СИСТЕМА ТРУДОВОГО ПРАВА ТОМ III 2017 М.Герсдорф К.Рончка

Stan: BARDZO DOBRY, real foto, kupujesz to co widzisz, książka czysta, spójna i kompletna

Numer katalogowy G/4 06OKT23

Spis treści

SŁOWO WSTĘPNE  29

ROZDZIAŁ 1

Równe traktowanie i ochrona przed dyskryminacją . 33

1.1. Uwagi wstępne . 33

1.2. Gwarancje konstytucyjne i międzynarodowe, prawo Unii Europejskiej, prawo krajowe . 33

1.2.1. Konstytucja RP  33

1.2.2. Standardy ponadnarodowe . 35

1.2.3. Prawo Unii Europejskiej  39

1.2.4. Gwarancje równego traktowania i niedyskryminacji w ustawodawstwie polskim . 42

1.3. Pojęcia równego traktowania i dyskryminacji . 44

1.4. Niedozwolone kryteria różnicowania sytuacji pracowników . 52

1.5. Postacie i formy dyskryminacji  61

1.5.1. Uwagi wstępne  61

1.5.2. Dyskryminacja bezpośrednia . 61

1.5.3. Dyskryminacja pośrednia . 62

1.5.4. Molestowanie  65

1.5.5. Brak racjonalnych usprawnień  67

1.5.6. Postacie dyskryminacji  70

1.6. Zakres podmiotowy nakazu równego traktowania i zakazu dyskryminacji . 70

1.7. Zakres przedmiotowy zakazu dyskryminacji . 76

1.8. Zakaz dyskryminacji w zakresie wynagrodzenia za pracę  78

1.8.1. Uwagi wstępne  78

1.8.2. Pojęcie wynagrodzenia za pracę  78

1.8.3. Praca jednakowa i praca jednakowej wartości . 81

1.8.4. Różnicowanie wysokości wynagrodzenia  85

1.9. Obowiązki pracodawcy w sferze równego traktowania i niedyskryminacji  89

1.10. Przypadki dozwolonego różnicowania sytuacji pracowników ze względu na potencjalne przesłanki dyskryminacji . 90

1.11. Działania wyrównawcze . 92

1.11.1. Uwagi wstępne  92

1.11.2. Charakter działań wyrównawczych . 93

1.11.3. Warunki stosowania działań wyrównawczych . 93

1.11.4. Forma prowadzenia działań wyrównawczych . 95

1.11.5. Odpowiedzialność za niezrealizowanie lub nieprawidłowe realizacje działań wyrównawczych . 96

1.12. Konsekwencje nierównego traktowania  97

1.12.1. Uwagi wstępne  97

1.12.2. Nieobowiązywanie postanowień aktów autonomicznych  98

1.12.3. Nieważność postanowień umów o pracę (innych aktów, na podstawie których powstają stosunki pracy) . 99

1.12.4. Odszkodowanie . 100

1.12.5. Rozkład ciężaru dowodu . 110

1.12.6. Ochrona pracowników korzystających z uprawnień gwarantowanych zasadą równego traktowania i zakazu dyskryminacji 112

1.12.7. Inne konsekwencje naruszenia obowiązku równego traktowania w zatrudnieniu . 115

1.12.8. Konsekwencje nierównego traktowania niebędącego dyskryminacją  118

1.13. Ochrona przed dyskryminacją w przepisach odrębnych  120

1.13.1. Uwagi wstępne  120

1.13.2. Ochrona przed dyskryminacją związkową  120

1.13.3. Ochrona przed dyskryminacją pracowników tymczasowych  123

1.13.4. Ochrona przed dyskryminacją zatrudnionych niebędących pracownikami  123

ROZDZIAŁ 2

Prawa i obowiązki stron stosunku pracy  127

2.1. Uwagi wstępne . 127

2.2. Uprawnienia pracodawcy . 128

2.2.1. Uprawnienia normodawcze . 128

2.2.2. Uprawnienia warunkowane szczególnymi potrzebami pracodawcy  131

2.2.3. Zabezpieczenie przed działalnością konkurencyjną pracownika i zakaz podejmowania przez niego dodatkowego zatrudnienia . 135

2.3. Żądanie zabezpieczenia roszczeń od pracownika  138

2.3.1. Uwagi wstępne  138

2.3.2. Zabezpieczenie roszczenia odszkodowawczego z tytułu pracowniczej odpowiedzialności materialnej . 142

2.3.3. Zabezpieczenie innych roszczeń pracodawcy . 154

2.4. Obowiązek ochrony prywatności pracownika  155

2.4.1. Uwagi wstępne  155

2.4.2. Pojęcie prywatności . 157

2.4.3. Ochrona prywatności na gruncie regulacji konstytucyjnych i prawnomiędzynarodowych . 162

2.4.3.1. Ochrona prywatności na gruncie Konstytucji RP  162

2.4.3.2. Ochrona prywatności w prawie międzynarodowym . 166

2.4.3.2.1. Ochrona prywatności w aktach prawnych przyjętych przez ONZ . 166

2.4.3.2.2. Ochrona prywatności w aktach prawnych przyjętych przez Radę Europy . 168

2.4.3.2.3. Ochrona prywatności w aktach prawa Unii Europejskiej . 173

2.4.4. Obowiązek ochrony prywatności pracownika na gruncie przepisów prawa pracy  177

2.4.4.1. Przedmiot ochrony . 177

2.4.4.2. Artykuł 111 k.p. jako źródło obowiązku ochrony prywatności pracownika . 179

2.4.4.3. Zakres prywatności pracownika i jego determinanty . 181

2.4.4.4. Zakres dopuszczalnej ingerencji pracodawcy w zachowania pracownika podejmowane poza czasem pracy  189

2.4.4.5. Ocena sposobu uregulowania problematyki ochrony prywatności w prawie pracy . 191

2.4.5. Ochrona wizerunku pracownika na gruncie prawa autorskiego . 191

2.4.6. Obowiązek ochrony prywatności pracownika a ochrona jego danych osobowych . 194

2.4.6.1. Uwagi wstępne . 194

2.4.6.2. Przetwarzanie danych osobowych w zatrudnieniu. Pojęcie danych osobowych i zakres zastosowania RODO w stosunkach pracy . 195

