Международные культурные связи Зендеровский

Tytuł:  Międzynarodowe stosunki kulturalne .

Autorzy:  Zenderowski Radosław, Cebul Krzysztof, Krycki Mateusz.

Wydawca:  Wydawnictwo Naukowe PWN S.A.

ISBN:  978-83-01-16344-0

Miejsce i rok wydania:  Warszawa, 2010

Wydanie:  I

Ilość stron:  424

Format  B5

Opis

dlaczego rozróżnienie kultury i cywilizacji rodzi wiele kontrowersji?

czym jest komunikowanie międzynarodowe, a czym – międzykulturowe?

jakie wyzwania rodzi globalny przepływ idei i informacji?

dlaczego współczesne państwo potrzebuje reklamy?

jakie jest miejsce Polski w międzynarodowych stosunkach kulturalnych?

Podstawowy podręcznik dla studentów nauk politycznych. Autorzy przedstawiają relacje między kulturą a stosunkami międzynarodowymi, odwołując się do teorii, idei i definicji funkcjonujących w literaturze polskiej i zagranicznej. W swojej syntezie czerpią z teorii cywilizacji, historii kultury, filozofii polityki i filozofii kultury, antropologii, psychologii społecznej, nauk o komunikowaniu i socjologii. Koncentrując się na koncepcjach uznanych autorów: Francisa Fukuyamy, Samuela P. Huntingtona, Benjamina R. Barbera, Alvina Tofflera i Arjuna Appaduraia, przywołują ideę świata jako „kolażu kultur” Ryszarda Kapuścińskiego. Podręcznik wzbogacają mapy, wykresy i tabele oraz wszechstronna bibliografia.

Radosław Zenderowski, politolog i socjolog, wykładowca Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej w Katowicach. Główne obszary zainteresowań: przemiany polityczne i kulturowe w Europie Środkowo-Wschodniej, religia i polityka, tożsamości zbiorowe w dyskursach politycznych.

Krzysztof Cebul, politolog i socjolog, wykładowca Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Autor analiz dla Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej. W kręgu jego zainteresowań znajdują się: integracja europejska (w wymiarach społecznym i instytucjonalnym), systemy i instytucje polityczne, polska myśl polityczna XIX i XX wieku.

Mateusz Krycki, politolog, absolwent Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (politologia) i Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Pisze doktorat w dziedzinie komunikowania globalnego, interesuje się fenomenem społeczeństwa sieci, polityką tożsamości narodowej i publiczną dyplomacją. Współpracuje z Ministerstwem Spraw Zagranicznych.

Spis treści

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Rozdział 1 Uwarunkowania międzynarodowych stosunków kulturalnych (Radosław Zenderowski)

1.1. Uwarunkowania bezpośrednie międzynarodowych stosunków kulturalnych . . . . .. . . 14

1.1.1. Główni wytwórcy informacji i wolność mediów . . . . . . . . . . . . 14

1.1.2. Stopień alfabetyzacji i zróżnicowany dostęp do kultury . . . . . . . . . 17

1.1.3. Języki współczesnego świata i ich znaczenie . . . . . . . . . . . . . . 20

1.1.4. Państwo i etniczność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

1.1.5. Świat cywilizacji i świat religii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

1.2. Uwarunkowania pośrednie międzynarodowych stosunków kulturalnych . . . 34

1.2.1. Światowe bieguny biedy i bogactwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

1.2.2. Wskaźnik rozwoju społecznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

1.2.3. Reżimy polityczne świata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

1.2.4. Konflikty zbrojne na świecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

1.2.5. Współczesne migracje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

1.2.6. Współczesna turystyka masowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

Rozdział 2 Czym jest kultura? Kultura a cywilizacja. Spór o definicje podstawowych pojęć (Radosław Zenderowski)

2.1. Źródłosłów terminu „kultura” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

2.2. Znaczenia terminu „kultura” na przestrzeni wieków: dwie tradycje . . . . . . 62

2.3. Sposoby definiowania kultury we współczesnych naukach humanistycznych i społecznych .. . . 66

2.4. Tożsamość narodowa jako fakt kulturowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

2.5. Kultura a cywilizacja: zakres pojęć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

2.6. Pojęcie cywilizacji według Samuela P. Huntingtona . . . . . . . . . . . . . . 96

2.7. Pożytki z różnorodności kulturowej według Ulfa Hannerza . . . . . . . . . . 104

Rozdział 3 Kultura a stosunki międzynarodowe. Rodzaje relacji i powiązań (Radosław Zenderowski)

