających)

z dniem 2.11.2022 r. ceny wydrukowane na okładce książek są już nieaktualne !

.

POLSKA MUZYKA RELIGIJNA

— MIĘDZY EPOKAMI I KULTURAMI

pod redakcją

KRYSTYNY TUREK i BOGUMIŁY MIKI

wyd. Katowice 2006 , stron 205, rys., summ., Zsfg.,

oprawa miękka foliowana, format ok. 17 cm x 24 cm

Nakład tylko : 300 + 50 egz. !

Z notatki wydawniczej :

Książka opisuje szeroko pojętą muzykę religijną, rozwijającą się w różnych epokach,

gatunkach, stylach czy nurtach. Przynosi informacje o repertuarze religijnym istniejącym w dawnej muzyce polskiej,

o wykorzystywanych dawniej i współcześnie śpiewnikach religijnych, o pielęgnowanych w polskiej tradycji

obrzędach religijnych, którym towarzyszy muzyka. W pracy zaprezentowany został także

współczesny repertuar koncertowy, powstały z inspiracji religijnych,

przeznaczony do wykonywania przez zespoły zarówno instrumentalne, jak i wokalne.

WPROWADZENIE :

„Jestem bardzo głęboko przekonany — mówi ksiądz prof. dr hab. Jerzy Szymik — że relacja między chrześcijaństwem

a kulturą jest relacją wzajemną, zwrotną. Tak chrześcijaństwo kulturze, jak kultura chrześcijaństwu mają sobie bardzo wiele

do zaoferowania. [...] Chrześcijaństwo potrzebuje kultury po to, by się wyrazić. [...] Ale jest też odwrotnie: kultura

potrzebuje chrześcijaństwa, żeby być sobą, czyli kulturą właśnie. Jestem przekonany, że bez treści ducho­wych,

nieustannie otrzymywanych od chrześcijaństwa, kultura wyjałowieje”.

Słowa te wydają się trafnym mottem dla niniejszego zbioru przynoszącego teoretyczną refleksję nad polską muzyką religijną.

Muzyka bowiem jako szcze­gólny przejaw kultury (czy to wysokiej, artystycznej czy ludowej) od wieków czerpała

i nadal czerpie swe impulsy z chrześcijaństwa, z wartości przez nie oferowanych, z owych przebogatych treści duchowych.

Równocześnie — właś­nie jako swoisty przejaw kultury — stawała się dobitnym wyrazem tych chrze­ścijańskich idei, ich trafną ekspresją.

Muzyka i chrześcijaństwo, muzyka i religijność podnoszą się więc wzajem­nie, ubogacają się sobą.

Dlatego pewnie wspólny obszar odkrywczy tych odręb­nych zakresów tematycznych nieustannie dostarcza impulsów do rozważań,

do wymiany myśli w gronie przedstawicieli różnorakich środowisk naukowych.

Tym samym poznawcza płodność omawianego pola badawczego bynajmniej nie maleje, a wręcz przeciwnie: rośnie.

Prezentowany tom stanowi rezultat przemyśleń i badań prowadzonych nad polską muzyką religijną z wielorakich perspektyw:

muzykologicznej, historycz­nej, analitycznej, etnomuzykologicznej, folklorystycznej i socjologicznej.

Zawie­ra on piętnaście studiów, traktujących szeroko o polskiej religijności, przeja­wiającej się w sztuce dźwięków,

zgodnie z założeniami tematycznymi zbioru, żeby ową polską muzykę religijną umiejscowić właśnie pomiędzy epokami i kulturami.

Tom rozpoczyna tekst Aleksandry Patalas (Między sacrum a profanum. O dyskusji wokół pojęcia „styl kościelny”

w pismach teoretycznych Marka Scacchiego), prezentujący myśl teoretyczną Marca Scacchiego — XVlI-wiecznego

kapelmistrza na dworze króla Władysława IV, a potem Jana Kazimierza — w której znalazły odbicie dyskusje

o możliwości przenikania się elementów gatunków muzyki świeckiej i religijnej, toczące się w nawiązaniu do postanowień

Soboru Trydenckiego.

Ksiądz Tadeusz Przybylski (Polska muzyka kościelna od końca XVIII do początku XX wieku) obszerniej natomiast charakteryzuje

polską muzykę Kościoła katolickiego, uwzględniając jej przemiany zachodzące wskutek przyczyn politycznych,

wyznaniowych czy wpływów reformatorskich w ciągu 200 lat.

Na zbiorze pieśni galicjanki Agaty Michaleckiej, która w wieku XIX w modelowy wręcz sposób połączyła w nich religijność

z patriotyzmem, koncentruje się Magdalena Stawowy (Śpiewnik religijny Agaty Michałeckiej z 1875 roku jako przykład

kobiecej twórczości muzycznej). Zbiór, będący przykładem twórczości typowo amatorskiej (zarówno pod względem muzyki,

jak i poezji), sta­nowi interesujący przyczynek do badań z zakresu historii muzyki i czytelny ślad wpływów,

jakim ulegał gust muzyczny kompozytorek owego okresu.