2.4.6.3. Dopuszczalność przetwarzania danych osobowych pracowników i kandydatów do pracy . 199

2.4.6.4. Dopuszczalność przetwarzania tzw. wrażliwych danych osobowych pracowników i kandydatów do pracy . 209

2.4.6.5. Prawna problematyka monitoringu w relacjach pracowniczych  217

2.4.6.6. Obowiązki pracodawcy jako administratora danych związane z gromadzeniem danych kandydatów do pracy i pracowników  228

2.4.7. Środki prawne przysługujące pracownikowi w razie naruszenia przez pracodawcę obowiązku poszanowania jego prywatności . 231

2.4.7.1. Środki prawne ochrony prywatności pracownika na gruncie prawa pracy  231

2.4.7.1.1. Uwagi wstępne . 231

2.4.7.1.2. Ochrona prawna wynikająca z przepisów antydyskryminacyjnych . 231

2.4.7.1.3. Naruszenie prywatności jako podstawa rozwiązania umowy przez pracownika bez wypowiedzenia  234

2.4.7.1.4. Roszczenia wynikające z nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę  236

2.4.7.1.5. Roszczenia wynikające z wydania niewłaściwego świadectwa pracy . 237

2.4.7.2. Środki ochrony prawnej pracownika wynikające z przepisów prawa cywilnego  238

2.4.7.2.1. Uwagi wstępne . 238

2.4.7.2.2. Przesłanki ochrony prywatności na gruncie przepisów kodeksu cywilnego  239

2.4.7.2.3. Legitymacja bierna w przypadku roszczeń wynikających z przepisów o ochronie dóbr osobistych . 241

2.4.7.2.4. Niemajątkowe środki ochrony prywatności pracownika  243

2.4.7.2.4.1. Roszczenia o zaniechanie naruszania prywatności  243

2.4.7.2.4.2. Roszczenie o usunięcie skutków naruszenia . 244

2.4.7.2.4.3. Powództwo o ustalenie . 246

2.4.7.2.5. Majątkowe środki ochrony prywatności  247

2.4.7.2.5.1. Roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia lub odpowiedniej kwoty na wskazany cel społeczny  247

2.4.7.2.5.2. Roszczenie o naprawienie szkody na zasadach ogólnych . 250

2.4.7.2.5.3. Roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia . 251

2.4.7.3. Środki prawne ochrony prywatności pracownika na gruncie przepisów o ochronie danych osobowych . 252

2.4.7.3.1. Uwagi wstępne . 252

2.4.7.3.2. Prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego  252

2.4.7.3.3. Prawo do dochodzenia przed sądem ochrony swoich praw z pominięciem postępowania przed organem nadzoru  255

2.4.7.4. Ocena środków ochrony prawa pracownika do prywatności w prawie polskim . 257

2.5. Obowiązki pracodawcy (art. 94 i n. k.p.)  258

2.5.1. Uwagi wstępne  258

2.5.2. Dopuszczenie pracownika do pracy . 259

2.5.3. Dbałość o dobro pracownika . 260

2.5.4. Respektowanie zasad współżycia społecznego, lojalnego zachowania wobec pracownika oraz współpracy z pracownikiem przy realizacji stosunku pracy . 263

2.5.5. Poszanowanie godności i innych dóbr osobistych pracownika . 265

2.5.6. Przeciwdziałanie mobbingowi  267

2.5.7. Obowiązki informacyjne wobec pracownika . 273

2.5.8. Ułatwianie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych . 285

2.5.9. Obowiązki dotyczące organizacji, wykonywania i oceny pracy . 290

2.5.10. Prowadzenie i przechowywanie dokumentacji pracowniczej  292

2.5.11. Wydanie pracownikowi świadectwa pracy  298

2.5.12. Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy; profilaktyczna ochrona zdrowia pracowników . 304

2.5.12.1. Szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy . 304

2.5.12.1.1. Prawny charakter obowiązków szkoleniowych z zakresu bhp  304

2.5.12.1.2. Edukacja szkolna w zakresie bhp . 307

2.5.12.1.3. Stałe działania edukacyjne pracodawcy z zakresu bhp w stosunku do pracowników . 308

2.5.12.1.4. Obowiązek sprawdzenia kwalifikacji i umiejętności oraz wiedzy pracownika z zakresu bhp przed dopuszczeniem do pracy . 312

