Галиция на топографической карте Жозефины 1779-1783 гг. Том 12, части А и Б

Mapa józefińska Galicji, od początku utajniona i nieznana (istnienie opisów ujawniono dopiero w 1864 r.), przez długi czas udostępniania była jedynie wąskiemu kręgowi osób upoważnionych przez cesarza. Pierwsza publiczna prezentacja, przerywająca definitywnie okres jej ukrycia, miała miejsce na wystawie światowej w Wiedniu w 1873 r.

Mapa obejmuje tereny należące do dwóch staropolskich dzielnic, Małopolski i Rusi Czerwonej, które wchodziły w zakres dawnego województwa krakowskiego, sandomierskiego, ruskiego i bełskiego, a także fragmenty Wołynia i Podola. To terytoria Rzeczypospolitej, które zostały włączone do Austrii w wyniku wydarzeń 1770 r. (aneksja starostw nowotarskiego, czorsztyńskiego i sądeckiego) oraz ziemie zagarnięte w pierwszym rozbiorze w 1772 r. (bez starostwa spiskiego).

Zdjęcie józefińskie ma szczególnie dużą przydatność dla badań historycznych (dzieje osadnictwa, dzieje miast, geografia historyczna, prace atlasowe, badania dróg, przepraw rzecznych, przejść przez Karpaty), archeologicznych (prospekcja terenowa; mapa oznacza dawny zasięg terenów zalewowych, rejestruje relikty obiektów zabytkowych, często dziś już nieczytelne na powierzchni), urbanistycznych (uchwycone układy przestrzenne miast), onomastycznych (zawiera ogromny zasób nazw topo- i mikrotopograficznych, „polnych”, nazw rzek i gór), studiów regionalnych, lokalnych badań przeszłości miast i wsi.

W latach 1779–1783 wojskowi kartografowie austriaccy pod kierunkiem ppłk. Friedricha von Miega sporządzili dokładną mapę tzw. Królestwa Galicji i Lodomerii, czyli ziem polskich zagarniętych przez Austrię w wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej. Arkuszom mapy towarzyszą opisy kartowanego terenu obejmujące charakterystykę lasów i roślinności, ukształtowania terenu, rzek i wód oraz ważniejszych budowli o znaczeniu militarnym (zamki, dwory, kościoły i klasztory).

Tom 12 składa się z trzech części. Pierwszy wolumin zawiera obszerne opisy wojskowe w języku niemieckim i we współczesnym polskim tłumaczeniu, opatrzone aparatem krytycznym oraz indeksami do tekstu źródłowego i do samej mapy. Zawartość drugiego woluminu stanowi 33 arkuszy map sekcji: 313–322, 336–343, 356–362, 375–379 w skali 1:28.800. Obejmują one południowo-zachodnie części Wyżyny Wołyńskiej i Małego Polesia, obie na wschód od Bugu, oraz północno-zachodnią krawędź Wyżyny Podolskiej z pasmami Woroniaków i Gołogór. Pod względem geograficzno-historycznym ów teren do I rozbioru pozostawał w granicach państwa polskiego, stanowiąc południowo-wschodnią część województwa bełskiego oraz północno-wschodnie pobrzeża ziemi lwowskiej i halickiej, zaliczane do województwa ruskiego (Rusi Czerwonej). Pod rozbiorami obszar ten wchodził przeważnie w skład cyrkułu zamojskiego, w części brzeżańskiego, tarnopolskiego i żółkiewskiego. Trzeci wolumin zawiera tłumaczenie na język ukraiński opisów wojskowych do map.

• część A: wstępna – opisowa, ilustrowana, w języku polskim i niemieckim, format książki A4, ss. 376
• część B: 33 mapy w pudełku (luźne arkusze, pełnokolorowe reprodukcje w formacie oryginalnym)