3.1. Dyskurs o przemianach kulturowych we współczesnym świecie . . . . . . . . 108

3.1.1. Teoria „końca historii” Francisa Fukuyamy . . . . . . . . . . . . . . . 109

3.1.2. Teoria „zderzenia cywilizacji” Samuela P. Huntingtona . . . . . . . . . 112

3.1.3. Teoria „dialektyki cywilizacji”: Dżihad kontra McŚwiat Benjamina R. Barbera . .. 113

3.1.4. Teoria „trzeciej fali” Alvina i Heidi Tofflerów . . . . . . . . . . . . . . 118

3.1.5. Teoria „globalnych kulturowych przepływów” Arjuna Appaduraia . . . 120

3.1.6. Wizja świata jako „kolażu kultur” Ryszarda Kapuścińskiego . . . . . . 122

3.2. Kultura a polityka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128

3.2.1. Kultura jako determinanta międzynarodowych stosunków politycznych (zmienna niezależna) . . 129

3.2.2. Kultura jako przedmiot decyzji politycznych (zmienna zależna) . . . . 134

3.3. Kultura a gospodarka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136

3.4. Czym właściwie są międzynarodowe stosunki kulturalne? . . . . . . . . . . . 149

Rozdział 4 Uczestnicy i kreatorzy międzynarodowych stosunków kulturalnych (Radosław Zenderowski)

4.1. Państwa i „dyplomacja kulturalna” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

4.2. Organizacje międzynarodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160

4.2.1. Organizacje międzyrządowe (IGOs) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

4.2.2. Międzynarodowe organizacje pozarządowe (INGOs) . . . . . . . . . . 175

4.3. Krajowe organizacje pozarządowe („trzeci sektor”) . . . . . . . . . . . . . . 177

4.4. Inne podmioty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179

4.4.1. Podmioty zinstytucjonalizowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179

4.4.2. Podmioty niezinstytucjonalizowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

Rozdział 5 Sposoby regulacji międzynarodowych stosunków kulturalnych (Krzysztof Cebul)

5.1. Regulacje konwencjonalne i niekonwencjonalne: ogólna charakterystyka . . . 188

5.2. Konwencje międzynarodowe dotyczące stosunków kulturalnych . . . . . . . 189

5.2.1. Konwencje powszechne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189

5.2.2. Konwencje o zasięgu regionalnym (Rada Europy) . . . . . . . . . . . . 207

5.2.3. Przykładowe umowy bilateralne, dotyczące współpracy kulturalnej, zawarte przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej . . . . . . . . . . . . . . 230

Rozdział 6 Komunikowanie międzynarodowe i komunikowanie międzykulturowe (Mateusz Krycki)

6.1. Wprowadzenie do teorii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236

6.1.1. Czym jest komunikowanie? Komunikultura . . . . . . . . . . . . . . . 236

6.1.2. Szkoła procesu a szkoła semiotyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238

6.1.3. Definicje komunikowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238

6.1.4. Cechy procesu komunikowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

6.1.5. Funkcje komunikowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240

6.1.6. Poziomy i etapy procesu komunikowania . . . . . . . . . . . . . . . . 241

6.1.7. Elementy procesu komunikowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242

6.1.8. Znak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246

6.1.9. Kod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247

6.1.10. Mit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250

6.2. Teoria komunikowania międzynarodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251

6.2.1. Narodziny nowej dyscypliny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252

6.2.2. Komunikowanie międzynarodowe a międzykulturowe.

Definicje, dialektyzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253

6.2.3. Ramy teoretyczne i główne perspektywy badawcze . . . . . . . . . . . 255

6.2.4. System komunikowania międzynarodowego . . . . . . . . . . . . . . 262

6.2.5. Międzynarodowa komunikacja polityczna . . . . . . . . . . . . . . . 270

6.2.6. Komunikowanie międzykulturowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288

6.2.7. Od wędrówki do wirtualizacji – historia komunikowania poza granicami . .. . 296

6.3. Globalny przepływ i wymiana treści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300

6.3.1. Teoria międzynarodowego przepływu informacji . . . . . . . . . . . . 302

6.3.2. Globalny przepływ idei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305

6.3.3. Źródła i dynamika międzynarodowego przepływu informacji . . . . . 306

6.4. Komunikowanie międzynarodowe „zapośredniczone” . . . . . . . . . . . . . 325

6.4.1. Normatywne i krytyczne teorie mediów . . . . . . . . . . . . . . . . 326

6.4.2. Media polityki zagranicznej czy polityka zagraniczna mediów? . . . . . 331

6.4.3. Globalizacja mediów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333

6.4.4. Dynamika światowego rynku mediów – „wielka 7” . . . . . . . . . . . 347

6.4.5. Instrumentarium oddziaływania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358

6.5. Implikacje: zmiana kulturowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365

6.5.1. Imperializm kulturowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365

6.5.2. Ku różnorodności kulturowej: hybryda, glokalność i media . . . . . . 370

Rozdział 7 Udział Polski w międzynarodowych stosunkach kulturalnych (Krzysztof Cebul)

7.1. Pojęcie europejskości (aspekty kulturowe i polityczne) . . . . . . . . . . . . . 377

7.2. Uwarunkowania polskiej polityki kulturalnej po 1989 roku . . . . . . . . . . 388

7.3. Organizacja zagranicznej promocji kulturalnej Polski . . . . . . . . . . . . . 394

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401

Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417

O Autorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423