2.5.12.1.5. Organizacja szkoleń bhp dla pracowników i pracodawców . 313

2.5.12.1.6. Czas szkoleń bhp . 321

2.5.12.1.7. Szkolenia bhp w okresie pandemii COVID-19  322

2.5.12.1.8. Podsumowanie . 323

2.5.12.2. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy  324

2.5.12.2.1. Geneza instytucji . 324

2.5.12.2.2. Obowiązek powołania służby bhp . 326

2.5.12.2.3. Powierzenie zadań służby bhp specjalistom zewnętrznym . 328

2.5.12.2.4. Publiczny charakter służby bhp . 331

2.5.12.2.5. Podsumowanie . 335

2.5.12.3. Profilaktyczna ochrona zdrowia  336

2.5.12.3.1. Uwagi ogólne . 336

2.5.12.3.2. Obowiązek dokonywania oceny i udzielania informacji o ryzyku zawodowym oraz jego dokumentowania  337

2.5.12.3.3. Obowiązek podejmowania działań z zakresu prewencji wypadkowej i chorobowej  341

2.5.12.3.4. Badania NDS i NDN  344

2.5.12.3.5. Badania lekarskie pracowników . 345

2.5.12.3.6. Badania lekarskie w okresie pandemii COVID-19  356

2.5.12.3.7. Obowiązki z zakresu zapewnienia posiłków profilaktycznych i środków higieny dla pracowników . 359

2.5.12.3.8. Podsumowanie . 361

2.5.12.4. Obowiązki organów sprawujących nadzór . 362

2.6. Publicznoprawne obowiązki pracodawcy . 364

2.6.1. Obowiązki pracodawcy jako płatnika składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i niektóre państwowe fundusze celowe oraz płatnika zasiłków finansowanych z ubezpieczeń społecznych 364

2.6.1.1. Obowiązki związane z opłacaniem składek i wypłatą zasiłków . 364

2.6.1.2. Pozostałe obowiązki z zakresu ubezpieczeń społecznych  374

2.6.2. Obowiązki pracodawcy jako płatnika zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych  381

2.6.3. Obowiązki pracodawcy jako podmiotu realizującego niektóre zadania publiczne z zakresu polityki rynku pracy, przeciwdziałania skutkom bezrobocia oraz aktywizacji osób niepełnosprawnych 384

2.6.4. Obowiązki pracodawcy jako podmiotu wykonującego zadania z zakresu obronności  391

2.6.5. Obowiązki pracodawcy jako podmiotu wykonującego zadania z zakresu ochrony danych osobowych . 393

2.7. Obowiązki pracownika . 394

2.7.1. Pojęcie obowiązku prawnego a obowiązki pracownika . 394

2.7.2. Wybrane kryteria klasyfikacji obowiązków pracowniczych  400

2.7.3. Obowiązek pracy . 404

2.7.3.1. Obowiązek stosowania się do poleceń  406

2.7.3.2. Obowiązek wykonywania pracy starannie i sumiennie  409

2.7.3.3. Obowiązek przestrzegania ustalonego czasu pracy  413

2.7.4. Obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy . 416

2.7.4.1. Dobro zakładu pracy  417

2.7.4.2. Treść obowiązku dbania o dobro zakładu pracy  419

ROZDZIAŁ 3

Zakaz konkurencji . 424

3.1. Uwagi wstępne . 424

3.2. Pojęcie zakazu konkurencji . 426

3.3. Rodzaje umów o zakazie konkurencji i ich relacja w stosunku do umowy o pracę i stosunku pracy . 428

3.3.1. Umowy o zakazie konkurencji  428

3.3.2. Umowy o zakazie konkurencji a stosunek pracy i umowa o pracę . 430

3.4. Strony oraz treść umów o zakazie konkurencji  433

3.4.1. Strony  433

3.4.1.1. Pracownik . 433

3.4.1.2. Pracodawca  435

3.4.2. Treść umowy  438

3.4.2.1. Zakres zakazu  438

3.4.2.2. Okres obowiązywania zakazu konkurencji . 442

3.4.2.3. Odszkodowanie . 443

3.4.2.4. Pozostałe postanowienia umowy  446

3.5. Ustanie zakazu konkurencji  448

3.5.1. Ustanie zakazu konkurencji zastrzeżonego w umowie o zakazie konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy . 448

3.5.2. Ustanie zakazu konkurencji wynikającego z umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy  448

3.5.2.1. Przyczyny ustania zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy wskazane w kodeksie pracy . 449

3.5.2.2. Upływ okresu, na który zawarto umowę  449

3.5.2.3. Niewywiązywanie się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania . 451

3.5.2.4. Ustanie przyczyny uzasadniającej zakaz  451

3.5.2.5. Przyczyny ustania zobowiązania uregulowane poza kodeksem pracy  453

3.5.2.5.1. Wypowiedzenie umowy o zakazie konkurencji  454

3.5.2.5.2. Umowne prawo odstąpienia od umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy . 455

3.5.2.5.3. Inne przypadki wygaśnięcia zobowiązania wynikającego z umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy występujące w praktyce . 458

