Vademecum Matura BIOLOGY 2022 Matura GREG

Na tej aukcji oferuję Vademecum Matura: Biologia. Wydawnictwa GREG.

ISBN: 978-83-7517-660-5

autor: Maciej Mikołajczyk, Jolanta Zygmunt

liczba stron: 580 (588)

typ oprawy: oprawa zintegrowana

format: 170 x 245 mm

waga: 991 g

opis książki

Vademecum Matura - biologia Wydawnictwa GREG to książka zawierająca całość materiału potrzebnego do przygotowań do matury w jej aktualnie obowiązującej formule. Jest zgodna z obowiązującą podstawą programową (matura 2021), uwzględnia też treści z klasy I, które dodatkowo oznaczono graficznie.

Książka prezentuje wyłącznie ważne i potrzebne informacje, bez faktów ponadprogramowych, a pracę z nią ułatwia przystępny, zrozumiały język. Wprowadzono liczne tabelki, wykresy, wyliczenia, diagramy, rysunki, zdjęcia. Najważniejsze definicje wyróżniono wyraźnymi ramkami. Oznaczeniami graficznymi wyróżniono tematy i zagadnienia, które pojawiły się na maturze w ostatnich latach.

Vademecum Matura - biologia Wydawnictwa GREG jest doskonałą pomocą zarówno dla osób, które podjęły decyzję o wyborze biologii jako przedmiotu maturalnego, jak dla uczniów pierwszej klasy liceum, którzy chcą skutecznie przygotować się do klasówki lub odpowiedzi albo powtórzyć materiał.

Książka w nowoczesnej i kolorowej szacie graficznej! Całość w funkcjonalnej i estetycznej oprawie zintegrowanej.

Serdecznie polecamy!

spis treści

Ogólne informacje o egzaminie

Wstęp

METODYKA BADAŃ BIOLOGICZNYCH

• Obserwacja a doświadczenie
• Rozumowanie w biologii
• Metody badań biologicznych
• Obserwacje mikroskopowe
• Formułowanie problemów badawczych i hipotez
• Planowanie obserwacji i doświadczeń
• Formułowanie wniosków z eksperymentów

BIOCHEMIA CZYLI CHEMIA ŻYCIA

• Metody określania składu chemicznego organizmów
• Makroelementy i pierwiastki biogenne
• Mikro- i ultraelementy
• Rodzaje wiązań i oddziaływań chemicznych w cząsteczkach biologicznych
• Wiązania kowalencyjne
• Wiązania jonowe
• Wiązania wodorowe
• Wiązania (oddziaływania) van der Waalsa
• Oddziaływania hydrofobowe
• Tlenek wodoru, czyli woda
• Właściwości wody i ich znaczenie dla życia
• Związki organiczne, ich występowanie i rola biologiczna
• Cukry
• Lipidy (tłuszczowce)
• Białka i ich monomery
• Metody wykrywania związków organicznych

CYTOLOGIA: BUDOWA I FUNKCJE KOMÓRKI

• Komórkowa teoria budowy organizmów żywych
• Eukariotyczny i prokariotyczny plan budowy komórki
• Błony biologiczne
• Składniki i budowa molekularna błon plazmatycznych
• Rola cholesterolu
• Transport substancji przez błony
• Błona komórkowa
• Sposoby pobierania substancji przez komórkę
• Pęcherzyki egzocytarne i endocytarne
• Przepływ błon
• Równowaga osmotyczna komórki
• Plazmoliza i deplazmoliza
• Rodzaje połączeń międzykomórkowych u organizmów wielokomórkowych
• Ultrastruktura komórki prokariotycznej
• Bakterie Gram-ujemne i Gram-dodatnie
• Fałdy błony komórkowej i struktury pochodne
• Substancje zapasowe
• Nukleoid, plazmidy i rybosomy
• Ultrastruktura komórki eukariotycznej
• Cytoplazma
• Aparat Golgiego (GA)
• Ściana komórkowa
• Jądro komórkowe

METABOLIZM KOMÓRKOWY

• Metabolizm komórkowy
• Enzymy
• Tempo reakcji enzymatycznej
• Enzymy i szlaki metaboliczne
• Procesy anaboliczne i kataboliczne
• ATP jako uniwersalna waluta energetyczna
• Odżywianie się komórek
• Autotrofy
• Fotosynteza
• Budowa i właściwości chlorofilu
• Anteny fotosyntetyczne i fotosystemy
• Reakcje zależne od światła
• Reakcje niezależne od światła
• Uwarunkowania tempa fotosyntezy
• Przyswajanie azotu atmosferycznego u bakterii autotroficznych
• Uwalnianie energii dla procesów życiowych
• Cytoplazmatyczny etap oddychania komórkowego
• Oddychanie mitochondrialne
• Gospodarka odpadami metabolicznymi
• Dezaminacja i transaminacja
• Cykl mocznikowy

RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW ŻYWYCH Z ELEMENTAMI FIZJOLOGII ROŚLIN I ZWIERZĄT

• Systematyka jako nauka
• Historia systematyki
• Definicja gatunku
• Różne podejścia do systematyki
• Źródła wiedzy o pokrewieństwie organizmów
• Zarys systematyki świata żywego
• Wirusy
• Budowa wirionu i klasyfikacja wirusów
• Wirusy jako obiekty z pogranicza świata żywego
• Cykl replikacyjny faga litycznego i lizogenicznego
• Cykl replikacyjny wirusa HIV i choroba AIDS
• Choroby wirusowe roślin, zwierząt i człowieka
• Królestwo Procaryota
• Sposoby odżywiania się bakterii
• Procesy płciowe bakterii
• Klasyfikacja morfologiczna komórek i kolonii bakteryjnych
• Znaczenie bakterii w przyrodzie, życiu i gospodarce człowieka
• Choroby bakteryjne
• Protisty jako najprostsze organizmy eukariotyczne
• Cykle życiowe protistów
• Protisty jako czynniki chorobotwórcze
• Grzyby (Mycetes) jako odrębne królestwo
• Cechy biologii grzybów
• Przegląd systematyczny
• Znaczenie grzybów w przyrodzie i życiu człowieka
• Porosty (Lichenes)
• Tkanki roślinne
• Tkanki twórcze
• Tkanki stałe
• Organy wegetatywne roślin
• Korzeń i jego funkcje
• Pęd jako stelaż dla aparatu asymilacyjnego
• Liść i jego rola
• Metamorfozy organów roślinnych
• Teoria telomowa i pochodzenie roślin
• Psylofity i ryniofity: pierwotne rośliny lądowe
• Mszaki jako poboczna linia rozwojowa roślin telomowych
• Specyficzne cechy mszaków
• Cykl życiowy mchu płonnika
• Systematyka, występowanie i znaczenie mszaków
• Paprotniki (Pteridophyta)
• Organy wegetatywne paprotników
• Cykl życiowy paproci jednakozarodnikowych
• Cykl życiowy paprotników różnozarodnikowych
• Przegląd współczesnych i wymarłych paprotników
• Rośliny nasienne (Spermatophyta)
• Przystosowanie organów wegetatywnych roślin nagonasiennych (Gymnospermae) do lądu
• Cykl życiowy sosny zwyczajnej
• Systematyka nagonasiennych
• Znaczenie przyrodnicze i gospodarcze nagonasiennych
• Okrytozalążkowe (okrytonasienne, Angiospermae)
• Budowa kwiatu okrytonasiennych
• Rozwój i budowa zalążka
• Podwójne zapłodnienie
• Ochrona przed zapyleniem własnym pyłkiem
• Rodzaje kwiatów i kwiatostanów
• Powstawanie nasion i owoców
• Owoce i owocostany
• Wymiana gazowa u roślin
• Transpiracja i transport wody w roślinie
• Zjawiska kapilarne
• Transport asymilatów w roślinie
• Regulacja czynności życiowych roślin
• Rodzaje czynników regulujących
• Fotoperiodyzm
• Termoperiodyzm
• Fitohormony
• Pobudliwość i ruchy roślin
• Spoczynek i kiełkowanie nasion
• Przebieg kiełkowania
• Zoologia systematyczna
• Etapy rozwoju zwierząt tkankowych
• Wtórouste (Deuterostomata)
• Gąbki (Poriphera): zwierzęta przedtkankowe
• Dwuwarstwowce: parzydełkowce i żebropławy
• Środowisko życia
• Ruch, symetria, forma życiowa
• Budowa ciała
• Czynności życiowe
• Rozmnażanie
• Przegląd systematyczny
• Znaczenie w przyrodzie
• Znaczenie dla człowieka
• Najprostsze trójwarstwowce: robaki płaskie (Platyhelminthes)
• Robaki obłe (obleńce, Nemathelminthes)
• Pierwsze zwierzęta celomatyczne: pierścienice (Annelida)
• Stawonogi (Arthropoda)
• Budowa ciała
• Rozmnażanie
• Przegląd systematyczny stawonogów
• Znaczenie dla człowieka
• Mięczaki (Mollusca) jako odrębna linia rozwojowa zwierząt celomatycznych
• Środowisko życia
• Ruch i symetria
• Budowa ciała
• Czynności życiowe
• Rozmnażanie
• Przegląd systematyczny mięczaków
• Znaczenie w przyrodzie
• Znaczenie dla człowieka
• Szkarłupnie (Echinodermata): mieszkańcy ciepłych i słonych mórz
• Strunowce (Chordata)
• Bezczaszkowce (Cephalochordata)
• Kręgowce (Vertebrata)
• Kręgowce wodne - ryby (Pisces)
• Płazy: kręgowce ziemnowodne (Amphibia)
• Kręgowce wyższe (owodniowce)
• Gady (Reptilia)
• Ptaki (Aves)
• Pochodzenie ptaków, upierzenie i zdolności do lotu
• Ssaki (Mammalia) jako najwyżej rozwinięta gromada kręgowców
• Powłoki ciała zwierząt
• Układ ruchu zwierząt
• Rodzaje i funkcja szkieletu u zwierząt
• Narządy zmysłów i odbierane przez nie bodźce
• Pojęcie receptora i ogólna klasyfikacja zmysłów
• Oczy proste i złożone
• Regulacja hormonalna u zwierząt (na przykładzie przeobrażenia u owadów)
• Hormony stawonogów
• Zależność budowy układu pokarmowego od rodzaju pobieranego pokarmu
• Trawienie u przeżuwaczy
• Etapy ewolucji OUN (ośrodkowego układu nerwowego) kręgowców
• Zależność między budową a funkcją układu krążenia
• Rola płynów ustrojowych oraz rodzaje i znaczenie barwników oddechowych
• Sposoby i narządy wymiany gazowej zwierząt
• Oddychanie pod wodą
• Powierzchnie oddechowe u zwierząt oddychających powietrzem na lądzie
• Typy narządów wydalniczych i wydalanie u zwierząt
• Końcowe produkty przemiany azotowej w świecie zwierząt
• Zwierzęta osmokonformistyczne i osmoregulujące
• Sposoby rozmnażania się zwierząt

