Высшая контрольная палата. Комментарий к Закону о Верховной Палате Контроля

Najwyższa Izba Kontroli. Komentarz do ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli

Bogdan Skwarka, Elżbieta Jarzęcka-Siwik

Publikacja ma na celu przybliżenie Czytelnikowi szerokiego zakresu kompetencji kontrolnych oraz statusu prawnego Najwyższej Izby Kontroli jako naczelnego organu kontroli państwowej. Kontrola NIK obejmuje szerokie spektrum zagadnień z zakresu działalności naczelnych organów administracji rządowej, działalności samorządu terytorialnego oraz innych jednostek organizacyjnych, a także przedsiębiorców. Przedstawione w komentarzu zagadnienia dotyczą statusu prawnego NIK, zasad przygotowania i przeprowadzania kontroli, postępowania w sprawie zgłoszonych zastrzeżeń, współpracy z innymi organami kontroli, a także pozycji kontrolera jako pracownika NIK.

Książka jest skierowana do wszystkich osób, które z różnych powodów chcą poznać zagadnienia ściśle związane z kontrolą państwową i jej znaczeniem dla funkcjonowania państwa. Przede wszystkim jest ona adresowana do pracowników organów administracji publicznej i przedsiębiorców, a więc podmiotów podlegających kontroli NIK. Będzie ona również cennym źródłem wiedzy dla pracowników NIK oraz uczestników aplikacji kontrolerskich. Skorzystać z niej mogą studenci. Komentarz może być polecany jako podręcznik podstawowy na aplikacji kontrolerskiej oraz do nauczania przedmiotu Kontrola i nadzór w administracji publicznej.

Tym co szczególnie wyróżnia niniejszą publikację od innych opracowań poświęconych tej samej materii, jest przedstawienie przez Autorów propozycji interpretacji przepisów pozwalających na wyeliminowanie wątpliwości pojawiających się w procesie stosowania prawa  w kontekście wielu praktycznych zagadnień i problemów. Zostały one omówione z uwzględnieniem własnych doświadczeń Autorów w długoletniej pracy w NIK, udziale w pracach parlamentarnych nad zmianą ustawy o NIK, poglądów przedstawicieli nauki oraz z powołaniem się na bogate orzecznictwo sądowe.

Stan prawny na dzień 1 stycznia 2024 r.

Spis treści:

Wykaz wybranych skrótów

Słowo wstępne

Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli

Rozdział 1. Zadania i zakres działania Najwyższej Izby Kontroli

Art. 1. [Pozycja ustrojowa NIK]

Art. 2. [Zakres kompetencji NIK]

Art. 2a. [Definicje ustawowe]

Art. 3. [Zakres kontroli]

Art. 4. [Kontrola naczelnych i centralnych organów]

Art. 4a. [Kontrola sprawozdań finansowych Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego]

Art. 5. [Ustawowe kryteria kontroli]

Art. 6. [Inicjowanie kontroli]

Art. 7. [Dokumenty przedkładane Sejmowi]

Art. 7a. [Audyt zewnętrzny]

Art. 7b. [Zlecanie audytu]

Art. 7c. [Przeprowadzanie audytu]

Art. 7d. [Sprawozdanie z audytu]

Art. 8. [Dokumenty przedkładane Prezydentowi i Premierowi]

Art. 9. [Informacje lokalne]

Art. 10. [Publikacja wyników kontroli]

Art. 11. [Wnioski do Trybunału Konstytucyjnego]

Art. 11a. [Wnioski de lege ferenda]

Art. 12. [Współpraca z innymi organami kontroli]

Art. 12a. [Współpraca międzynarodowa]

Rozdział 2. Organizacja Najwyższej Izby Kontroli

Art. 13. [Zakres odpowiedzialności Prezesa NIK]

Art. 14. [Powołanie Prezesa NIK]

Art. 15. [Przysięga Prezesa NIK]

Art. 16. [Kadencja Prezesa NIK]

Art. 17. [Odwołanie Prezesa NIK]

Art. 18. [Immunitet Prezesa NIK]

Art. 18a.

