Введение в Мидраш Берешит Раба на примере раввинской истории

Wprowadzenie do Midrasza Bereszit Rabba na przykładzie rabinicznej historii Abrahama i Sary

Walter Richard Kaczorowski

Księgarnia Akademicka

Kraków 2022

ISBN: 978-83-8138-441-4

liczba stron: 430

okładka miękka

.

Opis wydawcy

.

Książka Waltera Richarda Kaczorowskiego (.) to nowatorskie studium jednego z ważniejszych dzieł literatury żydowskiej, wielkiego Midrasza do Księgi Rodzaju, czyli tzw. Midrasza Bereszit Rabba lub Genesis Rabba (hebr. בראשית רבה ). Dzieło to jest w Polsce prawie nieznane, poza wzmiankami czy ogólnymi omówieniami.

Midrasz Bereszit Rabba to najstarszy klasyczny midrasz ze starożytności żydowskiej, którego autorstwo jest przypisywane rabinowi Hoszaji, działającemu w III w. n.e. w Palestynie/Izraelu. To tzw. komentarz haggadyczny do Księgi Rodzaju, w ramach którego spisane są nauki dziesiątek czy nawet setek rabinów. Bereszit Rabba w sposób ciągły, wers po wersie, nieraz słowo po słowie, komentuje pierwszą księgę Pięcioksięgu. Autor zaprezentowanej rozprawy podjął się przygotowania szerokiego wprowadzenia do całego Midrasza, do literatury midraszowej i do zasad egzegezy żydowskiej oraz obszernego komentarza do tej części Midrasza, która dotyczy opowieści o Abrahamie i Sarze (.). [Książka] porusza temat mało znany, a niezwykle ciekawy. Wypełnia dużą lukę w polskiej literaturze przedmiotu, w badaniach nad Biblią, w studiach teologicznych z zakresu Biblii i judaizmu, w studiach żydowskich w Polsce, w dialogu chrześcijańsko-żydowskim oraz polsko-izraelskim. Otwiera nowe perspektywy i obszary wiedzy dla czytelnika w Polsce. z recenzji dr. hab. Marcina Majewskiego

.

Spis treści

.

Przedmowa

Wstęp

ROZDZIAŁ 1 OD TORY DO MIDRASZY

1.1. Początki literatury rabinicznej

1.2. Warunki polityczne, socjalne oraz ekonomiczne w Ziemi Izraela w latach 66-235

1.3. Zniszczenie Drugiej Świątyni ‒ jego pokłosie i konsekwencje

1.4. Początki i rozwój literatury rabinicznej w Ziemi Izraela (Erec Israel)

1.5. Wzrastający wpływ rabinów w okresie od II do IV wieku na kształtowanie nowego kierunku judaizmu oraz życia ludności żydowskiej

1.6. Pamięć Izraela: pamięć o Abrahamie

1.7. Tora ustna: fundament i spoiwo rabinicznej dyskusji w midraszach

1.8. Zakończenie

ROZDZIAŁ 2. WPROWADZENIE DO MIDRASZA BERESZIT RABBA I POZOSTAŁEJ LITERATURY MIDRASZOWEJ

2.1. Pojęcia midrasza i hagady

2.2. Literatura midraszowa

2.3. Midrasze egzegetyczne

2.4. Midrasze homiletyczne

2.5. Podsumowanie

ROZDZIAŁ 3. KOMENTARZ DO MIDRASZA BERESZIT RABBA OBEJMUJĄCEGO HISTORIĘ ABRAHAMA I SARY (RDZ 11,27 – 25,18)

3.1. Opuszczenie ziemi przodków przez Abramana polecenie Boga (parasza Lech-Lecha)

3.2. Powody wyboru Abrama na ojca Izraela

3.3. Relacje Abrama z Lotem

3.4. Spotkanie Melchizedeka z Abramem

3.5. Lęki i obawy Abrama po wygranej wojnie z Amrafelem, królem Synearu, i jego trzema wasalami

3.6. Błogosławieństwa i przymierza Abrama z Bogiem

3.7. Relacje między Saraj i Hagar oraz grzech Saraj i Abrama

3.8. Objawienie Boga pod dębem w Mamre

3.9. Zniszczenie Sodomy i Gomory

3.10. Pytanie o sprawiedliwość Boga jako dowód prawości Abrama

3.11. Związanie Izaaka (Akeda) – ostatnia, dziesiąta próba Abrahama

3.12. Śmierć Sary, jaskinia Makpela i spełniona obietnica Boga

3.13. Poszukiwanie żony dla Izaaka

3.14. Modlitwy Eliezera do Boga o sukces misji

3.15. Spotkanie przy studni, rytuał pojenia wodą, czyli test szczodrobliwości

3.16. Negocjacje wykupu Rebeki i ingerencja anioła

3.17. Dziesięć prób – Bóg sprawdza Abrahama

3.18. Porównanie postaci Rebeki i Abrahama

3.19. Porównanie postaci Abrahama i Noego w Midraszu Bereszit Rabba

3.20. Podsumowanie

ROZDZIAŁ 4. METODY INTERPRETACJI RABINICZNEJ NA PRZYKŁADZIE MIDRASZA BERESZIT RABBA

4.1. Rabiniczne postrzeganie Biblii

4.2. Interpretacja rabiniczna w midraszach

4.3. Interpretacja Midrasza Bereszit Rabba: peszat i derasz

4.4. Interpretacja Midrasza Bereszit Rabba: peszer-peszarim

4.5. Techniki interpretacji wsparcia według Davida Halivniego – אסמכתא ‒ asmakhta dla interpretacji peszat i derasz używanych w midraszach

4.6. Statystyka Midrasza BR w badanym zakresie historii Abrahama

4.7. Podsumowanie metod interpretacji

ROZDZIAŁ 5. TEOLOGICZNA ROLA ABRAHAMA W MIDRASZU BERESZIT RABBA DO KSIĘGI RODZAJU 11,27 – 25,18

5.1. Abraham jako ojciec Izraela

5.2. Abraham jako błogosławieństwo wszystkich narodów

5.3. Abraham a stworzenie świata

5.4. Abraham jako prorok – eschatologia w Midraszu Bereszit Rabba

5.5. Abraham i wątki mesjanistyczne w Midraszu Bereszit Rabba

5.6. Abraham w psalmach w Midraszu Bereszit Rabba

5.7. Abraham a przykazania Tory

5.8. Abrahama przymierza z Bogiem

5.9. Podsumowanie