POLSKIE GNIAZDO Ossolińscy na ziemi mieleckiej dla Zakładu Narodowego...

POLSKIE GNIAZDO Ossolińscy na ziemi mieleckiej dla Zakładu Narodowego we Lwowie. Mielec, Wola Mielecka, Zgórsko i klucz zgórski, kuratoria ekonomiczna w dworze Przybysz w Izbiskach – szkice historyczne z czasów świetności i upadku. Włodzimierz Gąsiewski. Format albumowy A-4, okładka twarda, kreda błysk, 92 strony. Stan bdb.

Dziś mało kto wie jak ogromne znaczenie dla ziemi mieleckiej miał ród Ossolińskich, który przez prawie dwieście lat władał miastem Mielec, a przez ponad trzy wieki rodzina ta posiadała folwarki i dwory w wielu miejscowościach obecnego powiatu mieleckiego. Ossolińscy m.in. ufundowali kościoły: w Mielcu, Zgórsku i w Gawłuszowicach, ale przede wszystkim ich dobra przyczyniały się do utrzymania Zakładu Narodowego Ossolińskich we Lwowie. Wszystko to dzięki fundacji Józefa Maksymiliana Ossolińskiego, który w 1748 r. urodził się w Woli Mieleckiej, wielokrotnie przebywał w pobliskim Zgórsku, gdzie gromadził cenne zbiory bibliofilskie, a w 1817 r. otrzymał cesarską zgodę na utworzenie narodowej biblioteki we Lwowie, ze zbiorami, które w znacznej części sam zgromadził i na utrzymanie której specjalnym zapisem przeznaczył dochody z folwarków, tzw. „klucza zgórskiego” właśnie na ziemi mieleckiej. Ustanowił też dziedzicznych kuratorów ekonomicznych, na siedzibę których wyznaczył dwór Przybysz, we wsi Izbiska, obecnie w gminie Wadowice Górne, w powiecie mieleckim. Kuratoria ekonomiczna przetrwała do września 1939 r. i przez ten czas lwowski Zakład zasilały dochody z tysięcy hektarów podmieleckich pól, łąk i lasów. W niniejszej publikacji są opisy niektórych z nich, jak: Mielec, Zgórsko, Izbiska, Jamy, Partynia, Schabowiec, Podborze, Pień, Grzybów, Wilcza Wola, Wola Mielecka, Piątkowiec i Przybysz. Są przedstawione sylwetki wielu osób, mapy, zdjęcia i grafiki, które doskonale ilustrują wkład mieszkańców ziemi mieleckiej tworzących tu symboliczne „polskie gniazdo”. - Włodzimierz Gąsiewski

Spis treści

Od autora ............... 4

Ossolińscy i ich dobra na ziemi mieleckiej ............... 5

Mielec Ossolińskich ................. 6

Klucz Zgórski – niektóre wsie i folwarki Ossolińskich na ziemi mieleckiej ............. 9

Zgórsko ......... 9

Dworzanie zgórscy i szlachta z okolicy Zgórska ........... 12

900-lecie Zgórska ................ 14

O dziejach najstarszej miejscowości w powiecie mieleckim ........ 18

Publikacja o Zgórskim zabytkowym drewnianym kościele, jednym z nielicznych w tej cześci Podkarpacia ... 19

Izbiska ............. 20

Jamy ............ 21

Partynia i Schabowiec .......... 22

Podborze, Pień, Grzybów, Wilcza Wola ........... 24

Wola Mielecka z Piątkowcem ............. 26

Piatkowiec ............... 30

Folwark i dwór w Przybyszu ........... 32

Zabudowania dworskie ........... 34

Ogród i park dworski ......... 34

Pacyfikacja przez niemieckie Gestapo dworu Przybysz .......... 46

Piknik Zrzutowy Podborze 2014 ............. 47

Wkroczenie Armii Czerwonej i zakończenie okupacji niemieckiej, a następnie zniszczenie dworu Przybysz w PRL ................ 51

Upamiętnianie ofiar i chłopskiej 1846 r. i niemieckiej pacyfikacji dworu Przybysz w 1944 r. .......... 54

Park Przybysz w Jamach żywa lekcja historii ............... 62

70-lecie hitlerowskiej pacyfikacji dworu Jamy-Przybysz ........... 63

Fundator i kuratorzy ekonomiczni i ordynaci Fundacji Ossolińskich w Przybyszu ............ 64

Kuratorzy ekonomiczni i ordynaci .......... 67

Skrzypkowie – ostatni adminstratorzy Fundacji Ossolińskich w Przybyszu ........ 70

Niektóre inne osoby związane z dworem Przybysz i Ossolińskimi i ich Fundacją ...... 75

Polskie gniazdo. Publikacja o dworze Przybysz w Izbiskach – bogate dzieje, tragiczne wydarzenia ........... 81

Indeks nazwisk, pseudonimów i imion świętych (bez źródeł i bibliografii) ............ 82

Indeks nazw miejscowości i geograficznych .............. 86

Źródła i bibliografia ......... 88

Mielecjana i regionalia Włodzimierza Gąsiewskiego ......... 90