Курдыбанек, плющ против комаров, трава для пищеварения

Bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea),

Nazywany zwyczajowo także bluszczykiem ziemnym lub kurdybankiem, jest rośliną znaną w różnych krajach Europy. Mimo że w Polsce traktowany jest jako chwast i uporczywie pielony, należy do najcenniejszych ziół leczniczych i przyprawowych. Jak stosować kurdybanek w kuchni? Dlaczego kurdybanek jest cennym ziołem leczniczym?

Kurdybanek – co to jest?

Bluszczyk kurdybanek jest byliną pochodzącą z rodziny jasnotowatych, tej samej rodziny co majeranek, tymianek i macierzanka. Jego liście przypominają kształtem nerkę lub serce, mają grubo karbowane brzegi. Posiada niebieskofioletowe, drobne kwiaty, wyrastające w kątach liści.

Cała roślina jest charakterystycznie, krótko owłosiona. Bluszczyk kurdybanek kwitnie od kwietnia do czerwca, a jego owocem jest poczwórna rozłupnia. Roślina ta występuje powszechnie w Europie i Azji.

Kurdybanek jest szeroko rozpowszechniony w Polsce. Można go spotkać w zaroślach, przydrożach, na łąkach i skrajach lasów.

Kurdybanek – substancje czynne

Surowcem zielarskim jest ziele bluszczyku kurdybanka. Główne substancje czynne zawarte w zielu kurdybanka to:

1. garbniki i flawonoidy (pochodne apigeniny, luteoliny i kwercetyny),
2. kwasy fenolowe (m.in. rozmarynowy, ferulowy),
3. związki triterpenowe (m.in. kwas oleanolowy i ursolowy),
4. związki seskwiterpenowe (m.in. glechomafuran, glechomanolid),
5. olejek eteryczny.

Ponadto bluszczyk kurdybanek zawiera witaminę C, prowitaminę A, cynk, żelazo, krzem, molibden i wapń. Związki polifenolowe, zawarte w ekstrakcie z ziela kurdybanka, posiadają działanie przeciwutleniające. Wykazano także silne właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne innych substancji, zawartych w ekstrakcie z ziela kurdybanka (kwas rozmarynowy, kwas chlorogenowy, rutyna

Kurdybanek – właściwości prozdrowotne

W polskich wierzeniach ludowych bluszczyk kurdybanek uznawany był za roślinę magiczną, mającą moc chronienia przed duchami i złymi siłami. Od wieków stosowany był także w medycynie orientalnej. Obecnie używany jest głównie w celu poprawy funkcjonowania układu pokarmowego.

Kurdybanek a układ pokarmowy i wątroba

Napary i odwary z ziela kurdybanka powodują wzrost wydzielania soku żołądkowego i ułatwiają przepływ żółci, zbawiennie wpływając na układ pokarmowy. Zawarte w kurdybanku olejki eteryczne, sole mineralne, saponiny, kwasy triterpenowe, witaminy i enzymy regulują przemianę materii. Kurdybanek wspomaga oczyszczanie organizmu z toksyn i odtruwanie wątroby.

Roślina ta korzystnie wpływa też na leczenie niestrawności i problemów trawiennych, takich jak kolka, gazy, zgaga czy biegunka. Może posłużyć jako pomoc w przypadku problemów trawiennych u dzieci. Napar może być stosowany jako ziołowy środek na kolki u niemowląt.

Ciekawostka

W 2017 przeprowadzono badania, w których udowodniono, że suplementacja naparem z kurdybanka miała hepatoprotekcyjne działanie u szczurów. Substancje biologicznie czynne, zawarte w Glechoma hederacea, miały korzystny wpływ na zmiany cholestatyczne w wątrobie szczurów i działały przeciwzapalnie, hamując ekspresję cytokin odpowiedzialnych za powstawanie procesu zapalnego.

Kurdybanek a układ oddechowy

Kurdybanek jest stosowany w leczeniu schorzeń związanych z zapaleniem ucha i górnych dróg oddechowych – zatok i gardła. Sprawdzi się przy leczeniu wspomagającym przeziębienia. W postaci herbatki stosowany jest w leczeniu alergicznego nieżytu nosa, zapalenia oskrzeli, astmy, infekcji ucha, infekcji zatok i kataru, a także bólu gardła.

Uważa się, że kurdybanek może wpływać oczyszczająco na drogi oddechowe. Co ciekawe, roślinie tej przypisuje się również właściwości przeciwgorączkowe.

Kurdybanek a zdrowie oczu

Napar z kurdybanka sprawdzi się także jako płyn do przemywania oczu przy delikatnym zapaleniu spojówek. Łagodzi objawy takie jak łzawienie, swędzenie, czy zaczerwienienie. Co więcej, napar z tego zioła może zmniejszać widoczność cieni pod oczami.

Kurdybanek jako diuretyk

Bluszczyk kurdybanek ma działanie moczopędne i może być korzystny w przypadku problemów związanych z układem moczowym, takich jak pieczenie podczas oddawania moczu. Przypisuje mu się także korzystne działanie w leczeniu kamicy nerkowej.

Kurdybanek a choroby skóry

Kurdybanek, poprzez swoje działanie przeciwzapalne i ściągające, pomaga w leczeniu infekcji skórnych, trądziku, oparzeniach i owrzodzeniach. Napar ziołowy zamknie pory i oczyści skórę. Wspomaga też leczenie trudno gojących się ran. Korzystnie działa na poprawę stanu skóry i włosów: działa bakteriobójczo i grzybobójczo.

