Repetytorium maturzysty FIZYKA Spis treści Vademecum 2025 Egzamin maturalny

Vademecum matura - fizyka

szkoła: liceum/technikum

• zadania jak w tegorocznych testach
• prosty i zrozumiały język
• wszystkie wiadomości niezbędne i wymagane przed maturą
• dla liceum i technikum

Vademecum Matura - fizyka Wydawnictwa GREG to książka zawierająca całość materiału koniecznego do przygotowania się do matury w jej aktualnie obowiązującej formule. Jest zgodna z podstawą programową dla trzyletniego liceum i czteroletniego technikum i zawiera także zagadnienia z klasy I, które dodatkowo wyróżniono graficznie.

Wszystkie zadania zostały opatrzone szczegółowymi informacjami, jak je rozwiązać, wraz z tłumaczeniem rozwiązania krok po kroku. Komentarze na marginesach wskazują szczególnie ważne kwestie i objaśniają trudniejsze czynności. Tam, gdzie jest to potrzebne, zadaniom towarzyszą czytelne i wyraźne rysunki. Informacje teoretyczne przedstawiono przystępnym, zrozumiałym językiem. Najważniejsze pojęcia wyróżniono wyraźnymi ramkami. W tekście wskazano też za pomocą oznaczeń graficznych tematy i zagadnienia, które w ostatnich latach pojawiły się na maturze.

Vademecum Matura - fizyka Wydawnictwa GREG jest doskonałą pomocą zarówno dla tegorocznych maturzystów, jak dla uczniów młodszych klas liceum, którzy chcą skutecznie przygotować się do klasówki lub odpowiedzi albo powtórzyć materiał.

Książka w nowoczesnej i kolorowej szacie graficznej! Całość w funkcjonalnej i estetycznej oprawie zintegrowanej.

Serdecznie polecamy!

Ogólne informacje o egzaminie

WSTĘP

FIZYKA ATOMOWA

• Opis promieniowania ciał, widma ciągłe i liniowe
• Założenia kwantowego modelu światła
• Foton i jego energia
• Zależność między energią fotonu a częstotliwością i długością fali, zjawisko fotoelektryczne zewnętrzne

  Zasada działania fotokomórki

• Zasada zachowania energii w wyznaczaniu częstotliwości promieniowania emitowanego i absorbowanego przez atomy

  Mechanizm powstawania promieniowania rentgenowskiego

• Długość fali de Broglie'a poruszających się cząstek

FIZYKA JĄDROWA

• Podstawowe pojęcia fizyki jądrowej: pierwiastek, jądro atomowe, izotop, proton, neutron, elektron

  Ustalenie składu jądra atomowego na podstawie liczby masowej i atomowej

• Energia spoczynkowa, deficyt masy i energii wiązania
• Właściwości promieniowania jądrowego α, β, γ

  Rozpady alfa, beta, pojęcie jądra stabilnego i niestabilnego

  Promieniowanie α, β

  Promieniowanie γ

  Cechy promieniowania wysyłanego przez izotopy radioaktywne

  Rozpad izotopu promieniotwórczego - czas połowicznego rozpadu

  Metoda datowania węglem 14C

• Reakcje jądrowe - synteza i rozszczepienie

  Wykrywanie promieniowania jonizującego

  Wpływ promieniowania jądrowego na materię oraz na organizmy żywe

  Przykłady zastosowania zjawiska promieniotwórczości i energii jądrowej

  Reakcja rozszczepienia uranu 235U zachodząca w wyniku pochłonięcia neutronu, warunki zajścia reakcji łańcuchowej

• Działanie elektrowni atomowej
• Korzyści i zagrożenia płynące z energetyki jądrowej
• Reakcje termojądrowe zachodzące w gwiazdach
• Bomba atomowa i bomba wodorowa

RUCH PUNKTU MATERIALNEGO

• Wielkości wektorowe, skalarne

  Działania na wektorach (dodawanie, odejmowanie, rozkładanie na składowe)

  Dodawanie (składanie) wektorów

  Odejmowanie wektorów

  Rozkładanie wektora na składowe

  Iloczyn wektora przez liczbę

  Iloczyn skalarny wektorów

  Iloczyn wektorowy wektorów

• Opis ruchu w różnych układach odniesienia

  Prędkości względne dla ruchów wzdłuż prostej

  Związki pomiędzy położeniem, prędkością i przyspieszeniem w ruchu jednostajnym i jednostajnie zmiennym