3.6. Wykonanie umów o zakazie konkurencji . 459

3.7. Skutki niewykonania umowy o zakazie konkurencji . 460

3.7.1. Niewykonanie zobowiązań przez pracownika i jego skutki  460

3.7.2. Niewykonanie zobowiązań przez pracodawcę i jego skutki  465

3.7.3. Dochodzenie roszczeń  467

ROZDZIAŁ 4

Staż pracy . 471

4.1. Uwagi wstępne . 471

4.2. Definicja stażu pracy  473

4.3. Rodzaje stażu pracy  475

4.3.1. Kryteria podziału stażu pracy  475

4.3.2. Ogólny staż pracy . 478

4.3.3. Zakładowy staż pracy  479

4.4. Okresy doliczane do stażu pracy . 481

4.5. Liczenie stażu pracy  484

4.6. Uprawnienia pracownicze kształtowane przez staż pracy  487

4.6.1. Staż pracy a uprawnienia płacowe . 488

4.6.1.1. Dodatek za wysługę lat (stażowy) . 488

4.6.1.2. Nagroda jubileuszowa  489

4.6.1.3. Odprawa pośmiertna  490

4.6.1.4. Odprawa z tytułu zwolnień grupowych  492

4.6.2. Staż pracy a uprawnienia urlopowe . 493

4.6.2.1. Urlop wypoczynkowy  493

4.6.2.2. Urlop wychowawczy  495

4.6.3. Staż pracy a ochrona trwałości stosunku pracy . 496

4.6.4. Staż pracy jako przesłanka posiadania przez pracownika czynnego i biernego prawa wyborczego  498

4.7. Staż pracy jako dopuszczalne kryterium różnicowania sytuacji pracowników (art. 183b § 2 pkt 4 k.p.)  500

4.8. Podsumowanie . 500

ROZDZIAŁ 5

Wynagrodzenie i inne świadczenia związane z pracą . 502

5.1. Uwagi wstępne . 502

5.2. Zagadnienia terminologiczne  503

5.3. Zasady wynagradzania . 510

5.3.1. Zasada korzystności . 510

5.3.2. Zasada równego traktowania/niedyskryminacji  514

5.3.3. Zasada godziwości . 519

5.4. Źródła uprawnień pracowniczych . 522

5.4.1. Ustawa jako źródło uprawnień pracowniczych . 522

5.4.2. Autonomiczne źródła prawa pracy . 524

5.4.3. Zakres przedmiotowy autonomicznych źródeł prawa pracy  525

5.4.3.1. Wartościowanie stanowisk . 525

5.4.3.2. Rynkowość wynagrodzeń . 528

5.4.4. Umowa o pracę lub inny akt nawiązania stosunku pracy  529

5.4.5. Zwyczaj . 529

5.5. Wynagrodzenie zasadnicze i dodatki stałe . 530

5.5.1. Stałe składniki wynagrodzenia  530

5.5.2. Wynagrodzenie zasadnicze – zagadnienia wprowadzające  532

5.5.3. Formy wynagrodzenia zasadniczego . 535

5.5.3.1. Wynagrodzenie czasowe . 536

5.5.3.2. Wynagrodzenie akordowe . 538

5.5.3.3. Dniówka zadaniowa  540

5.5.3.4. Wynagrodzenie prowizyjne . 541

5.5.3.5. Wynagrodzenie za kompetencje  542

5.5.4. Dodatki stałe do wynagrodzenia zasadniczego . 542

5.6. Świadczenia związane z pracą mające charakter wynikowy (zmienne) . 544

5.6.1. Premie  544

5.6.2. Nagroda . 546

5.6.3. Premia uznaniowa . 548

5.6.4. Inne świadczenia motywacyjne  550

5.7. Świadczenia z tytułu niewykonywania pracy . 552

5.7.1. Wynagrodzenie przestojowe . 553

5.7.2. Wynagrodzenie chorobowe . 556

5.8. Odprawy z tytułu ustania stosunku pracy . 558

5.8.1. Odprawa emerytalna i rentowa  558

5.8.2. Odprawa pośmiertna  561

5.9. Świadczenia związane z podróżami służbowymi  564

5.10. Ochrona wynagrodzenia za pracę . 569

5.10.1. Zakaz zrzeczenia się wynagrodzenia . 570

5.10.2. Forma pieniężna wypłaty . 571

5.10.3. Termin wypłaty  572

5.10.4. Potrącenia z wynagrodzenia i jego ograniczenia  573

5.10.5. Szczególne przypadki niewypłacania wynagrodzenia . 578

5.10.6. Ochrona roszczeń pracowniczych w przypadku niewypłacalności pracodawcy  580

5.11. Wynagrodzenie minimalne . 580

5.11.1. Minimalne wynagrodzenie – kontekst społeczno-gospodarczy . 580

5.11.2. Definicja minimalnego wynagrodzenia – perspektywa historyczna i prawna  586

5.11.3. Tryb ustalania minimalnego wynagrodzenia . 594

5.11.4. Wysokość minimalnego wynagrodzenia  594

5.11.5. Minimalne wynagrodzenie w umowach cywilnoprawnych  596

ROZDZIAŁ 6

Czas pracy . 598

6.1. Uwagi wstępne . 598

6.2. Czas pracy jako konstrukcja prawna  608

6.2.1. Pojęcie czasu pracy . 608

6.2.2. Czas pracy a podróż służbowa  621

6.2.3. Czas pracy a czas szkoleń . 625

6.2.4. Czas pracy a dyżur pracowniczy  627

6.2.5. Pojęcie czasu pracy w prawie Unii Europejskiej . 629

6.2.6. Elementy konstrukcyjne czasu pracy . 631

6.2.6.1. System i rozkład czasu pracy . 631

6.2.6.2. Normy i wymiar czasu pracy  635

6.2.6.3. Okresy rozliczeniowe  639

6.2.6.4. Doba i tydzień  643

6.2.6.5. Okresy dobowego i tygodniowego odpoczynku  643

6.3. System i rozkład czasu pracy  647

6.3.1. Uwagi wstępne  647

6.3.2. Podstawowy czas pracy  647

6.3.3. Skrócony czas pracy . 649

6.3.4. Przedłużony czas pracy  653

6.3.5. Czas pracy w ruchu ciągłym i przy pracach, które nie mogą być wstrzymane ze względu na konieczność ciągłego zaspokajania potrzeb ludności 653

