Standardy ochrony małoletnich - wzory, procedury, przykłady + wzory 2024

Publikacja w przejrzysty sposób tłumaczy Czytelnikowi wytyczne dotyczące tworzenia, przechowywania i aktualizacji standardów ochrony małoletnich. Do 15.8.2024 r. (zgodnie z przepisem art. 22b oraz 23c ust. 3 PrzestSekU) obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich mają następujące podmioty

1. organ zarządzający jednostką systemu oświaty, o której mowa w art. 2 pkt 1–8 PrOśw, oraz inną placówką oświatową, opiekuńczą, wychowawczą, resocjalizacyjną, religijną, artystyczną, medyczną, rekreacyjną, sportową lub związaną z rozwijaniem zainteresowań, do której uczęszczają albo w której przebywają lub mogą przebywać małoletni;
2. organizator działalności oświatowej, opiekuńczej, wychowawczej, resocjalizacyjnej, religijnej, artystycznej, medycznej, rekreacyjnej, sportowej lub związanej z rozwijaniem zainteresowań przez małoletnich;
3. podmioty świadczące usługi hotelarskie oraz turystyczne, a także prowadzące inne miejsca zakwaterowania zbiorowego.

Standardy są szczególnym środkiem ochrony małoletnich i ich poprawne sporządzenie wymaga odpowiedniego zgłębienia tematu. Dlatego zgromadzone przykłady będą doskonałym przewodnikiem jak dostosować standardy do specyficznych potrzeb różnych placówek i organizacji. Dzięki temu każdy, kto jest odpowiedzialny za opiekę nad małoletnimi, będzie mógł łatwiej spełnić wymogi prawne i organizacyjne dotyczące ochrony dzieci. Publikacja ta ma na celu dostarczenie wszechstronnych i praktycznych informacji, które pomogą w podniesieniu poziomu bezpieczeństwa i ochrony małoletnich we wszystkich instytucjach i podmiotach, które mają z nimi do czynienia.

Wejście w życie 15 lutego 2024 r. ustawy z 28 lipca 2023 r. - o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1606) czyli tzw. ustawy Kamilka wprowadziło zmiany w kilku aktach prawnych, mające na celu:

• podwyższenie standardów uczestnictwa małoletnich w procedurach sądowych,
• wzmocnienia ich ochrony, w tym także systemowej ochrony przed skrzywdzeniem oraz
• podwyższenie poziomu poszanowania praw osób z niepełnosprawnością.

Ustawą Kamilka wprowadzono zmiany kilku kluczowych aktów prawnych w tym w zakresie:

1. w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym w głównej mierze doprecyzowana została terminologia, gdzie określenie "kurator" zastąpiono "reprezentant dziecka", oddając rzeczywiste znaczenie tej instytucji, a także wskazano zasady wynagradzania za pełnienie tej funkcji;
2. w Kodeksie karnym wykonawczym dodano możliwość by małoletni będący osobom pokrzywdzoną przestępstwem miał dostęp do informacji w zakresie zwolnienia skazanego sprawcy odbywającego karę pozbawienia wolności popełnionego na jego szkodę, która to wiedza pozwala uniknąć zaskakiwania pokrzywdzonych obecnością sprawcy;
3. w Prawie o ustroju sądów powszechnych dodano zapis polegający na nałożeniu obowiązków doskonalenia zawodowego na sędziów orzekający w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego;
4. w Kodeksie postępowania cywilnego poprzez dodanie obostrzenia, że jeżeli przed sądem dziecko odmawia udziału w wysłuchaniu, sąd obligatoryjnie odstępuje od tej czynności;
5. w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy domowej wyposażono służby socjalne w narzędzie w postaci kwestionariusza oceny ryzyka zagrożenia życia lub zdrowia dziecka, mające na celu usprawnienie procedur związanych z zapewnieniem dziecku ochrony w sytuacji, gdy jego życie lub zdrowie jest zagrożone.

Najszersze spektrum zmian dotyczyło ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym, której nawet sam przedmiot rozszerzono o „ochronę małoletnich". Do treści przepisów wprowadzono m.in. rozwiązania stanowiące szczególne środki ochrony przeciwdziałania zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym, oraz zaliczając w ich poczet:

• ocenę ryzyka ponownego popełnienia przestępstwa przeciwko wolności seksualnej na szkodę osoby małoletniej;
• standardy ochrony małoletnich (SOM);
• analizę zdarzeń, w wyniku których małoletni na skutek działania rodzica bądź opiekuna prawnego lub faktycznego poniósł śmierć lub doznał ciężkich obrażeń ciała;
• czy kontrolę wykonywania obowiązków z zakresu wdrożenia standardów ochrony i uzyskania informacji o osobie przed zatrudnieniem.

Należy pamiętać, że standardy ochrony małoletnich (SOM) nie zmuszają do zatrudniania nowego personelu, psychologów, czy pedagogów, ale mają na celu dbanie o bezpieczeństwo i są uzupełnieniem luki w systemie poprzez skierowanie uważności na dziecko.

Dzięki publikacji Czytelnik dowie się jak:

• Jakie są obligatoryjne zapisy dotyczące standardów ochrony małoletnich?
• Kto odpowiada za wprowadzenie standardów ochrony małoletnich?
• Jakie placówki muszą przygotować standardy ochrony małoletnich?
• Co oznacza przyjęcie standardów ochrony małoletnich?
• Jakie są konsekwencje ponosi kierownik jednostki za brak standardów ochrony małoletnich?
• Kto prowadzi Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym?
• Kto figuruje w Rejestrze Sprawców Przestępstw Seksualnych?
• Kto jest odpowiedzialny za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia?
• Kto wypełnia kwestionariusz szacowania ryzyka w zapewnieniu ochrony dziecku?
• Czy podmiot prowadzący usługi hotelarskie i usługi turystyczne musi przygotować standardy ochrony małoletnich?
• Jak często dokonuje się przeglądu i aktualizacji standardów?
• Kto dokonuje kontroli wykonywania obowiązków z zakresu standardów ochrony małoletnich?