  Rysowanie i interpretacja wykresów zależności parametrów ruchu od czasu

  Obliczanie parametrów ruchu podczas swobodnego spadku

• Rzut pionowy
• Swobodny ruch ciał

  Pierwsza zasada dynamiki Newtona

  Ruch ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona

  Trzecia zasada dynamiki Newtona w opisie zachowania się ciał

• Zasada zachowania pędu i zjawisko odrzutu
• Zderzenia sprężyste i niesprężyste
• Opis ruchu ciał w układach nieinercjalnych
• Rola siły tarcia w wyjaśnianiu ruchu ciał

  Tarcie statyczne i kinetyczne

• Składanie i rozkładanie siły działającej wzdłuż prostych nierównoległych
• Ruch jednostajny po okręgu - prędkość i przyspieszenie dośrodkowe
• Analiza ruchu ciał w dwóch wymiarach na przykładzie rzutu poziomego

MECHANIKA BRYŁY SZTYWNEJ

• Pojęcia: punkt materialny i bryła sztywna, granice ich stosowalności
• Masa i moment bezwładności
• Obliczanie momentu sił
• Równowaga sił i momentów sił
• Wyznaczanie położenia środka masy
• Ruch obrotowy bryły sztywnej wokół osi przechodzącej przez środek masy (prędkość kątowa, przyspieszenie kątowe)

  Analiza ruchu obrotowego bryły sztywnej pod wpływem momentu sił

• Zastosowanie zasady zachowania momentu pędu do analizy ruchu
• Energia kinetyczna ruchu obrotowego w bilansie energii

ENERGIA MECHANICZNA

• Praca siły na danej drodze
• Energia kinetyczna i potencjalna ciał w jednorodnym polu grawitacyjnym
• Zasada zachowania energii mechanicznej w obliczaniu parametrów ruchu

  Zastosowanie zasady zachowania energii oraz zasady zachowania pędu do opisu zderzeń sprężystych i niesprężystych

• Moc i sprawność urządzeń

GRAWITACJA

• Prawo powszechnego ciążenia

  Siła oddziaływań grawitacyjnych między masami punktowymi i sferycznie symetrycznymi

  Wartość, kierunek i zwrot natężenia pola grawitacyjnego na zewnątrz ciała sferycznie symetrycznego

  Kierunek i zwrot wektora natężenia

• Zasada superpozycji pól
• Linie pola grawitacyjnego

  Pole jednorodne i pole centralne

  Związek między przyspieszeniem grawitacyjnym na powierzchni planety a jej masą i promieniem

  Związek energii potencjalnej grawitacji z pracą lub zmianą energii kinetycznej

  Obliczanie okresu ruchu satelitów (bez napędu) wokół Ziemi

• Pierwsza i druga prędkość kosmiczna
• III prawo Keplera dla orbit kołowych
• Wyznaczanie masy ciała niebieskiego na podstawie obserwacji ruchu jego satelity

TERMODYNAMIKA

• Założenia gazu doskonałego i zastosowanie równania gazu doskonałego (równania Clapeyrona) do wyznaczenia parametrów gazu

  Opis przemian: izotermicznej, izobarycznej i izochorycznej

• Związek pomiędzy temperaturą w skali Kelwina a średnią energią kinetyczną cząsteczek
• Przekaz energii w formie pracy oraz przekaz energii w formie ciepła

  Pierwsza zasada termodynamiki

• Zmiana energii wewnętrznej w izoprzemianach

  Praca w przemianie izobarycznej

  Pojęcie ciepła molowego w przemianach gazowych

• Druga zasada termodynamiki

  Interpretacja drugiej zasady termodynamiki

• Wrzenie i parowanie powierzchniowe

  Wpływ ciśnienia na temperaturę wrzenia cieczy

  Punkt potrójny wody

  Pojęcie ciepła właściwego oraz ciepła przemiany fazowej w analizie bilansu cieplnego

RUCH HARMONICZNY I FALE MECHANICZNE

• Ruch pod wpływem sił sprężystych (harmonicznych)
• Energia potencjalna sprężystości

