Platery warszawskie w latach 1822-1914. Asortyment, odbiorca i obyczaj

Platery warszawskie w latach 1822-1914. Asortyment, odbiorca i obyczaj

Joanna Paprocka-Gajek

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Warszawa 2015

ISBN: 978-83-63580-57-5

liczba stron: 375

okładka twarda z obwolutą

Do wydawnictwa dołączona jest płyta zawierająca m.in katalogi takich firm jak: Norblin, Bracia Buch, Plewkiewicz, Henneberg

.

Opis wydawcy

.

Książka “Platery warszawskie w latach 1822–1914. Asortyment, odbiorca i obyczaj” Joanny Paprockiej-Gajek poświęcona jest produkcji platerów w Warszawie na przestrzeni stulecia, począwszy od powstania pierwszego zakładu platerniczego po wybuch I wojny światowej. Obok omówienia historii większych i mniejszych warszawskich firm platerniczych zamieszczono w niej rysunki wielu niepublikowanych dotąd znaków stosowanych przez wytwórców, które umożliwiają określenie producenta oraz uściślenie datowania wyrobów. W kolejnych, bogato ilustrowanych rozdziałach analizie poddano asortyment platerowanej zastawy stołowej na tle XIX-wiecznych wzorców obyczajowych oraz jej odbiorców

.

Spis treści

.

1. WZORCE OBYCZAJOWE PRZY STOLE I ICH PRZEMIANY. POSŁUGIWANIE SIĘ ELEMENTAMI ZASTAWY STOŁOWEJ

Kształtowanie się wzorców obyczajowych Zasady nakrycia stołu; wzory i typy stołów, liczba posiłków, menu

Liczba posiłków

Menu

Elementy zastawy stołowej i ich stosowanie

Sztućce

Naczynia do dekoracji stołu, do dań podstawowych i przystawek

Zestawy naczyń i akcesoria do kawy, herbaty oraz innych napojów

2. RYS HISTORYCZNY ROZWOJU WARSZAWSKIEGO PRZEMYSŁU PLATERNICZEGO. PRZEGLĄD FIRM I ZAKŁADÓW

Wytwarzanie wyrobów platerniczych

Zarys historii rozwoju przemysłu platerniczego w Warszawie w XIX i na początku XX wieku

Formy graficzne znaków

Przegląd firm platerniczych powstałych do l855 roku

Przegląd firm i zakładów powstałych w latach l856-l9l4

3. ASORTYMENT WYROBÓW, WZORY, NAZEWNICTWO, CECHY STYLOWE

Sztućce

Naczynia do dekoracji stołu, do dań podstawowych i przystawek

Zestawy naczyń i akcesoria do kawy i herbaty oraz innych napojów

Czyszczenie zastawy platerowanej i srebrnej w warunkach domowych. Renowacja w firmach platerniczych

4. CZAS I MIEJSCE POJAWIANIA SIĘ ZASTAWY STOŁOWEJ I JEJ UŻYTKOWANIE W WYBRANYCH WARSTWACH SPOŁECZNYCH W LATACH 1815-1914

Sztućce

Naczynia do dekoracji stołu, do dań podstawowych i przystawek

Zestawy naczyń i akcesoria do kawy i herbaty oraz innych napojów

.

PODSUMOWANIE

.

TABELA ZNAKÓW

Spis ilustracji

Bibliografia

*************

Spis ilustracji

1. Wzór nakrycia stołu do obiadu na 10 osób (Pierwsze danie). Repr. wg: Nowa kuchnia warszawska 1838, s. 9-10.

2. Wzór nakrycia stołu do obiadu na 10 osób (Drugie danie). Repr. wg: Nowa kuchnia warszawska 1838, s. 12.

3. Wzór nakrycia stołu do obiadu na 10 osób (Trzecie danie). Repr. wg: Nowa kuchnia warszawska 1838, s. 12.

4. Wzór nakrycia stołu na 24 osoby. Repr. wg: Ostrowska 1863, t. 1.

5. Nakrycie stołu na 10 osób, wg systemu angielskiego, 1895. Repr. wg: R.W. Sanger, Das deutsche Silber-Besteck, Biedermeier — Historismus -Jugendstil (1805-1918), Firmen, Techniken, Designer und Dekore, Arnoldsche 1998, s. 44.

6. Pudło na sztućce firmy A. Jaskulski w Warszawie, po 1900. MMR

7. Stolik do przechowywania sztućców firmy J. Fraget, ok. 1930. MMR

8. Uczta w Soplicowie (Arcyserwis), Kazimierz Mrówczyński, ilustracja do Pana Tadeusza A. Mickiewicza, 1898. MNW, fot. E. Gawryszewska.