6.3.6. Typowy równoważny czas pracy  655

6.3.7. Równoważny czas pracy przy dozorze urządzeń lub przy pracach polegających na częściowym pozostawaniu w pogotowiu do pracy 657

6.3.8. Równoważny czas pracy przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, w zakładowych strażach i służbach ratowniczych . 660

6.3.9. System czasu pracy w skróconym tygodniu pracy  661

6.3.10. System pracy weekendowej . 663

6.3.11. System przerywanego czasu pracy . 663

6.3.12. System zadaniowego czasu pracy  666

6.3.13. Rozkład czasu pracy . 670

6.3.14. Wprowadzanie i ustalanie systemów i rozkładów czasu pracy . 675

6.4. Praca w godzinach nadliczbowych . 680

6.4.1. Pojęcie pracy w godzinach nadliczbowych  680

6.4.2. Przesłanki pracy w godzinach nadliczbowych . 688

6.4.3. Ograniczenia i zakazy pracy w godzinach nadliczbowych  690

6.4.4. Obowiązek pracy w godzinach nadliczbowych . 692

6.4.5. Rekompensata za pracę w godzinach nadliczbowych . 694

6.4.6. Praca ponadwymiarowa kadry zarządzającej . 700

6.5. Praca w porze nocnej  703

6.6. Praca w niedziele i święta . 706

ROZDZIAŁ 7

Urlopy i inne zwolnienia od pracy . 716

7.1. Urlopy wypoczynkowe . 716

7.1.1. Pojęcie, funkcje i prawny charakter urlopu wypoczynkowego . 716

7.1.2. Zakres swobody pracownika w realizacji prawa do corocznego wypoczynku . 728

7.1.3. Nabycie prawa i wymiar urlopu wypoczynkowego  734

7.1.4. Udzielanie urlopu wypoczynkowego na dni pracy i w wymiarze godzinowym . 762

7.1.5. Urlop na żądanie . 766

7.1.6. Zasady prawa urlopowego . 777

7.1.6.1. Zasada niezbywalności prawa do urlopu wypoczynkowego . 777

7.1.6.2. Zasada urlopu corocznego . 779

7.1.6.3. Zasada planowego udzielania urlopów wypoczynkowych . 785

7.1.6.4. Zasada urlopu nieprzerwanego  801

7.1.6.5. Zasada urlopu w naturze . 810

7.1.6.6. Zasada odpłatności . 814

7.1.7. Podsumowanie  818

7.2. Urlopy bezpłatne . 819

7.2.1. Uwagi wstępne  819

7.2.2. Urlopy bezpłatne przewidziane w kodeksie pracy  821

7.2.2.1. Urlop bezpłatny udzielany na wniosek pracownika (art. 174 k.p.)  822

7.2.2.1.1. Zasady udzielania urlopu bezpłatnego na wniosek pracownika . 822

7.2.2.1.2. Status prawny pracownika w okresie urlopu bezpłatnego udzielanego na jego wniosek . 829

7.2.2.2. Urlop bezpłatny udzielany przez pracodawcę za pisemną zgodą pracownika w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy (art. 1741 k.p.)  832

7.2.2.2.1. Porozumienie pomiędzy pracodawcą macierzystym, u którego udzielany jest urlop bezpłatny, a pracodawcą, u którego pracownik zostaje zatrudniony  833

7.2.2.2.2. Pisemna zgoda pracownika na udzielenie urlopu bezpłatnego u macierzystego pracodawcy w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy  835

7.2.2.2.3. Zatrudnienie pracownika u pracodawcy, z którym macierzysty pracodawca podpisał porozumienie . 836

7.2.2.2.4. Status prawny pracownika przebywającego na urlopie bezpłatnym w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy . 839

7.2.2.3. Urlop bezpłatny dla pracowników młodocianych  842

7.2.2.4. Urlop bezpłatny związany z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych . 843

7.2.3. Urlopy bezpłatne przewidziane w regulacjach pozakodeksowych . 847

7.2.3.1. Uwagi wstępne . 847

7.2.3.2. Urlop bezpłatny dla pracownika powołanego do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy . 848

7.2.3.3. Urlop bezpłatny dla pracownika powołanego do odbycia ćwiczeń wojskowych lub pełnienia okresowej służby wojskowej lub terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie na okres trwania tych ćwiczeń lub służby 850

