ЭЛЮЗИС КАРЛ КЕРЕНИ

Eleusis

Wśród starożytnych religii misteryjnych szczególne miejsce zajmował kult Demeter i Persefony, Matki i Córki, którego manifestacją były coroczne misteria w attyckiej miejscowości Eleusis. Udziałem inicjowanych, którzy doświadczyli błogosławionej wizji, miała stawać się szczęśliwość zarówno na tym, jak i na drugim świecie. Mówiąc słowami Cycerona, w Eleusis objawiano, jak żyć w radości oraz umierać z nadzieją. Misteria eleuzyjskie przetrwały niemal dwa tysiące lat – ich kres nastąpił dopiero w czasach bizantyjskich, z rozpowszechnieniem chrześcijaństwa. Słyszał o nich każdy, kto mówił po grecku, choć istoty obrzędów pilnie strzeżono przed profanami. Co zdecydowało o tak wielkim znaczeniu Eleusis dla duchowych potrzeb Greków? Odpowiedzi szukać można jedynie w próbach określenia nie tylko charakteru, okoliczności i składników eleuzyjskiej wizji, lecz przede wszystkim tego, kim bądź czym były Demeter i Kore i jaka była treść prawdziwej tajemnicy misteriów — eleuzyjskiego arreton. Kerényi Kerényi analizuje kult dwóch bogiń, poczynając od interpretacji mitu o porwaniu Persefony i żałobie jej matki Demeter, poprzez zastosowanie teorii archetypów (boginie jako archetyp Matki i Córki), aż po refleksje nad treścią tajemniczych obrzędów, by wykazać, że w pewnym, najbardziej uniwersalnym, sensie sekretne znaczenie eleuzyjskiego kultu dotrwało do naszych czasów i jest nam dostępne.

KARL KERÉNYI (1897–1973), wybitny węgierski filolog klasyczny, religioznawca i badacz mitologii, w wyjątkowy i nowatorski sposób łączył w swych studiach wątki i pojęcia z wielu dziedzin nauki: akademickiej filologii, historii religii, teologii, antropologii i psychologii (zwłaszcza teorii archetypów), z olbrzymią erudycją korzystając ze świadectw literatury, sztuki i architektury. Celem, jaki przyświecał mu w pracy, było „oświetlenie wielkich mitologicznych skarbów ludzkości w sposób uwzględniający całą egzystencję ludzką”. Książki takie jak Eleusis, pasjonujące także dla osób nie należących do specjalistów w żadnej z wymienionych wyżej dziedzin, dowodzą, że zamiar ów się powiódł