От Сибири до коралловых островов Океании. Польские путешественники 20 века.

Od Syberii po koralowe wyspy Oceanii. Polscy podróżnicy dwudziestolecia międzywojennego

Agnieszka Kowalczyk

M Wydawnictwo

Kraków 2023

ISBN: 978-83-8043-923-8

liczba stron: 608

okładka miękka ze skrzydełkami

.

Opis wydawcy

.

Jeśli czytałeś kiedyś z wypiekami na twarzy przygody Tomka Wilmowskiego - serię autorstwa Alfreda Szklarskiego, która była dla kilku pokoleń prawdziwą skarbnicą wiedzy o najdalszych zakątkach świata - to teraz masz okazję poznać historie wypraw prawdziwych polskich podróżników z przełomu wieków: XIX i XX. Część z nich rozpoczęła swoje wyprawy jeszcze przed wybuchem I wojny światowej i doczekała się niepodległości. Natomiast wszyscy bohaterowie tej książki dzięki swoim podróżniczym wyczynom stali się dumą II Rzeczypospolitej.

.

Kim byli polscy podróżnicy? Są wśród nich geografowie, geolodzy, przyrodnicy, antropolodzy i etnografowie, pisarze i artyści, nieustraszeni alpiniści, polarnicy i żeglarze. Wśród śmiałków zapuszczających się na krańce świata znaleźli się: Arkady Fiedler, Wacław Korabiewicz, Kazimierz Nowak, Antoni Ferdynand Ossendowski, Mariusz Zaruski i wielu innych, którzy o dalekich wyprawach opowiadają w swych pasjonujących tekstach  podróżniczych. W tym gronie znalazły się również kobiety-podróżniczki: Maria Czaplicka, Jadwiga Toeplitz-Mrozowska, Michalina Isaakowa.

.

Wyruszali ku najbardziej odległym zakątkom świata – na Daleką Północ i na wody Oceanu Arktycznego, do rozpalonych słońcem Indii i do przepojonego duchem buddyzmu Tybetu, do Mongolii potomków Czyngis-chana i na Czarny Ląd Buszmenów, Hotentotów i białych kolonizatorów, do Nowego Świata i na tropikalne wyspy zachodniego Pacyfiku. Docierali wszędzie – wspinali się na najwyższe szczyty Andów, Pamiru i Ruwenzori, zapuszczali w najdziksze rewiry Amazonii, Quebecu i Parany, przemierzali złote piaski Sahary i badali tajemnice dawnych cywilizacji doliny Jeniseju.

.

„Od Syberii po koralowe wyspy Oceanii” pozwala czytelnikowi zapoznać się z najciekawszymi fragmentami relacji wspomnieniowych, reportaży, studiów i szkiców podróżniczych okresu międzywojnia. Autorka dodała do nich tło historyczne, życiorysy poszczególnych bohaterów oraz przedstawiła trudności, z jakimi przyszło im się borykać. Dzięki temu powstała książka, która pozwala zobaczyć te wyprawy zarówno z perspektywy ich uczestników, jak i współczesnej wiedzy o nich.

.

Spis treści

.

Wstęp

NA DALEKIEJ PÓŁNOCY

.

MARIA CZAPLICKA / NA ZIEMI SAMOJI JURAKÓW I TUNGUZÓW

Niesyta wiedzy rusza w świat

Wśród Samojedów, Juraków i Tunguzów

Gorąca miłość w zimnej Arktyce

Kto rządzi w czumie?

Pośród lasu zakrzywionych rogów

„Dziadek" rusza na łowy

Zupa z kości

Zemsta szamana i przepowiednia

Bokkobuszki

Purga!

Jenisejskie baby, kurhany i pisance

Tryumf i klęska wojowniczki

.

MARIA CZAPLICKA / MÓJ ROK NA SYBERII (WYBÓR FRAGMENTÓW)

Syberia jako kolonia rosyjska

Na rzece i w tundrze

Zagubieni w purdze

Tubylcy północnej Syberii

Tubylcze prawo: zbrodnia i kara

Religia

Sybiracy

.

PRZYPISY

.

MARIUSZ ZARUSKI / SZTURMAN MÓR: LODOWATYCH I ZDOBYWCA TATR

Z Podola na szerokie wody

Z Odessy do Archangielska

Szturman mórz lodowatych

„Nieznana godzina człowieka"

Polarne bestie apokaliptyczne

Znów w ojczyźnie

„Hetman Tatr"

Narodziny TOPR-u

Nad przepaścią

Z Tatr w bój o Niepodległą

„Wśród wichrów i fal"

.

MARIUSZ ZARUSKI / NA MORZACH DALEKICH (WYBÓR FRAGMENTÓW)

Nocturno

Z mego pamiętnika

Przygoda Oanikoo

Tajemniczy gość

.