Art. 18b.

Art. 18c.

Art. 18d.

Art. 18e.

Art. 18f.

Art. 18g.

Art. 19. [Apolityczność Prezesa NIK]

Art. 20. [Udział w posiedzeniach Sejmu]

Art. 21. [Status pozostałych członków kierownictwa NIK]

Art. 22. [Kolegium NIK]

Art. 23. [Kompetencje Kolegium NIK]

Art. 24. [Posiedzenia Kolegium NIK]

Art. 24a. [Wynagrodzenie członków Kolegium NIK]

Art. 25. [Jednostki organizacyjne NIK]

Art. 26. [Budżet NIK]

Rozdział 3. Postępowanie dowodowe i postępowanie odwoławcze

Art. 27. [Podstawy prawne postępowania kontrolnego]

Art. 28. [Cel postępowania i przygotowanie kontroli]

Art. 28a. [Program kontroli i tematyka kontroli]

Art. 29. [Uprawnienia i obowiązki stron]

Art. 30. [Upoważnienie do kontroli]

Art. 31. [Wyłączenie kontrolera]

Art. 32. [Miejsce i czas kontroli]

Art. 33. [Uprawnienia kontrolera]

Art. 34. [Koszty kontroli]

Art. 35  [Katalog dowodów]

Art. 35a. [Akta kontroli]

Art. 35b. [Protokół z czynności dowodowych]

Art. 35c. [Sprostowanie oczywistej omyłki]

Art. 36.  [Zabezpieczenie materiałów dowodowych]

Art. 37. [Dokumenty]

Art. 38. [Pobranie rzeczy]

Art. 39. [Oględziny]

Art. 40. [Wyjaśnienia]

Art. 41. [Oświadczenia]

Art. 42. [Wezwanie świadka]

Art. 43. [Bezwzględne zakazy dowodowe]

Art. 44. [Względne zakazy dowodowe]

Art. 45. [Prawo odmowy zeznań]

Art. 46. [Pouczenie świadka o odpowiedzialności]

Art. 47. [Dokumentowanie zeznań świadka]

Art. 48. [Niestawiennictwo świadka, kara pieniężna]

Art. 49. [Biegły i specjalista]

Art. 49a. [Opinia Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej]

Art. 50. [Zwrot kosztów i wynagrodzenie biegłego oraz specjalisty]

Art. 51. [Sygnalizacja niebezpieczeństwa]

Art. 52. [Narada]

Art. 53. [Wystąpienie pokontrolne]

Art. 54. [Prawo zgłoszenia zastrzeżeń]

Art. 55. [Cofnięcie zastrzeżeń]

Art. 56. [Przekazanie zastrzeżeń komisji rozstrzygającej]

Art. 57. [Przekazanie zastrzeżeń Kolegium NIK]

Art. 58. [Członkowie komisji rozstrzygającej]

Art. 59. [Zespoły orzekające]

Art. 60. [Niezależność członków komisji rozstrzygającej]

Art. 61. [Jawność posiedzeń]

Art. 61a. [Posiedzenia zespołu orzekającego komisji rozstrzygającej]

Art. 61b. [Jednolity tekst wystąpienia pokontrolnego]

Art. 62. [Obowiązki informacyjne podmiotu kontrolowanego]

Art. 62a. [Powiadomienie o wynikach kontroli]

Art. 63. [Zawiadomienie o czynach karalnych]

Art. 64. [Informacje o wynikach kontroli]

Art. 64a. [Zażalenia]

Art. 64b. [Terminy]

Art. 65. [Upoważnienie do wydania zarządzenia w sprawie postępowania kontrolnego]

Rozdział 4. Pracownicy Najwyższej Izby Kontroli

Art. 66. [Pracownicy NIK]