Ksiądz Antoni Reginek (Twórcy pieśni kościelnych na Górnym Śląsku w XX wieku — na podstawie repertuaru

„Śpiewnika kościelnego archidiecezji kato­wickiej”) szczegółowo przedstawia sylwetki trzech — spośród piętnastu

— twórców pieśni Śpiewnika kościelnego archidiecezji katowickiej. Informacje o ich życiu i działalności to interesujące

świadectwo aktywności śląskich muzy­ków w dziedzinie krzewienia muzyki kościelnej.

Wyniki własnych badań nad założeniami teoretycznymi i praktyką wykonawczą muzyki liturgicznej w największym

sanktuarium maryjnym w Piekarach prezentuje ksiądz Wiesław Hudek (Muzyka liturgiczna w sanktuarium piekarskim 1925—2000).

Badania obejmujące 75 lat działalności sanktuarium oparte zostały w głównej mierze na archiwach kościelnych,

a rezultat poszukiwań dowiódł iż piekarska świątynia stanowiła w omawianym okresie ośrodek szczególnej troski o muzykę

liturgiczną. W krąg nieco innej, bo etnomuzykologicznej, tematyki wprowadza nas tekst Arlety Nawrockiej-Wysockiej

(Śpiewy religijne społeczności katolickich i protestanckich w zbiorach Instytutu Sztuki PAN). Autorka charakteryzuje pieśni

religijne przechowywane w archiwum Instytutu Sztuki PAN. Mieszany charakter tego zasobu zachęca do dokonywania porównań,

ukazywania odrębności, ale także wzajemnych wpływów pomiędzy repertuarem społeczności katolickich i protestanckich.

Interesującym dopełnieniem badań etnomuzykologicznych jest również artykuł Piotra Dahliga (Przyczynek do badań ludowych

śpiewów religijnych. Pasja chorałowa na Spiszu), który koncentruje się na omówieniu pasyjnego śpiewu w Krempachach na Spiszu.

Ukazuje on twórcze przeplatanie się pieśni słowac­kich i polskich, co wzmaga przeżycie religijne w tej szczególnej wspólnocie te­rytorialnej.

Krystyna Turek (Polska pieśń nabożna na Górnym Śląsku w ocenie Jana Kudery) skupia się na ważnej publikacji księdza Jana Kudery,

pisarza, history­ka, działacza narodowego i oświatowego na Śląsku. Ta pionierska praca o gór­nośląskiej pieśni religijnej

stanowi cenne źródło wiedzy o tradycjach wydawni­czych i kulturze religijnej XIX wieku, co Autorka przekonująco dowodzi.

W czasy nam współczesne, wraz z całą ich złożonością i wszystkimi rozter­kami przeżywanymi przez wrażliwego muzycznie człowieka

religijnego, wpro­wadza nas tekst księdza Stanisława Ziemiańskiego (Pieśni i piosenki religijne). Autor dokonuje tu

znakomitego rozróżnienia pomiędzy pieśniami i piosenkami religijnymi w zakresie takich elementów, jak: melodia, rytmika, teksty.

Zwraca ponadto uwagę na czas i miejsce wykonywania tych różnych utworów skła­dających się na szeroko pojęty repertuar

śpiewów religijnych. Obecnością elementów sakralnych we współczesnej artystycznej muzyce polskiej zajmuje się

Kinga Kiwała (Elementy sakralne w wybranych utworach polskich kompozytorów współczesnych). Autorka wskazuje na rolę łaciny

i źró­deł liturgicznych, momenty epifaniczne i użyte środki muzyczne, wreszcie na sposoby budowania czasu i przestrzeni sakralnej

w Beatus vir H.M. Góreckie­go, Te Deum K. Pendereckiego oraz Hymnus pro gratiarum actione R. Palestra.

Bogumiła Mika („Psalmy Dawida” Edwarda Bogusławskiego) uwagę swoją koncentruje na cyklicznej kompozycji E. Bogusławskiego

zatytułowanej Psalmy Dawida. Jej tekst dostarcza informacji na temat szeroko rozumianego gatunku psalmu i inspiracji

czerpanych z owej poezji psalmowej we współczesnych kom­pozycjach polskich. Autorka analizuje też najistotniejsze elementy muzyczne

służące w muzyce Bogusławskiego podkreśleniu ładunku znaczeniowego i emo­cjonalnego zawartego w wybranych przez niego

fragmentach starotestamental­nych Psalmów Dawida.

Na temat sposobów interpretacji średniowiecznej sekwencji Stabat Mater w polskiej muzyce współczesnej pisze Renata Borowiecka

(Sekwencja „Stabat Mater” w interpretacji muzycznej kompozytorów Szkoły Krakowskiej: Macki, Penderecki. Bujarski).