FUNKCJONOWANIE ORGANIZMU CZŁOWIEKA W OPARCIU O STRUKTURY ANATOMICZNE

• Tkanka, narząd, układ: poziomy organizacji ciała człowieka
• Tkanka nabłonkowa
• Tkanka łączna
• Tkanka mięśniowa
• Tkanka nerwowa
• Odżywianie
• Klasyfikacja składników odżywczych
• Witaminy i skutki ich braku
• Bilans energetyczny
• Rola błonnika w diecie
• Tłuszcze w diecie
• Układ pokarmowy człowieka
• Przewód pokarmowy
• Wątroba i drogi żółciowe
• Trzustka
• Etapy trawienia cukrów, tłuszczów i białek u człowieka
• Transport i magazynowanie wchłoniętych składników pokarmowych
• Zaburzenia odżywiania i choroby metaboliczne
• Układ oddechowy człowieka
• Jama nosowa
• Tchawica i oskrzela
• Płuca
• Mechanizm i regulacja oddychania
• Regulacja tempa oddechu
• Transport gazów oddechowych we krwi
• Ciśnienie parcjalne i oddychanie człowieka na dużych wysokościach
• Serce i układ krążenia
• Rodzaje naczyń krwionośnych
• Sieci kapilarne
• Położenie i budowa serca
• Duży i mały krwiobieg
• Cykl pracy serca
• Badanie pracy serca: osłuch, EKG. Pomiar ciśnienia i tętna
• Rozrusznik serca, inaczej układ przewodzący serca
• Krew, jej rola i składniki
• Krwotok i hemostaza
• Swój czy obcy? Odpowiedź immunologiczna organizmu
• Centralne i obwodowe narządy limfatyczne
• Zapalenie jako nieswoista odpowiedź immunologiczna
• Mechanizmy odporności swoistej
• Alergie i choroby autoimmunologiczne
• Układ wydalniczy
• Wydalanie u człowieka
• Budowa i funkcja nerki
• Choroby i higiena układu moczowego
• Metody stosowane przy niewydolności nerek
• Analiza moczu
• Rozmnażanie płciowe u człowieka
• Gametogeneza
• Męskie narządy rozrodcze i ich funkcjonowanie
• Żeński układ rozrodczy, cykl płciowy i zapłodnienie
• Ciąża i poród
• Regulacja nerwowa czynności życiowych i praca mózgu
• Zjawiska elektryczne i chemiczne w błonie komórkowej neuronu
• Budowa i mechanizm działania synapsy
• Anatomia układu nerwowego
• Łuk odruchowy
• Funkcjonalny podział układu nerwowego
• Podstawy zoopsychologii
• Narządy zmysłów
• Narząd zmysłu wzroku
• Narząd zmysłu słuchu i równowagi
• Zmysł chemiczny: węch i smak
• Zmysły skórne
• Czucie wisceralne i proprioceptywne
• Hormonalna regulacja czynności życiowych
• Czynność wydzielnicza komórek i typy gruczołów
• Porównanie regulacji nerwowej i hormonalnej
• Gruczoły wydzielania wewnętrznego
• Rodzaje hormonów ssaków i człowieka
• Działanie, skutki nadmiaru i niedoboru hormonów u człowieka
• Hierarchiczność kontroli hormonalnej i rola podwzgórza
• Skóra jako narząd
• Budowa skóry człowieka
• Układ ruchu człowieka
• Szkielet człowieka: kości i ich połączenia
• Choroby układu szkieletowego
• Mięśnie jako czynna część aparatu ruchu
• Ontogeneza człowieka