Art. 66a. [Korpus kontrolerski]

Art. 67. [Kwalifikacje kontrolerów – wymagania ustawowe]

Art. 68. [Mianowanie]

Art. 68a. [Przeniesienie ze służby cywilnej]

Art. 69.  [Pracownicy biur]

Art. 69a. [Nabór na stanowiska kontrolerskie]

Art. 69b. [Ogłoszenie o naborze]

Art. 69c. [Informacja o wyniku naboru]

Art. 69d. [Uprawnienie do wydania zarządzeń w sprawie naboru]

Art. 69e. [Konkurs na stanowiska dyrektorów i wicedyrektorów]

Art. 69f. [Przebieg konkursu]

Art. 69g. [Uprawnienie do wydania zarządzenia w sprawie konkursu]

Art. 70. [Przyrzeczenie i akt mianowania]

Art. 71. [Obowiązki kontrolerów]

Art. 72. [Polecenie służbowe]

Art. 73. [Tajemnica kontrolerska]

Art. 74. [Neutralność polityczna kontrolerów]

Art. 75. [Dodatkowe zajęcia]

Art. 76. [Ocena kwalifikacyjna]

Art. 76a. [Odwołanie od negatywnej oceny]

Art. 76b. [Skarga do sądu administracyjnego]

Art. 77. [Przeniesienie służbowe]

Art. 77a. [uchylony]

Art. 78. [Delegacja służbowa]

Art. 79. [Dodatkowy urlop wypoczynkowy]

Art. 80. [Urlop dla poratowania zdrowia]

Art. 81. [Dodatek stażowy]

Art. 82. [Nagrody jubileuszowe]

Art. 83. [Odprawa emerytalna]

Art. 84. [Dodatkowe wynagrodzenie roczne]

Art. 85. [Czas pracy]

Art. 86. [Związki zawodowe]

Art. 87. [Zakaz uczestnictwa w strajku]

Art. 88. [Immunitet kontrolerów]

Art. 89. [uchylony]

Art. 90. [uchylony]

Art. 91. [Zawieszenie w obowiązkach służbowych]

Art. 91a. [Wygaśnięcie stosunku pracy]

Art. 92. [Rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia]

Art. 93. [Rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem]

Art. 94. [Inny tryb rozwiązania stosunku pracy]

Art. 95. [Zwolnienie z obowiązków służbowych w okresie wypowiedzenia]

Art. 96. [Prawo do sądu]

Art. 97. [Uprawnienie do wydania zarządzenia w sprawie wynagrodzenia]

Rozdział 5. Odpowiedzialność dyscyplinarna mianowanych kontrolerów

Art. 97a. [Zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej]

Art. 97b. [Kara za przewinienia mniejszej wagi]

Art. 97c. [Wyznaczenie rzecznika dyscyplinarnego]

Art. 97d. [Wszczęcie postępowania dyscyplinarnego]

Art. 97e. [Wniosek o ukaranie]

Art. 97f. [Zawieszenie postępowania dyscyplinarnego]

Art. 97g. [Zespoły orzekające]

Art. 97h. [Przebieg rozprawy]

Art. 97i. [Orzeczenia Komisji Dyscyplinarnej]

Art. 97j. [Ogłoszenie orzeczenia]

Art. 97k. [Uzasadnienie orzeczenia]

Art. 97l. [Odwołanie od orzeczenia]

Art. 97m. [Umorzenie postępowania odwoławczego]

Art. 97n. [Rozprawa przed Odwoławczą Komisją Dyscyplinarną]

Art. 97o. [Zatarcie ukarania]

Art. 97p. [Odesłanie do k.p.k.]

Art. 97q. [Uprawnienie do wydania zarządzenia w sprawie składu komisji]

Rozdział 6. Przepisy karne

Art. 98. [Utrudnianie kontroli]

Bibliografia