Все стихи Катулла

Poezje wszystkie

Katullus

STAN BDB

Gajusz Waleriusz Katullus urodził się ok. 87 r. p.n.e. w Weronie i żył mniej więcej lat trzydzieści. Zdaniem krytyków, wyrósł „ponad poziom «produkcji» swoich kolegów sztuką, a ponad poziom całej erotyki antycznej – głębią uczucia” po spotkaniu z siostrą osławionego trybuna Publiusza Klodiusza, Klodią. Jako kluczowe dla twórczości Katullusa wskazywano także ścigające go nieszczęścia: śmierć brata, zdradę ze strony przyjaciela i bolesny miłosny zawód, jak również brak zainteresowania polityką i lekceważenie dla republikańskich norm społecznych. W XX wieku mit Katullusa romantyka, dziecka natury tworzącego z porywu serca głęboko emocjonalne wiersze, któremu czasem tylko, niepotrzebnie, zdarzało się zabłądzić w rejony przeintelektualizowanej, quasi-aleksandryjskiej poezji, zastąpiono mitem Katullusa indywidualisty, poety modernistycznego, ceniącego sobie ponad wszystko oryginalność, zbuntowanego przeciw skostniałej tradycji literackiej i zainteresowanego raczej estetyczną niż polityczną stroną życia, dręczonego podobnymi lękami i problemami jak jego dwudziestowieczni czytelnicy. Kolejne pokolenia badaczy niewątpliwie dołożą do tej konstrukcji swoją własną cegiełkę.

Życie Gajusza Waleriusza Katullusa, pierwszego wielkiego (i najczęściej dziś, obok Horacego, czytanego) liryka rzymskiego, przypadło na barwne i skomplikowane czasy: wśród współczesnych poety i osób pojawiających się w jego poezji były postacie tak kluczowe dla epoki jak Marek Tuliusz Cyceron, Juliusz Cezar, Gneusz Pompejusz, trybun ludowy Klodiusz Pulcher czy wreszcie Korneliusz Nepos, znany dziś przede wszystkim jako postrach licealistów uczących się łaciny, ale w swoich czasach ceniony zarówno jako pisarz, jak i przenikliwy i inteligentny znawca literatury. Trudno też dziwić się, że epoka schyłku republiki i zachodzące w niej przemiany stały się obiektem fascynacji historyków i tematem niezliczonej wręcz ilości mniej lub bardziej przystępnych naukowych opracowań. Stąd też w tym miejscu poświęcimy czasom Katullusa zaledwie kilka zdań tytułem wstępu, zainteresowanego czytelnika odsyłając do powszechnie dostępnych prac, poświęconych tej – kluczowej dla dziejów Rzymu – epoce.

Szczyt niedługiej kariery Katullusa przypadł na okres burzliwych zmian w Rzymie. Kluczowym niewątpliwie wydarzeniem był tu I triumwirat (63 p.n.e.), który symbolicznie zapoczątkował odejście od ustroju republikańskiego i kształtowanie się nowej formy rządów. Pozycja Cezara i Pompejusza w republice stała się dominująca, a ten wzrost potęgi wybitnych wodzów i wyróżniających się jednostek doprowadził także do przemian w sferze mentalności i ideologii.