7.2.3.4. Urlop bezpłatny dla osoby skierowanej do pracy przy zwalczaniu epidemii . 850

7.2.3.5. Urlopy bezpłatne udzielane posłom lub senatorom pozostającym w stosunkach pracy przed uzyskaniem mandatu . 851

7.2.3.6. Urlopy bezpłatne dla radnego gminy, powiatu i województwa  854

7.2.3.7. Urlopy bezpłatne dla nauczycieli podlegających pod Kartę Nauczyciela  856

7.2.3.8. Urlop bezpłatny na czas sprawowania funkcji członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji . 858

7.2.3.9. Urlop bezpłatny dla członków zarządu komisarycznego na czas pełnienia tej funkcji . 858

7.2.3.10. Urlopy bezpłatne udzielane na czas kampanii wyborczej . 859

7.2.4. Podsumowanie  860

7.3. Urlop szkoleniowy  861

7.3.1. Uwagi wstępne  861

7.3.2. Ewolucja regulacji prawnych dotyczących urlopu szkoleniowego  862

7.3.3. Charakter prawny urlopu szkoleniowego  865

7.3.4. Przesłanki prawa do urlopu do szkoleniowego . 868

7.3.4.1. Zakres podmiotowy prawa do urlopu szkoleniowego . 868

7.3.4.2. Pojęcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika . 869

7.3.4.3. Inicjatywa lub zgoda pracodawcy w przedmiocie podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika . 871

7.3.4.4. Forma podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika . 873

7.3.5. Realizacja prawa do urlopu szkoleniowego . 876

7.3.5.1. Wymiar urlopu szkoleniowego  876

7.3.5.2. Zasady udzielania urlopu szkoleniowego  877

7.3.6. Urlop szkoleniowy w przepisach odrębnych . 879

7.3.7. Podsumowanie  882

7.4. Zwolnienia od pracy  883

7.4.1. Uwagi wstępne  883

7.4.2. Geneza i źródła zwolnień od pracy . 883

7.4.3. Podział zwolnień od pracy . 888

7.4.3.1. Zwolnienia związane z celami osobistymi lub rodzinnymi pracownika . 890

7.4.3.2. Zwolnienia z przyczyn związanych z dokształcaniem się pracownika  900

7.4.3.3. Zwolnienia z powodów wykonywania działalności związanej z zatrudnieniem u danego pracodawcy  904

7.4.3.4. Zwolnienia od pracy ze względu na świadczenie przez pracownika obowiązków niezwiązanych z pracą u danego pracodawcy  912