Autorka zatrzymuje się nad relacją słowa do dźwięku w trzech wybranych kompozycjach, w interesujący sposób dowodząc

odmienno­ści języka muzycznego, formy i ekspresji owych opracowań sekwencji — po­wstałych przecież w podobnym czasie

i tym samym miejscu. Agnieszka Draus (Krąg infernalny i niebiański w „Raju utraconym”. Milion a Penderecki i Fry)

z kolei wprowadza nas w tematykę biblijną (stworzenie świata i człowieka oraz jego upadek i wygnanie z Raju),

której literacką inter­pretację dał angielski poeta John Milion, a współcześnie opracował libretto wraz z Christopherem Frym

Krzysztof Penderecki. W latach 1975—1978 powstało w ten sposób dzieło sceniczne określane gatunkowo jako

sacra rappresentazione, którego wnikliwej analizie poświęcony jest omawiany tekst.

Sposoby opracowania Bogurodzicy, jednej z najstarszych polskich pieśni religijnych, przez dwóch śląskich twórców

Józefa Świdra (w jego Ewokacjach na fortepian i orkiestrę smyczkową) oraz Ryszarda Gabrysia (Preambulum na organy)

omawia Anna Kochańska („Bogurodzica" w utworach instrumentalnych J. Świdra i R. Garysia).

Tom kończy tekst Doroty Susuł (Muzyka religijna w ramach XII Dni Muzyki Kompozytorów Krakowskich „Confiteor”),

która przedstawia kompozycje religijne prezentowane podczas XII Dni Muzyki Kompozytorów Krakowskich „Confiteor”.

Opisywany repertuar Autorka poprzedza notami biograficznymi jego twórców.

Bogactwo prezentowanej w niniejszym zbiorze tematyki dowodzi niezbicie potrzeby podejmowania refleksji badawczej

nad wzajemnymi zależnościami między religią a muzyką. Różnorodność ujęć prezentowanych w zebranych tekstach

świadczy o głęboko zakorzenionej w człowieku potrzebie doświadczania sacrum.

Mamy nadzieję, że adresatami tomu okażą się nie tylko muzykolodzy, teolodzy czy badacze obu dyscyplin naukowych

(muzyki i religii), ale też ci wszyscy, którym religijność i wartości z nią związane są nieobce, którzy pragną

prześledzić losy polskiej muzyki religijnej, toczące się szeroko — jak głosi tytuł książki — właśnie między epokami i kulturami.

Krystyna Turek, Bogumiła Mika

SPIS TREŚCI :

Wprowadzenie

Aleksandra Patalas

Między sacrum a profanum. O dyskusji wokół pojęcia „styl kościelny” w pismach teoretycznych Marka Scacchiego

Tadeusz Przybylski SDB

Polska muzyka kościelna od końca XVIII do początku XX wieku

Magdalena Stawowy

Śpiewnik religijny Agaty Michałeckiej z 1875 roku jako przykład kobiecej twórczości muzycznej

Ks. Antoni Reginek

Twórcy pieśni kościelnych na Górnym Śląsku w XX wieku (na podstawie repertuaru Śpiewnika kościelnego archidiecezji katowickiej)

Ks. Wiesław Hudek

Muzyka liturgiczna w sanktuarium piekarskim 1925—2000

Arleta Nawrocka-Wysocka

Śpiewy religijne społeczności katolickich i protestanckich w zbiorach Instytutu Sztuki PAN

Piotr Dahlig

Przyczynek do badań ludowych Śpiewów religijnych. Pasja chorałowa na Spiszu

Krystyna Turek

Polska pieśń nabożna na Górnym Śląsku w ocenie Jana Kudery

Stanisław Ziemiański SJ

Pieśni i piosenki religijne

Kinga Kiwała

Elementy sakralne w wybranych utworach polskich kompozytorów współczesnych

Bogumiła Mika

Psalmy Dawida Edwarda Bogusławskiego

Renata Borowiecka

Sekwencja Stabat Mater w interpretacji muzycznej kompozytorów Szkoły Krakowskiej: Machl, Penderecki, Bujarski

Agnieszka Draus

Krąg infernalny i niebiański w Raju utraconym. Milton a Penderecki i Fry

Anna Kochańska

Bogurodzica w utworach instrumentalnych Józefa Świdra i Ryszarda Gabrysia

Dorota Susuł

Muzyka religijna w ramach XII Dni Muzyki Kompozytorów Krakowskich „Confiteor”

.

KAŻDY OFEROWANY EGZEMPLARZ JEST SPRAWDZANY

W CELU WYKLUCZENIA EWENTUALNYCH DEFEKTÓW DRUKARSKICH !

Uwaga: ostatnie egzemplarze z wyczerpanego w wydawnictwie nakładu

posiadają niewielkie ślady magazynowe na okładkach - jak na fot. do aukcji.

ZAPRASZAM DO PRZEJRZENIA PEŁNEJ OFERTY KSIĘGARNI E-KODEKS !

W przypadku dodatkowych pytań proszę przesłać wiadomość.