Литературная слава или новые правила искусства. Исследования в области социологии и экономики

Sława literacka albo nowe reguły sztuki. Studia z socjologii i ekonomii literatury

Dominik Antonik

Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas

Kraków 2024

ISBN: 978-83-242-3990-0

liczba stron: 720

okładka miękka ze skrzydełkami

.

Opis wydawcy

.

Horyzonty Nowoczesności, tom 135

Książka Sława literacka albo nowe reguły sztuki stanowi próbę zrozumienia szczególnego typu sławy pisarzy, która wynika z pozornie sprzecznych źródeł uznania – popularności w kulturze masowej i środowiskowego prestiżu. Celebryci literatury zajmują problematyczną pozycję, gdyż łączą takie pola i formy kapitału, które powinny się wzajemnie wypierać, jednocześnie negocjując i wystawiając na próbę społeczną wiarę w sens i wartość sztuki oraz reguły obowiązujące w jej obrębie. Wymykają się tym samym tradycyjnym podziałom na autonomię i heteronomię, sztukę wysoką i popularną, gromadząc wiele odmiennych form kapitału i zmieniając je w prestiż kulturowy. Autor książki mierzy się zatem z szeregiem paradoksów, mitów i teoretycznych zawiłości, starając się wyjaśnić, jak różne i rzekomo przeciwstawne waluty, logiki i wartości działają w obrębie twórczości literackiej i jak zmienia to warunki akumulacji uznania. Jak przekonuje, prominentni twórcy zajmują centralną pozycję we współczesnym polu literatury i decydują o warunkach jego funkcjonowania. Nie są ciekawostką, marginesem czy wyjątkiem, działają raczej jak soczewka, w której skupiają się problemy najnowszej literatury w jej silnych związkach z mediami i ekonomią. Sławni autorzy uruchamiają najbardziej złożone układy relacji w sieciowej kulturze literackiej i inicjują największą liczbę transakcji między wszystkimi polami i formami kapitału, stanowiąc klucz do zrozumienia współczesnego przemysłu literackiego jako całości. Więcej nawet – pomagają zrozumieć szersze relacje kultury i ekonomii, złożoną mechanikę późnego kapitalizmu, sens inwestycji w sferę wolną od rynkowej ewaluacji i paradoksy ukryte w samym pojęciu wartości artystycznej. Pisarze-celebryci odsłaniają zasady funkcjonowania piramidy finansowej, jaką jest kultura, jednocześnie utwierdzając naszą wiarę w to piękne „nie-całkiem-oszustwo”.

.

Spis treści

.

WPROWADZENIE

.

CZĘŚĆ PIERWSZA: HISTORIA SŁAWY NOWOCZESNEJ

.

Rozdział 1. Trzy typy sławnych pisarzy

Celebryta wydaje książkę

Sława wynikająca z wysokiej sprzedaży

Celebryci literackiej sfery uwierzytelnienia

Ta różnica naprawdę robi różnicę

Rozdział 2. Wieczne teraz sławy

Rozdział 3. Moment sławy. Krótka historia nowoczesnej celebrity

Nowoczesny autor / nowoczesny celebryta

Romantyczne korzenie

Prawodawcy modernistycznej sławy i świadomość kulturowej sprzeczności

Rozdział 4. Modernizm, rynek i kultura sławy

Dwie strony monety

Materialistyczne studia nad modernizmem

Ekonomiczny aspekt różnicy

Ekonomia modernizmu

Et in Arcadia ego

Lekcja modernizmu

Rozdział 5. Od Dublina do Lubiewa. Przełom w historii sławy

.

CZĘŚĆ DRUGA: KULTURA SŁAWY JAKO ŹRÓDŁO CIERPIEŃ (KRYTYKI)

.

Rozdział 6. Współczesny fenomen sławnych autorów

Wszechobecność pisarzy i granice zainteresowań literaturoznawstwa

Literatura jako autobiograficzna sieć

Rozdział 7. Odkrywanie sławy polskich pisarzy: żywioł anachronizmu

Zapóźnienie i jego konsekwencje

Dekada półtorawiecza: kondensacja historii

Wszechobecność pisarzy jako drugorzędny efekt dominacji mediów

Sława pisarzy jako odrębny fenomen

Autor-celebryta nie jest prostym wytworem mediów

Wciąż w tyle

Rozdział 8. Wstępne założenia: déjà vu

Frankfurckie korzenie

Bourdiańskie tęsknoty za autonomią

„Znani pisarze” literatury środka – polskie gwiazdy Midcult

Sława jako produkt zorganizowanego przemysłu

Przepis na sukces

Od zera do milionera

Od typu do indywidualności

.

CZĘŚĆ TRZECIA: SŁAWA (JEST) LITERACKA

.

Wprowadzenie: studia nad sławą

Rozdział 9. Sławny pisarz na wakacjach

Autor jako wyjątek

Sfera prywatna, bliskość i urzekające szczegóły z życia

Wymiary pracy autora

Rozdział 10. Literacka teoria sławy

Podmiot literacki / podmiot sławy

Intertekstualność

Ustrukturyzowana polisemia

Autor wewnętrzny / gwiazda jako tekst

Naiwny biografizm / dialektyka prawdy i zmyślenia

Retoryka autentyczności

(Auto)biograficzne spirale prawdy

Autentyczność marki pisarza

J’Accuse…! O figurze intelektualisty

Literatura jako nostalgia – o marketingowej funkcji wzniosłych tęsknot

Przydatność i zbędność socjologii literatury

Od autonomii do negocjacji

.

CZĘŚĆ CZWARTA: RYNEK SŁAWNYCH PISARZY – PROBLEMY PRODUKCJI, CYRKULACJI I LEGITYMIZACJI

.

Rozdział 11. Sława jako autoreklama, wizerunek jako kapitał

Wizerunek jako literatura

Promocyjna cyrkulacja autora

Promocyjna immanencja

Rozdział 12. Brudne interesy i wiara w grę

Kapitał reklamowy, strategie protekcjonalności i wytwarzanie wiary w sztukę

Pokazywanie gry jako gry

Rozdział 13. Przemysł autobiografii. Ghostwriting, kultura sławy i utowarowienie tożsamości

Ograniczenia teorii autobiografii

Rynek różnic i tożsamości

Ekonomia uwagi, system sławy i kultura cyrkulacji

Władza symboliczna

Autor, trademark, marka

Życie, a zwłaszcza śmierć

Rozdział 14. Znaki tożsamości. Od etyki do ekonomii, od jednostkowości do reprodukcji

Głos jako spotkanie: etyka, ezoteryka, doświadczenie

Współczesna scena mowy

Głos jako własność i towar

Głos, sygnatura, twarz, odcisk palca – paradoks znaków tożsamości

Rozdział 15. Zamiast zakończenia: relacyjna koncepcja kultury literackiej i pisarze-celebryci

Przeciw autonomii, w stronę relacji

Zwycięzcy, pomniejsi gracze, klasowe społeczeństwo literatury i wiara w grę

Tekst jako relacje / relacje jako tekst

Relacyjna historia literatury? O arcydzielności i problemie (prze)trwania

Ekonomizacja kultury / kulturalizacja ekonomii

Marki autorskie i badanie społecznego życia pisarzy

.

NOTA BIBLIOGRAFICZNA

BIBLIOGRAFIA

INDEKS NAZWISK