7.4.4. Podsumowanie  921

ROZDZIAŁ 8

Wypadki przy pracy i choroby zawodowe  925

8.1. Regulacja prawna w zakresie wypadków przy pracy i chorób zawodowych  925

8.1.1. Prawo polskie  925

8.1.2. Prawo międzynarodowe  928

8.2. Problematyka pojęcia wypadku przy pracy . 931

8.2.1. Rodzaje wypadków . 931

8.2.2. Definicja wypadku przy pracy  933

8.2.3. Istota zdarzenia stanowiącego wypadek przy pracy  935

8.2.4. Nagłość zdarzenia . 936

8.2.5. Przyczyna zewnętrzna zdarzenia  938

8.2.6. Uraz lub śmierć  939

8.2.7. Związek zdarzenia z pracą . 940

8.2.8. Pozapracownicze wypadki przy pracy . 943

8.2.9. Wypadek przy pracy a wypadek w drodze do pracy lub z pracy . 945

8.2.10. Wypadek traktowany na równi z wypadkiem przy pracy  946

8.3. Wystąpienie wypadku przy pracy, ustalanie okoliczności i dokumentowanie wypadku przy pracy  948

8.4. Problematyka pojęcia „choroba zawodowa” . 951

8.4.1. Definicja choroby zawodowej  951

8.4.2. Odpowiedzialność pracodawcy za inne choroby pracownika niż zawodowe  954

8.5. Rozpoznanie i dokumentowanie choroby zawodowej . 955

8.6. Prewencja jako podstawowy cel regulacji wypadków przy pracy i chorób zawodowych w prawie pracy  957

8.7. Wpływ wypadków przy pracy i chorób zawodowych na trwający stosunek pracy i na rozwiązanie stosunku pracy  959

8.7.1. Przeniesienie do innej pracy . 959

8.7.2. Dodatek wyrównawczy  962

8.7.3. Ochrona trwałości stosunku pracy po wypadku przy pracy lub w związku z chorobą zawodową . 963

8.8. Odpowiedzialność za skutki wypadków przy pracy i chorób zawodowych  965

8.8.1. Różne rodzaje odpowiedzialności w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową . 965

8.8.2. Odpowiedzialność pracodawcy na podstawie kodeksu pracy . 966

8.8.3. Odpowiedzialność pracodawcy na podstawie prawa cywilnego . 968

8.8.4. Odpowiedzialność pracownika  971

8.9. Skutki w zakresie ubezpieczeń społecznych . 972

8.9.1. Ubezpieczenie wypadkowe a obowiązki i prawa pracodawców . 972

8.9.2. Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego . 973

ROZDZIAŁ 9

Ochrona pracy kobiet i rodzicielstwa we współczesnym prawie pracy . 975

9.1. Uwagi wstępne . 975

9.2. Współczesne źródła ochrony rodzicielstwa . 979

9.3. Rodzaje uprawnień związanych z rodzicielstwem . 983

9.3.1. Uprawnienia pracujących rodziców związane z ciążą . 984

9.3.1.1. Prace wzbronione kobietom w ciąży i kobietom karmiącym  984

9.3.1.2. Ochrona przed wypowiedzeniem . 987

9.3.1.3. Przedłużenie umowy do momentu porodu . 989

9.3.1.4. Dozwolone modyfikacje czasu pracy i miejsca pracy . 990

9.3.2. Urlop macierzyński . 993

9.3.3. Urlop rodzicielski . 998

9.3.4. Urlop wychowawczy  1001

9.3.5. Urlop ojcowski  1005

9.3.6. Uprawnienia związane z przysposobieniem dziecka . 1007

9.3.7. Uprawnienia związane ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem do lat 14  1008

9.3.7.1. Zwolnienie na opiekę  1008

9.3.7.2. Zasiłek opiekuńczy . 1009

9.3.8. Przerwa na karmienie  1012

9.4. Zasiłek macierzyński  1013

9.4.1. Źródła prawa do zasiłku macierzyńskiego  1013

9.4.1.1. Regulacje prawnomiędzynarodowe i unijne . 1013

9.4.1.2. Regulacja krajowa . 1015

9.4.2. Przesłanki udzielenia ochrony w postaci zasiłku macierzyńskiego oraz funkcje zasiłku macierzyńskiego . 1017

9.4.3. Prawo do zasiłku macierzyńskiego w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa 1029

9.4.3.1. Podmioty uprawnione do zasiłku macierzyńskiego  1029

9.4.3.2. Prawo pierwotne i wtórne do zasiłku macierzyńskiego . 1031

9.4.3.3. Warunki nabycia i realizacji prawa do zasiłku macierzyńskiego . 1032

9.4.3.4. Wymiar i wysokość zasiłku macierzyńskiego . 1036

ROZDZIAŁ 10

Zatrudnienie i ochrona młodocianych oraz dzieci  1044

10.1. Uwagi wstępne . 1044

10.2. Prawo polskie – rys historyczny . 1045

10.3. Pojęcie pracownika młodocianego . 1047

10.4. Skutki prawne zawarcia umowy o pracę wbrew przepisom kodeksu pracy . 1050

10.5. Przygotowanie zawodowe młodocianych . 1052

10.5.1. Uwagi wstępne  1052

10.5.2. Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego . 1055

10.5.2.1. Nauka zawodu  1057

10.5.2.2. Przyuczenie do wykonania określonej pracy . 1058

10.6. Zatrudnianie młodocianych przy wykonywaniu lekkich prac . 1059

10.7. Urlopy młodocianych  1061

10.8. Szczególna ochrona zdrowia młodocianych . 1062

10.9. Zatrudnianie dzieci  1063

ROZDZIAŁ 11

Ochrona osób niepełnosprawnych a bariery społeczne . 1066

11.1. Uwagi wstępne . 1066

11.2. Status osób niepełnosprawnych. Wybrane zagadnienia  1066

11.3. Pojęcie osoby niepełnosprawnej w kategoriach prawnych, medycznych i społecznych . 1069

11.4. Zatrudnianie osób niepełnosprawnych a funkcja ochronna polskiego prawa pracy  1074

11.5. Podsumowanie . 1085

ROZDZIAŁ 12

Ochrona roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy . 1087

12.1. Uwagi wstępne . 1087

12.2. Zakres podmiotowy ochrony roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy  1090

12.3. Przesłanki niewypłacalności pracodawcy . 1099

12.4. Zakres przedmiotowy ochrony roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy  1109

12.5. Tryb zaspokajania roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy  1112

12.6. Organizacja i finansowanie Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych . 1113

12.7. Tryb dochodzenia roszczeń  1116

12.8. System przywileju pierwszeństwa . 1118

ROZDZIAŁ 13

Odpowiedzialność stron stosunku pracy  1121

13.1. Odpowiedzialność pracodawcy – zagadnienia wprowadzające . 1121

13.1.1. Pojęcie odpowiedzialności pracodawcy  1121

13.1.2. Zdolność pracodawcy do ponoszenia odpowiedzialności w sferze prawa pracy  1126

13.2. Odpowiedzialność majątkowa pracodawcy . 1133

13.2.1. Uwagi wstępne  1133

13.2.2. Ogólna charakterystyka systemu odpowiedzialności majątkowej pracodawcy w kodeksie pracy  1134

13.2.2.1. Limitowanie odpowiedzialności jako założenie systemu odpowiedzialności majątkowej pracodawcy w kodeksie pracy  1134

13.2.2.2. Charakter prawny odpowiedzialności majątkowej pracodawcy uregulowanej w kodeksie pracy . 1140

13.2.3. Odpowiedzialność na podstawie przepisów kodeksu cywilnego . 1146

13.2.3.1. Stosowanie przepisów reżimu kontraktowego cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej do stosunku pracy . 1146

13.2.3.1.1. Dopuszczalność stosowania przepisów reżimu kontraktowego cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej  1146

13.2.3.1.2. Stosowanie przepisów kodeksu cywilnego o odpowiedzialności kontraktowej do stosunku pracy w praktyce orzeczniczej Sądu Najwyższego  1149

13.2.3.2. Przepisy o czynach niedozwolonych jako podstawa odpowiedzialności pracodawcy w praktyce stosowania prawa . 1154

13.2.3.2.1. Dopuszczalność wywodzenia przeciwko pracodawcy roszczeń na podstawie przepisów deliktowego reżimu cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej  1154

13.2.3.2.2. Stosowanie przepisów o czynach niedozwolonych w ramach tzw. odpowiedzialności uzupełniającej  1160

13.2.3.2.2.1. Przypadki, w których judykatura uznaje stosowanie przepisów o czynach niedozwolonych w ramach odpowiedzialności uzupełniającej za dopuszczalne . 1160