9. Druk reklamowy firmy Braci Buch, po 1872. APW.

10. Zabudowania fabryki Frageta, 2. poł. XIX w. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930.

11. Latarnia powozowa z elementami z wytwórni Frageta. Własność prywatna. Fol. Z. Reszka

12. Dawna kamienica Józefa Frageta przy ul. Elektoralnej w Warszawie. Fot. Z. Reszka.

13. Tabernakulum w kościele św. Karola Boromeusza w Warszawie, wykonane w fabryce Frageta na zamówienie hr. Aleksandry Potockiej. Fot. Z. Reszka.

14. Świecznik ofiarowany przez Fragetów do kościoła św. Karola Boromeusza w Warszawie, wykonany w fabryce Frageta. Fot. Z. Reszka.

15. Zabudowania firmy Norblin & C- przy ul. Chłodnej 933, rachunek firmy Norblin, 1866. Cyfrowe Archiwum Woli.

16. Reklama fabryki Norblin i S-ka i Bracia Buch. Zbiory prywatne.

17. Zabudowania firmy Norblin, Bracia Buch i T. Werner przy ul. Żelaznej 49/53. Cyfrowe Archiwum Woli.

18. Zabudowania Fabryki Wyrobów Platerowanych „Bracia Henneberg”. Cyfrowe Archiwum Woli.

19. Zabudowania Fabryki R. Plewkiewicz. Repr. wg: Plewkiewicz 1900.

20. Podstawowe wzory sztućców specjalistycznych (wybór z: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930; Plewkiewicz 1900). Oprać. M. Wojciechowski.

21. Galanteria podstawowa sztućców produkowanych od końca XIX wieku do 1939. Repr. wg: Fraget, Cennik 1 IV 1938.

22. Sztućce dla dzieci — popychacz, łyżeczka. Własność prywatna. Fot. Z. Reszka.

23. Łyżeczka dla niemowląt. Repr. wg: Henneberg, Katalog 1931, s. 12.

24. Wzór trzonka lancetowaty. Repr. wg: Fraget, Katalog sztućców 1938, s. 20; Norblin (po 1914], s. 3.

25. Wzór trzonka typu wiosło. Repr. wg: Fraget, Katalog sztućców 1931, s. 10.

26. Wzór trzonka typu skrzypce. Repr. wg: Norblin [po 1914], s. 2.

27. Wzory wybranych fasonów sztućców, wytwórnia Frageta: morski gładki; mazowiecki gładki; romański stylowy; egipski stylowy. Repr. wg: Fraget, Katalog sztućców 1938; Fraget, Katalog sztućców 1931.

28. Wzory koziołków, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 14.

29. Wzory koziołków, wytwórnia Schiffersa. Repr. wg: Schiffers, Cennik Nę 10, s. 4.

30. Wzory koziołków, wytwórnia Norblin, Bracia Buch, T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog Ne 15, s. 11.

31. Wzory koziołków, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 8.

32. Wzory platerowanych podstawek pod nóż i widelec do tranżerowania. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 6.

33. Wzory kółek do serwet, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 15.

34. Wzory kółek do serwet, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 16.

35. Wzory kółek do serwet, wytwórnia Norblin, Bracia Buch, T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog N° 15, s. 16.

36. Wzory kółek do serwet, wytwórnia Schiffersa. Repr. wg: Schiffers, Cennik Ns 10, s. 5. Platery warszawskie w lalach 1822-191 1. Asortyment, odbiorca i obyczaj 36a

37. Wzory podstawek do noży do owoców, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz. 1900, s. 29.

38. Wzory podstawek do noży do owoców, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 60.

39. Wzory podstawek do noży do owoców, wytwórnia Braci Henneberg. Repr. wg: Henneberg, Katalog 1931, s. 9.

40. Wzory podstawek do noży do owoców, wytwórnia Schiffersa. Repr. wg: Schiffers, Cennik K® 10, s. 17.

41. Piramida na stół, wytwórnia Norblin, Bracia Buch, T. Werner, 1882. Repr. wg: „Tygodnik Illustrowany”, 1882, nr 355. APW.

