Sytuacja prawna mniejszości narodowych...BR

Sytuacja prawna mniejszości narodowych...BR

Mniejszości narodowe jako problem badawczy to zagadnienie niezwykle

interesujące, będące wdzięcznym polem dociekań socjologów, politologów, kulturoznawców, demografów i historyków. Ma ono także swój wymiar prawny i,

co za tym idzie, polityczny. Sytuacja prawna mniejszości jest bowiem przedmiotem

badań zarówno konstytucjonalistów, jak i specjalistów z zakresu prawa

międzynarodowego publicznego, a także administracyjnego. Wiążą się z tym

kwestie tożsamości i świadomości narodowej, u których podstaw leżą poważne

spory definicyjne, metodologiczne oraz ideologiczne. Tożsamość narodowa

i etniczna dzieli bowiem społeczeństwa według kryterium: swoi obcy. Przy

czym im mniejszy poziom rozwoju kultury, tym bardziej eksponuje się ładunek

emocjonalny i zazwyczaj w mniejszym stopniu eksponowana jest tolerancja.

Rzeczywistość tę w poważnym stopniu ugruntowują mity i stereotypy. Problemem

bowiem jest nie to, że istnieją jacyś inni, lecz to, że ci inni funkcjonują

w ramach konkretnego państwa, społeczności mieszkańców tego państwa i bywają

jeszcze jego obywatelami. Na ten stan rzeczy mogą nakładać się i nakładają

uprzedzenia rasowe bądź religijne, gdyż jakże często przedstawiciele mniejszości

różnią się od grupy większościowej rasą, wyznaniem, językiem, tradycjami

i obyczajami. Problem mniejszości narodowych ze szczególną mocą wystąpił

w Europie i towarzyszył powstawaniu państw narodowych od średniowiecza

po XX w. Próby przezwyciężenia podziału na swoich i obcych, na mniejszości

i większość, podejmowano w historii wielokrotnie, ale bezskutecznie, być

może dlatego, że aż po schyłek XIX w. takie starania czyniono w poszczególnych

państwach europejskich, i to wcale nie wszystkich. Nie obejmowały one także

wszystkich istniejących w tych państwach mniejszości, gdyż z różnych względów

niektóre z nich uważano za lepsze, a inne za gorsze, niegodne uwagi.

Warto zauważyć, że państwem, które w zasadzie nie zostało dotknięte zjawiskiem

ostracyzmu w odniesieniu do mniejszości, była Rzeczpospolita Obojga

Narodów, gdzie, jak to niegdyś poetycko zauważono, pod wspólnym niebem

żyli obok siebie: Polacy, Litwini, Rusini, Niemcy, Węgrzy, Wołosi, Szkoci, Żydzi,

Karaimi, Ormianie, wyznający islam Tatarzy oraz Cyganie.