MARIUSZ ZARUSKI / NA BEZDROŻACH TATRZAŃSKICH(WYBÓR FRAGMENTÓW)

W „śtyrbnych" miejscach (Przyczynek do psychologii taternictwa)

Ocalony

Śmierć Klimka Bachledy

Wyprawa po Stanisława Szulakiewicza i Klimka Bachledę w dniach 5-16 sierpnia 1910 roku

.

PRZYPISY

.

Z EUROPY DO AZJI

JADWIGA TOEPLITZ-MROZOWSKA / OD MADRYTU PO SZCZYTY PAMIRU

Odkryta dla sceny

„Harfa wzniesiona jak sztandar"

W ojczyźnie Mickiewicza

Na corridę do Madrytu!

Owiana duchem dziejów

W wirze ognistego fandanga

Wśród gigantów sztuki

Primadonna w Wiecznym Mieście

W stronę Orientu

Tajemnice Indii

Wieże Milczenia

Czaszki na wodach Gangesu

„Tajemnicze jak miłość" mauzoleum

Tadż Mahal

„Jedno z nas musi zginąć"

U bogini Durgi

„Kolo życia"

Birma

W ojczyźnie Chrystusa

Tybet łamów i eremitów

Zdobywczyni Pamiru

.

JADWIGA TOEPLITZ-MROZOWSKA / SŁONECZNE ŻYCIE (WYBÓR FRAGMENTÓW)

Cejlon

Bliski Wschód

Wielka pustynia i Persja

Kaszmir

Ladakh

Pamir

.

PRZYPISY

.

WACŁAW KORABIEWICZ / ŁÓDKĄ DO ŚWIĘTYCH WÓD GANGESU

„Kajakiem do minaretów"

„Żaglem do jogów"

Bachanalia beztroskiego życia i... aresztowanie

Wśród czterdziestu rozbójników

„Każdy raj trzeba zdobyć"

W ojczyźnie krokodyla ludojada

Wykopaliska w Mohendżo Daro Krematorium w Sukkurze

Dzieci Karmy i „makabryczny taniec szkieletów"

.

WACŁAW KORABIEWICZ / KAJAKIEM DO INDII (WYBÓR FRAGMENTÓW)

Przywitanie Indii

Karaczi

Lądowanie

U maharadży

Sukkur

Dżagadri

Riszikesz

.

PRZYPISY

.

ANTONI FERDYNAND OSSENDOWSKI / W SERCU AZJI

Chemik o żyłce literata i podróżnika. Ucieczka w „kraj ludzi, zwierząt i bogów"

Nad rzeką „białej" krwi

W krainie mogił, kurhanów i czaszek

W kraju Sojotów

Od szczytów Tannu-Oła do otchłani Jagi

W świętym klasztorze Narabanczi

W cieniu Wielkiego Muru Chińskiego      :

W „kolebce ludów, historii i legend"

Hipnoza lamy-mściciela

„Śmierć stanie za tobą"

Oko w oko z „Krwawym Baronem"          :

Przed obliczem „Żywego Buddy"

.

ANTONI FERDYNAND OSSENDOWSKI / PRZEZ KRAJ LUDZI, ZWIERZĄT I BOGÓW (WYBÓR FRAGMENTÓW)

W „kraju krajów"

Potomek krzyżaków i piratów

Żywy Budda

Księgi o cudach

Ostatnia noc

Władca Świata

Wielkie misteria Władcy Świata

Przepowiednia Władcy Świata w 1890 roku

.

PRZYPISY

.

NA CZARNYM LĄDZIE

.

KAZIMIERZ NOWAK / ROWEREM PRZEZ AFRYKĘ

U bram Afryki

Na pustynnych ścieżkach przeznaczenia

Jak został synem pustyni

Gdy ujrzał morze krwi

Kiedy „gibli z nóg zwala"

Tam, gdzie Beduin uczył się dzikości

W kraju nieśmiertelnego Sfinksa

„Narkotykowe królestwo w Kantarze"

W sercu czarnego Sudanu

Wśród Szilluków

Spotkanie z królem sawanny

Kongijska gorączka złota

W krainie ludożerców Niam-Niam

Wybijanie zębów

W gościnie u Pigmejów

Pierwszy Polak na Ruwenzori

U trędowatych

W krainie Wielkich Jezior

W szponach kolonializmu

U wiecznie głodnych Baszillów

„Błotna śmierć"

Klęska Burów

Z Kapsztadu do Algierii

.

KAZIMIERZ NOWAK / ROWEREM I PIES: PRZEZ CZARNY LĄD (WYBÓR FRAGMENTÓW)

W krainie przez Boga zapomnianej

Psie powstanie

Nad tajemniczym jeziorem Otjikoto

W okrutnym pierwotnym raju

Pieszo przez Angolę ku równikowi

Nareszcie prawdziwy król

Biały kapitan Czarnego Lądu

Łodzią na ślub Kassai z Kongiem

Zero stopni szerokości geograficznej.

Jeśli pójdę na mięso do kotła

Karawana

Wyścig ze śmiercią

Oaza

Pożegnanie

.

PRZYPISY

.

W NOWYM ŚWIECIE

.

