Воспоминания, евреи, гетто, Грубешув, Сибирь, НКВД

stan idealny, 695 stron

Ten ważny i poruszający zbiór esejów dotyczy losu polskich Żydów, którzy przetrwali II wojnę światową dzięki ucieczce lub deportacji w głąb Związku Radzieckiego. Literatura mierząca się zarówno z Holokaustem, jak i z losami Polaków w ZSRR jest obszerna, natomiast syberiada Żydów polskich niemal zniknęła z pamięci publicznej, szczególnie w Polsce.

Wywózki w głąb zimnej Rosji sowieckiej to dla Polaków represja wpisująca się w długą historię syberyjskiego cierpienia doznawanego od wschodniego sąsiada. Polakom żydowskiego pochodzenia ta sama represja w czasie II wojny światowej zwielokrotniała szansę przetrwania. Około 80 procent wszystkich ocalałych polskich Żydów przeżyło Zagładę na nieokupowanych terenach Związku Radzieckiego. Żydowscy uchodźcy uciekający przed Hitlerem na wschód zostali w większości wciągnięci w tryby „syberyjskiej polityki” Stalina. Rola ZSRR była zatem w tej historii bardzo dwuznaczna. Najczęściej mówi się o „paradoksie historii”, który sprawił, że dzięki deportacjom większość uchodźców ocalała z piekła Holokaustu.