Демосфен для юристов

Demostenes dla prawników

autorzy: Jerzy Zajadło

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Kardynalne cechy procedur sądowych, jak bezstronność, jawność, domniemanie niewinności, kontradyktoryjność, równość stron, skargowość, instancyjność, mają swoje źródło w prawie starożytnych Aten. Badaczy prawa do dziś inspiruje też ustrój ateńskich sądów i sposób sprawowania wymiaru sprawiedliwości. (…) Osobliwością, a wręcz fenomenem prawa ateńskiego był niezawodowy (amatorski) charakter wymiaru sprawiedliwości. Sędziami byli obywatele Aten, którzy prawo poznawali na podstawie mów wygłaszanych przez strony procesowe. Autor trafnie wskazuje na potrzebę poszerzenia refleksji prawie o dorobek pozostawiony przez starożytne Ateny. Osoba Demostenesa i napisane przez niego mowy stanowią zaś dobry materiał do oceny współczesnego prawa, a zwłaszcza autorytarnych zmian dokonanych w polskim prawie. Oceniana praca, razem z wcześniejszą książką Cyceron dla prawników (Gdańsk, 2019) obejmuje „złoty okres” w dziejach rozwoju prawa, w którym kształtowały się podstawowe pojęcia o prawie, dotyczące m.in. sprawiedliwości i słuszności, celów prawa i jego związku z moralnością, cech i zasad, wartości podlegających ochronie prawnej i sposobu ich ochrony. Kwestie te są od lat przedmiotem dociekań historyków, filozofów i dogmatyków prawa, gdyż nic nie straciły ze swej aktualności.

Z recenzji prof. Jerzego Skorupki

Książka ukazuje się w serii wydawniczej Studia z Estetyki Prawa.

Spis Treści:

Wprowadzenie . . 7

Rozdział I

Prawnicze inspiracje: nie tylko Rzym, lecz także Ateny?. . 13

1. Graeca non leguntur? . .13

2. Demokracja, rządy prawa, wymiar sprawiedliwości . . 20

3. Kontrowersje i paradygmaty . .. 31

Rozdział II

Ateny, retoryka, prawo. . . 35

1. Narodziny i rozwój retoryki . . . 35

2. Kanon dziesięciu mówców attyckich . . 57

3. Retoryka/oratorstwo i prawo . . 73

Rozdział III

Demostenes i Corpus Demosthenicum . . . 85

1. Adwokat i polityk . . 85

2. Osobliwości ateńskiego prawa .  . 99

3. Corpus Demosthenicum . . . 112

Rozdział IV

Wybrane sprawy prywatne (dikai idiai: 27–58). . 119

1. Sprzeniewierzony spadek (27–31) .  119

2. Ciężkie pobicie (54) . .. 128

3. Wieniec trierarchiczny (51) . . 132

4. W obronie Formiona (36) . . 135

5. Przeciwko Formionowi (34) . . 139

Rozdział V

Wybrane sprawy publiczne (graphai: 18–26 i 59). . .. 145

1. Prawo kontra prawo (20) . .. 145

2. W obronie honoru (21) .  . 151

3. Sprawa Neairy (59) . . 154

4. Przeniewiercze poselstwo (19) . . 158

5. Zasłużony wieniec (18) . . . 169

Literatura. . .  . 177