42. Zastawa Sobieskiego oraz urny dekoracyjne, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930.

43. Wzory zastaw i żardinier, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 65-67.

44. Wzory piramid i etażer, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 84.

45. Wzory etażer, wytwórnia Braci Buch. Repr. wg: Bracia Buch 1882, s. 8.

46. Wzory etażer, wytwórnia Braci Henneberg. Repr. wg: Henneberg, Katalog 1931, s. 4-5.

47. Waza do zupy, 1. ów. XIX w., T. Klimaszewski, Warszawa. MHW.

48. Waza do zupy, 1. 30. XIX w., T. Klimaszewski, w Warszawie. MHW.

49. Wazy do zupy, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget. Katalog Jubileuszowy 1930, s. 93.

50. Wazy do zupy, wytwórnia Norblin, Bracia Buch, T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog N® 15, s. 17.

51. Wazy do zupy, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 10.

52. Wazy do zupy, wytwórnia Braci Buch. Repr. wg: Bracia Buch 1882, s. 63.

53. Wzory waz do kruszonu i ponczu, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 71, 73.

54. Wzory waz do kruszonu i ponczu, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 73-74.

55. Wzory waz do kruszonu, wytwórnia Norblin, Bracia Buch i T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog N® 15, s. 70.

56. Wzory talerzy, wytwórnia Fraget. Repr. wg: Fraget, Katalog illustrowany, s. 127.

57. Półmisek owalny o wielolistnym kołnierzu, * 1. .30. XIX w., K. Malcz. MMR

58. Talerz gładki, kolisty, z wąskim kołnierzem, 1. 20. XIX w. M. Schwartz. MMR

59. Półmisek kolisty, z wąskim kołnierzem,1. ćw. XIX w., J.M. Schwartz. MSZK. Fot. R. Ryndziewicz.

60. Wzory talerzy, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1903/4, s. 2.

61. Wzory tac, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 38, 41, 43.

62. Wzory tac, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 134, 135.

63. Wzory tac, wytwórnia Braci Henneberg. Repr. wg: Henneberg, Katalog 1931, s. 8.

64. Wzory tac, wytwórnia Braci Buch. Repr. wg: Bracia Buch 1882, s. 71.

65. Wzory kabaretów do deserów, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 62.

66. Wzory kabaretów do deserów, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 37.

67. Wzór kabaretu do deserów, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 36.

68. Wzory kabaretów do deserów, wytwórnia Norblin, Bracia Buch i T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog N® 15, s. 30-31.

69. Wzory kabaretów do deserów, wytwórnia Schiffersa. Repr. wg: Schiffers, Cennik N® 10, s. 26.

70. Wzór kabaretu do deserów z wytwórni Norblin, Br. Buch, T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog N® 15, s. 26.

71. Koszyk, wytwórnia Frageta. MHW.

72. Wzory koszyków, wytwórnia Frageta Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 49.

73. Wzory koszyków, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 82.

74. Wzory koszyków, wytwórnia Schiffersa, Repr. wg: Schiffers, Cennik N® 10, s. 18.

75. Wzory koszyków, wytwórnia Norblin, Bracia Buch, T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog N® 15, s. 28.

76. Wzory postumentów i piramid na owoce, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 53-55.

77. Wzory etażerek na owoce, wytwórnia Norblin, Bracia Buch, T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog K® 15, s. 31.

78. Wzory etażer i piramid na owoce, wytwórnia Schiffersa. Repr. wg: Schiffers, Cennik N® 10, s. 22, 23.

79. Wzory etażer do owoców, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 90.

80. Wzory postumentów na owoce, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 54.

81. Wzory postumentów na owoce, wytwórnia Norblina. Repr. wg: Norblin, Katalog N® 15, s. 33.

82. Wzory postumentów na owoce, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 86.

83. Solniczka, 1 ów. XIX w., J.J. Bandau II. MSZK. Fot. R. Ryndziewicz.

84. Solniczka empirowa, 1820-1833, K. Lilpop. Ml IW.

85. Solniczka empirowa, 2. ów. XIX w., K. Malcz. MHW.

86. Solniczka, 2. ów. XIX w.. MHW.

87. Solniczka, 2. ów. XIX w., E. Radke. MHW.

88. Solniczka, poi. XIX w., K. Malcz. MSZK. Fot. R. Ryndziewicz.

89. Solniczka w formie małego chłopca, przed 1833, K. Lilpop. MMR

90. Wzory solniczek, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 82.

91. Wzory solniczek, wytwórnia Norblin, Bracia Buch, T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog N® 15, s. 22.

92. Wzory solniczek, wytwórnia Schiffersa. Repr. wg: Schiffers, Cennik N® 10, s. 15.

93. Wzory solniczek, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 19.

94. Wzory serwisów do octu i oliwy, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 22.

95. Wzory serwisów do octu i oliwy, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 84.

96. Wzory serwisów do octu i oliwy, wytwórnia Norblin, Bracia Buch, T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog N® 15, s. 20.

97. Wzory serwisów do octu i oliwy, wytwórnia Schiffersa. Repr. wg: Schiffers, Cennik N® 10, s. 13.

98. Wzory maselniczek, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 47.

99. Wzory maselniczek i chłodników do masła, puszek na sardynki, naczyń do miodu, naczyń do kawioru, - wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 44.