MICHALINA ISAAKOWA / Z ZAWIERCIA DO BRAZYLIJSKIEJ PUSZCZY

„Vaidivią" do Dakaru

Na równiku!

Rio de Janeiro wita!

Dama w murzyńskiej wiosce

Koleją Saporskiego-Wosia do Kurytyby

Na wozie „brazylijskich Cyganów"

Polacy w Brazylii

W zielonym labiryncie pułapek

W królestwie mistrza puszczy

Groźniejsi od jaguara i kobry

Trąd wśród kwiatów Parany

W siedzibie króla lasów

W świecie Indian Koroadów

Głód wrażeń, głód dżungli

.

MICHALINA ISAAKOWA / POLKA W PUSZCZACH PARANY (WYBÓR FRAGMENTÓW)

Wśród osadników w dorzeczu lvahy

W Hervalsinho i Marrecas

Zima i wiosna parańska

U mistrza puszczy

Nocne łowy

W lasach i stepach

Moj powrót z żywym bagażem

.

PRZYPISY

.

ZDOBYWCY ANDÓW / POLACY NA NAJWYŻSZYCH SZCZYTACH AMERYKI

„Przez całą geografię na drugą stronę globusa"

Aduana - manana — makana

Przez tysiąc pięćset kilometrów pampy i pustyni

O jego Gubernatorskiej Mości miasta San Juan

Marmurowy park na pustkowiu

W rytmie narodowego tańca Kreolów

Pochód na Ramadę

W kolorowym kanionie

Atak na Mercedario czas zacząć" Mercedario został zdobyty"

Na podbój Ramady!

Tajemniczy szczyt „N"

Na dachu obu Ameryk

Na wierzchołku Księżycowej Ziemi

.

WIKTOR OSTROWSKI / WYŻEJ NIŻ KONDORY (WYBÓR FRAGMENTÓW)

Znak zwycięzcy

.

KONSTANTY NARKIEWICZ-JODKO / W WALCE O SZCZYTY ANDÓW (WYBÓR FRAGMENTÓW)

Aconcagua

Przez Valle de las Vacas […]

Polacy na najwyższym szczycie Ameryki

Noc na wysokości 6800 metrów

Powrót

.

JAN ALFRED SZCZEPAŃSKI / WYPRAWA DO KSIĘŻYCOWEJ ZIEMI (WYBÓR FRAGMENTÓW)

Drugi szczyt Ameryki

W Chile. Na szlaku konkwistadorów

Z dziejów krwi i przemocy

.

PRZYPISY

.

ARKADY FIEDLER / W MATECZNIKACH OBU AMERYK

Ten, co „ściąga złoto ze słońca"

Natura w stanie wrzenia

Z anakondą i kapibarą za pan brat

U Czamów znad Ukajali

Piekło zamiast raju

Obrócić w popiół złote Eldorado

Kanada pachnąca żywicą i wolnością

„Świadomość puszczy i Boga"

Świat z perspektywy indiańskiego canoe

Najprzemyślniejsi inżynierowie Kanady

Grey Owl. Obrońca bobrów

Wśród Indian Cree

Zamknięci w klatce „Rzymianie puszczy"

Zemsta Irokeza

Pierre Radisson. „Król leśnych wędrowców"

„Polski bojownik o wolność Kanady"

Kazimierz Gzowski - budowniczy Kanady

Złota kopalnia Szyszki

Kanadyjski lirnik z polskiej wsi

.

ARKADY FIEDLER / RYBY ŚPIEWAJĄ W UKAJALI (WYBÓR FRAGMENTÓW)

Świeży zapas ludzkich główek

Niewolnictwo nad Ukajali

Zgrzyty ukajalskiej „romantyki"

.

ARKADY FIEDLER / KANADA PACHNĄCA ŻYWICĄ (WYBÓR FRAGMENTÓW)

Miłość biednej Pokahontas

Strzelaj ty!

.

PRZYPISY

.

AUSTRALIA I OCEANIA

.

BRONISŁAW MALINOWSKI / WŚRÓD „ARGONAUTÓW ZACHODNIEGO PACYFIKU"

Polski Odys rusza w świat

Droga do wysp koralowych

Polak w krainie Aborygenów

Na „ziemi obiecanej antropologów"

W krainie tubylców Mailu

W świątecznym rytmie madúny

Massimowie — „szczęśliwe dzieci natury"

Plemię Dobu na wygasłym wulkanie

Koralowe wyspy Trobrianda

U wodza Omarakany

Magia koralowych ogrodów

Co to jest kula?

.

BRONISŁAW MALINOWSKI / TUBYLCY MAILU (WYBÓR FRAGMENTÓW)

Zycie codzienne

Zwykle życie wsi

Dzieci i ich zabawy

.

BRONISŁAW MALINOWSKI / ARGONAUCI ZACHODNIEGO PACYFIKU (WYBÓR FRAGMENTÓW)

Tubylcy z Wysp Trobrianda

Opowieść o rozbiciu czółna

.

PRZYPISY