STAN ZDROWIA I CHOROBY

• Definicja zdrowia i choroby. Najważniejsze źródła chorób człowieka
• Przykład homeostazy - termoregulacja
• Zmiennocieplność i stałocieplność
• Organizacja tkankowa a powstawanie nowotworów

EKOLOGIA

• Populacja ekologiczna
• Cechy populacji
• Dynamika liczebności populacji
• Biocenoza
• Producenci, konsumenci i reducenci
• Jak rozumieć pojęcie niszy ekologicznej
• Stosunki antagonistyczne między populacjami
• Stosunki nieantagonistyczne
• Pierwotna i wtórna sukcesja ekologiczna
• Bioróżnorodność i jej znaczenie
• Ekosystem
• Energia i materia w ekosystemie
• Cykle biogeochemiczne
• Łańcuchy i sieci troficzne
• Piramidy liczebności, biomasy i produkcji
• Produkcja brutto i netto oraz produkcja pierwotna i wtórna
• Biosfera i biomy Kuli Ziemskiej
• Ochrona przyrody
• Czym jest różnorodność biologiczna?
• Motywy ochrony przyrody
• Przyczyny wymierania gatunków
• Sposoby ochrony przyrody
• Formy ochrony przyrody w Polsce
• Międzynarodowa współpraca w zakresie ochrony przyrody
• Wybrane inicjatywy międzynarodowe

GENETYKA Z BIOTECHNOLOGIĄ

• Historia odkrycia DNA jako nośnika informacji genetycznej i jego struktury
• Kwasy nukleinowe
• Replikacja DNA
• Komplementarność jako reguła rządząca replikacją DNA
• Energia do syntezy DNA i potrzebne enzymy
• Etapy replikacji
• Cykl życiowy komórki
• Fazy cyklu komórkowego
• Mitoza, czyli podział komórki na dwie potomne
• Cytokineza
• Rola biologiczna mitozy
• Mitoza i mejoza: porównanie przebiegu i funkcji biologicznych
• Inne sposoby podziału komórki
• Główny "dogmat" biologii: DNA → RNA → białko
• Ekspresja genu u Prokaryota i Eukaryota
• Transkrypcja: przepływ informacji genetycznej z DNA na RNA
• Kod genetyczny
• Przebieg transkrypcji
• Regulacja transkrypcji
• Translacja: "przekład" sekwencji nukleotydów na sekwencję aminokwasów
• Przebieg translacji
• Genetyka mendlowska
• Prawa Mendla
• Proste krzyżówki genetyczne
• Ewolucja pojęcia genu
• Pozorne odstępstwa od praw Mendla
• Geny dopełniające się
• Epistaza i plejotropia
• Geny kumulatywne i dziedziczenie cech ilościowych
• Teoria chromosomowa Morgana
• Mapowanie genów
• Dziedziczenie płci i cech sprzężonych z płcią
• Cechy sprzężone z płcią
• Definicja i rodzaje zmienności w populacjach naturalnych
• Zmienność dziedziczna i niedziedziczna
• Mutacja: błąd podczas przetwarzania informacji genetycznej
• Różne rodzaje mutacji
• Mutageny
• Analiza rodowodów
• Choroby genetyczne, ich uwarunkowania i przejawy
• Ciężkie upośledzenia wrodzone
• Bloki metaboliczne
• Biotechnologia tradycyjna
• Biotechnologia tradycyjna
• Biotechnologia nowoczesna i inżynieria genetyczna

POCHODZENIE I ZMIENNOŚĆ FORM ŻYCIA

• Biogeneza: pochodzenie i powstanie życia na Ziemi
• Teoria samorództwa i jej obalenie
• oglądy na powstanie życia
• Dowody na istnienie życia przed milionami lat i ewolucję organizmów
• Dowody pośrednie
• Dowody bezpośrednie
• Datowanie skamieniałości roślin i zwierząt
• Mechanizmy ewolucji
• Losowość i bezkierunkowość mutacji
• Dobór naturalny i dostosowanie genotypów
• Selekcja sztuczna
• Dryf genetyczny
• Prawo Hardy'ego-Weinberga
• Preadaptacje
• Powstawanie gatunków i rodzaje specjacji
• Radiacja adaptatywna
• Etapy rozwoju życia na Ziemi
• Tabela stratygraficzna
• Antropogeneza
• Różnice i podobieństwa między człowiekiem i małpami człekokształtnymi
• Afryka kolebką ludzkości: formy przedludzkie i praludzkie

Sprawdź, ile wiesz