100. Wzory maselniczek, wytwórnia Norblin, Bracia Buch, T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog N® 15, s. 23.

101. Wzory maselniczek, wytwórnia Schiffersa. Repr. wg: Schiffers, Cennik N® 10, s. 7.

102. Wzory zestawów do jaj, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 51.

103. Wzory zestawów do jaj, wytwórnia Schiffersa. Repr. wg: Schiffers, Cennik N® 10, s. 26.

104. Wzory zestawów do jaj, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog i Ilustrowany (między 1907 a 1914], s. 118.

105. Wzór serwisu do kawy i herbaty „rococo” w knory, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 26.

106. Wzory serwisów do kawy i herbaty, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 27, 28, 31.

107. Wzory serwisów do kawy i herbaty, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 132.

108. Wzory serwisów do kawy i herbaty, wytwórnia Norblin, Bracia Buch, T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog N® 15, s. 61.

109. Wzory serwisów do kawy i herbaty, wytwórnia Schiffersa. Repr. wg: Schiffers, Cennik N® 10, s. 27.

110. Sitka do herbaty, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 121.

111. Wzory samowarów, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 22-23.

112. Wzory samowarów, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 124.

113. Wzory samowarów, wytwórnia Norblina, Bracia Buch, T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog N®*15, s. 41.

114. Wzory samowarów, wytwórnia Schiffersa. Repr. wg: Schiffers, Cennik N® 10, s. 30.

115. Buliera, 1886, T. Werner. MHW.

116. Buliera, ok. 1840, K. Malcz. MNW.

117. Buliera, ok. 1840, K. Malcz. MNW.

118. Wzory bulier, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 24.

119. Wzory imbryków, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 123.

120. Wzory czajników na spirytus, wytwórnia Norblin, Bracia Buch, T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog N» 15, s. 44.

121. Wzory maszynek do parzenia kawy, wytwórnia Norblin, Bracia Buch, T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog N® 15, s. 44.

122. Wzory maszynek do parzenia kawy, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 25.

123. Cukiernica, 1. poi. XIX w., J. Pogorzelski. Muzeum Pałac w Wilanowie. Fot. Z. Reszka.

124. Cukiernica, 1. ów. XIX w., J.M. Schwartz. Ml IW.

125. Cukiernica, 2. ów. XIX w., E. Radke. MSZK. Fot. R. Ryndziewicz.

126. Cukiernica pokryta dekoracją typu gilosz. Repr. wg: Fraget, Katalog illustrowany [między 1907 a 1914], s. 94.

127. Wzory cukiernic, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 18.

128. Wzory cukiernic, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 1 18.

129. Wzory koszyków do cukru, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1903/4, s. 38-39.

130. Wzory cukiernic, wytwórnia Norblin, Bracia Buch, T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog N® 15, s. 37.

131. Wzory cukiernic, wytwórnia Schiffersa. Repr. wg: Schiffers, Cennik N® 10, s. 10.

132. Wzory podstawek do szklanek, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 36.

133. Wzory podstawek do szklanek, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 65.

134. Wzory podstawek do szklanek, wytwórnia Norblin. Bracia Buch, T. Werner. Repr. wg: Norblin, Katalog N® 15, s. 45.

135. Wzory podstawek do szklanek, wytwórnia Schiffersa. Repr. wg: Schiffers, Cennik N® 10, s. 11.

136. Wzory dzbanków do wina, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 74.

137. Wzory dzbanków do wina, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 57.

138. Wzory dzbanków do wina; wytwórnia Braci Henneberg. Repr. wg: Henneberg, Katalog nfc21, s. 132.

139. Wzory dzbanków do wina, wytwórnia Norblin, Bracia Buch, T. Werner, Repr. wg: Norblin, Katalog N® 15, s. 64.

140. Serwisy do likierów i wódek, wytwórnia Frageta. Repr. wg: Fraget, Katalog Jubileuszowy 1930, s. 70.

141. Serwisy do likierów i wódek, wytwórnia Plewkiewicza. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. 62.

142. Kredens z zastawami srebrnymi w Sali Jadalnej Pałacu Błękitnego, fot. przed 1939. MN W.

143. Miejsca na sztućcach, na które nakładano dodatkowe warstwy srebra. Repr. wg: Plewkiewicz 1900, s. nlb.

144. Koszty renowacji sztućców platerowanych w zakładach Frageta Repr. wg: Fraget, Cennik Fabryki Wyrobów Platerowanych na Miedzi i Nowem Srebrze, oraz Wyrobów Srebrnych 84 próby, Warszawa po 1907.