Kurdybanek jest pomocny przy oparzeniach, ropniach i świądzie skóry. Leczy przewlekłe choroby skóry, egzemy, wypryski, zmniejsza łojotok, poprawia ukrwienie skóry. Cofa również zmiany ropne, hamuje rozwój grzybów i bakterii patogennych na skórze i likwiduje łupież.

Kurdybanek – inne właściwości

Sugeruje się, że kurdybanek działa uspokajająco na skołatane nerwy. Ciepła szklanka naparu pozwoli wyciszyć układ nerwowy po ciężkim dniu.

Wykonywane są także liczne badania, dzięki którym odkrywane są nowe właściwości i potencjalne zastosowania wspomnianego zioła. Koreańscy naukowcy sugerują potencjalne zastosowanie bluszczyku kurdybanka w leczeniu chorób kości, takich jak zapalenie przyzębia, osteoporoza i reumatoidalne zapalenie stawów.

Z kolei badania, przeprowadzone 2020 roku potwierdzają działanie przeciwnowotworowe kurdybanka. Stwierdzono, że kwas rozmarynowy, zawarty w ekstraktach z bluszczyku kurdybanka, może być skuteczny w leczeniu raka nerkowokomórkowego w terapii skojarzonej z cisplatyną (cytostatyczny lek przeciwnowotworowy).

Kurdybanek – zastosowanie kulinarne

Liście kurdybanku mają korzenny, gorzki smak. Zastosowanie kulinarne kurdybanku znane jest dawna – listki o przyjemnym zapachu były popularną przyprawą w kuchni naszych prababek. Glechoma hederacea używano często jako przyprawę do zup, szczególnie rosołu i zup ziemniaczanych, w różnych regionach Polski aż do początków XX wieku.

W Anglii kurdybanek był jedną z głównych przypraw do piwa. Stosowano go w celu klarowania, a także poprawy smaku i właściwości konserwujących. Popularność kurdybanku nie słabnie na Słowacji, gdzie zjeść można zupę ziemniaczaną albo rosół doprawione kurdybankiem. Również w Polsce, ze względu na swoje lecznicze właściwości, bluszczyk kurdybanek wraca na kulinarne salony.

Bluszczyk kurdybanek używany może być jako aromatyczna przyprawa, która szczególnie podkreśla smak zup, sosów oraz pieczonych i wędzonych mięs. Nada ciekawego posmaku pastom serowym, omletom, makaronom.

Świeże, posiekane listki dodawane do sałatek, surówek, past jajecznych czy twarożków nadadzą im charakterystyczny, aromatyczny posmak. Według pasjonatów ziół bluszczyk kurdybanek może zastąpić nawet natkę pietruszki.

Smak bluszczyku jest wyraźny, korzenny, a niektórym może wydać się zbyt gorzkawy. Suszone ziele kurdybanka charakteryzuje się łagodniejszym smakiem, przypominającym nieco lubczyk.

Zarówno świeże jak i suszone listki kurdybanku posłużyć mogą jako przyprawa do mielonych kotletów, faszerowanych ziemniaków, pasztetów, duszonych warzyw. Bluszczyk nadaje potrawom niebanalny smak, dodatkowo wspomagając trawienie.

Kurdybanek – pozyskiwanie surowca

Ziele kurdybanka zbierane jest w początkowym okresie kwitnienia. Najcenniejszym surowcem leczniczym jest ziele kurdybanka zebrane z nasłonecznionych stanowisk, bogate w olejek eteryczny. Ziele ze stanowisk mniej nasłonecznionych może być uboższe w składniki aktywne.

Listki kurdybanka należy suszyć, nigdy nie przekraczając temperatury powyżej 40 stopni Celsjusza, aby zioło nie straciło najcenniejszych składników. Ziele zaleca się przechowywać w ciemnych, szczelnie zamkniętych naczyniach. Dobrej jakości, suchy surowiec długo utrzymuje charakterystyczny aromat i korzenny smak.

Kurdybanek – napar

Przygotowanie naparu z kurdybanka jest bardzo proste. Wysuszone ziele należy zalać ok. 150 ml wrzącej wody i parzyć pod przykryciem przez 5 do 15 minut, następnie odcedzić. Tak przygotowany napar można spożywać 2-3 razy dziennie.

Kurdybanek – stosowanie na skórę

Mielony bluszczyk używany jest wspomagająco w leczeniu zmian skórnych. Kurdybanek stosuje się zewnętrznie lub jako płukankę. Należy zmieszać 2 do 4 g suszonych liści oraz 2 do 4 ml wody. Mieszankę można następnie nanosić w razie potrzeby na dotknięte zmianami obszary skóry.

Do przemywania skóry nada się także nalewka. Nalewka ściąga skórę, zmniejsza łojotok, poprawia ukrwienie skóry oraz działa przeciwbakteryjnie i hamująco na rozwój grzybów drożdżakowych. Płukać w naparze lub nacierać nalewką można również włosy, aby je wzmocnić.

Kurdybanek – nalewka

Nalewka z kurdybanku działa rozgrzewająco i pozwala na odprężenie organizmu. 1-2 g suszonych liści kurdybanku należy wsypać do szczelnego naczynia i połączyć z 5 ml do 10 ml 25% etanolu. Zaleca się picie 1 łyżeczki nalewki 2-3 razy dziennie. Nalewkę z kurdybanku można dodawać do herbaty. Stosowanie nalewki jest niewskazane u osób niepełnoletnich i kobiet w ciąży.

Kupujesz taką sadzonkę w doniczce /taka wielkość w maju/