13.2.3.2.2.2. Odpowiedzialność deliktowa w ramach modelu odpowiedzialności „uzupełniającej”  1168

13.2.3.2.3. Odpowiedzialność Skarbu Państwa w przypadku pracodawców „publicznych” . 1172

13.3. Odpowiedzialność karna pracodawcy  1173

13.3.1. Dobra prawne chronione przez socjalne prawo karne . 1173

13.3.2. Pracodawca jako podmiot czynu zabronionego . 1176

13.3.3. Prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy jako przedmiot ochrony prawnokarnej  1186

13.3.4. Prawo do legalnego zatrudnienia  1191

13.3.4.1. Prawo do zatrudnienia zgodnego z przepisami prawa . 1191

13.3.4.2. Wolność od pracy przymusowej  1198

13.3.4.3. Wolność od handlu ludźmi . 1201

13.3.5. Prawo pracownika do poszanowania dóbr osobistych . 1203

13.3.6. Prawo do równego traktowania  1204

13.3.7. Prawo do wynagrodzenia . 1207

13.3.8. Prawo do wypoczynku  1210

13.3.9. Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy  1212

13.3.10. Obowiązek pracodawcy zaspokajania potrzeb socjalno-bytowych pracowników  1217

13.3.11. Ochrona trwałości stosunku pracy . 1218

13.3.12. Ochrona pracy pracowników – rodziców i młodocianych  1221

13.3.13. Obowiązki związane z prowadzeniem dokumentacji . 1222

13.3.14. Wykroczenia związane z zatrudnieniem tymczasowym . 1225

13.3.15. Karnoprawna reakcja na czyn zabroniony . 1229

13.3.15.1. Kary za przestępstwa  1229

13.3.15.2. Środki karne i inne środki reakcji karnej stosowane wobec sprawców przestępstw  1230

13.3.15.3. Odpowiedzialność karna pracodawcy będącego podmiotem zbiorowym  1234

13.3.15.4. Środki reakcji karnej w sprawach o wykroczenia  1234

13.3.16. Zbieg przepisów oraz przestępstw . 1236

13.4. Odpowiedzialność porządkowa pracownika . 1243

13.4.1. Uwagi wstępne  1243

13.4.2. Charakter przepisów regulujących odpowiedzialność porządkową  1247

13.4.3. Zakres podmiotowy . 1248

13.4.4. Przesłanki odpowiedzialności porządkowej . 1251

13.4.4.1. Rodzaje naruszeń . 1252

13.4.4.2. Bezprawność zachowania . 1255

13.4.4.3. Wina  1256

13.4.5. Rodzaje kar  1257

13.4.6. Tryb nałożenia kary . 1259

13.4.6.1. Terminy . 1260

13.4.6.2. Wysłuchanie pracownika . 1262

13.4.6.3. Zawiadomienie o zastosowaniu kary . 1264

13.4.7. Tryb weryfikacji zastosowanej kary . 1265

13.4.7.1. Sprzeciw . 1265

13.4.7.2. Odwołanie do sądu . 1268

13.4.8. Zatarcie kary  1270

13.5. Odpowiedzialność materialna pracownika . 1271

13.5.1. Uwagi wstępne  1271

13.5.1.1. Odpowiedzialność „materialna” pracownika – uwagi terminologiczne  1271

13.5.1.2. Funkcje odpowiedzialności materialnej  1273

13.5.1.3. Źródła i zakres regulacji odpowiedzialności materialnej  1275

13.5.1.4. Systematyka regulacji odpowiedzialności materialnej . 1280

13.5.2. Odpowiedzialność na zasadach ogólnych (art. 114–122 k.p.)  1282

13.5.2.1. Uwagi wstępne . 1282

13.5.2.2. Bezprawność  1284

13.5.2.2.1. Katalog obowiązków pracowniczych w ogólności  1284

13.5.2.2.2. Niewykonanie i nienależyte wykonanie obowiązków przez pracownika  1286

13.5.2.2.3. Okoliczności wyłączające bezprawność  1291

13.5.2.3. Wina  1295

13.5.2.3.1. Treść i znaczenie przesłanki winy . 1295

13.5.2.3.2. Wina nieumyślna . 1297

13.5.2.3.3. Wina umyślna . 1300

13.5.2.3.4. Okoliczności wyłączające winę  1303

13.5.2.4. Szkoda . 1304

13.5.2.4.1. Pojęcie szkody . 1304

13.5.2.4.2. Szkoda prawnie relewantna w ramach odpowiedzialności materialnej pracowników . 1306

13.5.2.4.3. Ograniczenie odpowiedzialności . 1310

13.5.2.5. Związek przyczynowy  1314

13.5.2.5.1. Przyczynienie się do szkody przez pojedynczego pracownika . 1314

13.5.2.5.2. Przyczynienie się do szkody przez większą liczbę osób  1316

13.5.2.6. Sposób naprawienia szkody . 1318

13.5.2.6.1. Restytucja naturalna  1318

13.5.2.6.2. Odszkodowanie . 1321

13.5.2.6.2.1. Moment ustalenia wysokości odszkodowania  1321

13.5.2.6.2.2. Ustawowe ograniczenie wysokości odszkodowania  1322

13.5.2.6.2.3. Ograniczenie wysokości odszkodowania w wewnątrzzakładowych źródłach prawa pracy i umowie o pracę  1323

13.5.2.7. Ciężar dowodu  1324

13.5.2.8. Szkoda wyrządzona osobie trzeciej . 1326

13.5.2.8.1. Uwagi wstępne . 1326

13.5.2.8.2. Związek między wykonywaniem obowiązków pracowniczych a wyrządzoną szkodą . 1327

13.5.2.8.3. Dopuszczalność dochodzenia odszkodowania przez osobę trzecią od pracownika . 1330

13.5.2.8.4. Roszczenie regresowe pracodawcy w stosunku do pracownika sprawcy szkody . 1333

13.5.3. Odpowiedzialność za mienie powierzone  1334

13.5.3.1. Uwagi wstępne