  Okres drgań wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie

  Okres drgań masy na sprężynie

  Interpretacja wykresów zależności położenia, prędkości i przyspieszenia od czasu w ruchu drgającym

  Drgania wymuszone

• Zjawisko rezonansu mechanicznego na wybranych przykładach
• Zasada zachowania energii w ruchu drgającym, opis przemiany energii kinetycznej i potencjalnej w tym ruchu
• Zastosowanie w obliczeniach związków między parametrami fali: długością, częstotliwością, okresem, prędkością
• Opis zjawiska interferencji, wyznaczanie długości fali na podstawie obrazu interferencyjnego
• Zjawisko ugięcia fali w oparciu o zasadę Huygensa
• Opis fali stojącej i jej związek z falami biegnącymi przeciwbieżnie
• Efekt Dopplera w przypadku poruszającego się źródła i nieruchomego obserwatora

POLE ELEKTRYCZNE

• Prawo Coulomba
• Pojęcie natężenia pola elektrostatycznego

  Pole elektrostatyczne na zewnątrz naelektryzowanego ciała sferycznie symetrycznego

  Graficzna prezentacja pola elektrostatycznego za pomocą linii pola

• Pole kondensatora płaskiego, napięcie między okładkami

  Pojęcie pojemności elektrycznej kondensatora

  Pojemność zastępcza

  Praca potrzebna do naładowania kondensatora

• Analiza ruchu cząstki naładowanej w stałym jednorodnym polu elektrycznym

  Przyspieszenie cząstki naładowanej w polu elektrostatycznym

  Wpływ pola elektrycznego na rozmieszczenie ładunków w przewodniku; piorunochron i klatka Faradaya

PRĄD STAŁY

• Pojęcie siły elektromotorycznej ogniwa i oporu wewnętrznego
• Obliczanie oporu przewodnika z jego oporu właściwego i wymiarów geometrycznych

  Charakterystyka prądowo-napięciowa opornika podlegającego prawu Ohma

• Prawa Kirchhoffa i ich wykorzystanie do analizy obwodów elektrycznych
• Obliczanie oporu zastępczego oporników połączonych szeregowo i równolegle
• Praca wykonywana podczas przepływu prądu przez różne elementy obwodu, moc rozproszona na oporze
• Wpływ temperatury na opór metali i półprzewodników

MAGNETYZM, INDUKCJA MAGNETYCZNA

• Przebieg linii pola magnetycznego w pobliżu magnesów trwałych i przewodników z prądem (przewodnik liniowy, pętla, zwojnica)

  Wyznaczanie wektora indukcji magnetycznej wytworzonej przez przewodniki z prądem (przewodnik liniowy, pętla, zwojnica)

• Analiza ruchu cząstki naładowanej w stałym jednorodnym polu magnetycznym
• Substancje magnetyczne

  Zastosowanie materiałów ferromagnetycznych

• Siła elektrodynamiczna działająca na przewodnik z prądem w polu magnetycznym
• Zasada działania silnika elektrycznego
• Strumień indukcji magnetycznej przez powierzchnię
• Indukcja elektromagnetyczna

  Obliczanie siły elektromotorycznej powstającej w wyniku zjawiska indukcji elektromagnetycznej

  Zastosowanie reguły Lenza w celu wskazania kierunku przepływu prądu indukcyjnego

• Opis budowy i zasady działania prądnicy i transformatora
• Prąd przemienny (natężenie, napięcie, częstotliwość, wartości skuteczne)
• Samoindukcja
• Działanie diody jako prostownika

FALE ELEKTROMAGNETYCZNE I OPTYKA

• Widmo fal elektromagnetycznych

  Źródła fal w poszczególnych zakresach i ich zastosowanie

• Wyznaczanie prędkości światła

  Doświadczenie Younga

  Wyznaczanie długości fali świetlnej przy użyciu siatki dyfrakcyjnej

• Polaryzacja światła przy odbiciu i przy przejściu przez polaryzator
• Prawa odbicia i załamania fal

  Wyznaczenie biegu promieni w pobliżu granicy dwóch ośrodków

  Zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia, wyznaczanie kąta granicznego

• Tworzenie obrazów rzeczywistych i pozornych za pomocą soczewek skupiających i rozpraszających

  Równanie soczewki, wyznaczanie położenia i powiększenia otrzymanych obrazów