Потестас и коммунитас

Książka w języku angielskim i niemieckim                                                                                                            Zbiór interdyscyplinarnych artykułów, dotyczących stosunków władzy na obszarze na wschód od Łaby w średniowieczu, przygotowany we współpracy Instytutu Archeologii i Etnologii PAN z Niemieckim Instytutem Historycznym w Warszawie. Opublikowane 19 artykułów w języku niemieckim i angielskim to efekt drugich warsztatów grupy roboczej „Gentes-Trans-Albiam”, spotykającej się cyklicznie celem omawiania tematów z zakresu historii Europy Środkowo-Wschodniej w średniowieczu. Wspomniane warsztaty odbyły się w czerwcu 2008 r. w oddziale Instytutu Archeologii i Etnologii PAN we Wrocławiu, z udziałem archeologów i historyków z Polski, Niemiec, Francji, Rumunii, Kanady i Węgier. Wygłoszone referaty dotyczyły różnych aspektów problematyki „Władzy i społeczeństwa”, a więc kwestii, w jaki sposób w określonym społeczeństwie lub społeczności, w długim procesie czasowym następowało konstytuowanie się i konsolidacja władzy. W wystąpieniach podjęto problematykę metodologii tego typu badań (Sébastien Rossignol, Donat Wehner, Thomas Saile, Andrei Măgureanu), koncepcji władztwa i jej realizacji (Grischa Vercamer, Przemysław Wiszewski, Sébastien Rossignol, Maike Sach, Aleksander Paroń), a także roli chrześcijaństwa jako czynnika sprzyjającego umacnianiu władzy w dawniej pogańskich społecznościach (Stanisław Rosik, Przemysław Kulesza). W oparciu o źródła z okresu późnego średniowiecza zostały poruszone zagadnienia rywalizacji o władzę i istniejących struktur społecznych (Daniela Tănase, Dominik Nowakowski, Henrike Bolte), a szczególną uwagę poświęcono rejonom pogranicznym, gdzie dochodziło do kontaktów różnych przedstawicieli władzy (Bogdan Ciupercă, Bartłomiej Szmoniewski, Laurence Leleu, Heike Kennecke, Donat Wehner). W wystąpieniach archeologów przeważały analizy materialnych przejawów władztwa (grody, targowiska) przedstawiane w oparciu o wyniki badań wykopaliskowych, natomiast historycy skupili się na badaniu określonych zjawisk związanych z powyższym tematem (rola chrześcijaństwa i tradycji plemiennych, polityka podbojów, funkcjonowanie gmin miejskich i wspólnot klasztornych, władztwo terytorialne). Publikację uzupełnia metodologiczne wprowadzenie oraz dwa artykuły podsumowujące autorstwa redaktorów tomu. Z uwagi na fakt, że planowane jest opublikowanie książki online na platformie perspectivia.net, zrezygnowano z dołączenia indeksu.

Spis treści

Lech Leciejewicz, Zur Einleitung

Aleksander Paroń, Sébastien Rossignol, Bartłomiej Sz. Szmoniewski und Grischa Vercamer, Potestas et communitas - Herrschaft und Sozialstrukturen. Einführende Gedanken

Sébastien Rossignol und Donat Wehner, Methodologische Überlegungen zur interdisziplinären Erforschung der Herrschaft am Beispiel Ostmitteleuropas vom 9. zum 13. Jahrhundert

Thomas Saile, Anmerkungen zur sozialen Komplexität frühgeschichtlicher Gesellschaften in den unteren Elblanden aus archäologischer Sicht

Andrei Măgureanu, About power in the sixth-seventh century in the extra-Carpathian area

Grischa Vercamer, Der Akt von Gnesen – ein misslungenes Ritual oder höchste Machtdemonstration Boleslaw I. Chrobrys um 1000?

Przemysław Wiszewski, Dagome iudex et Ote senatrix – on the place of the Polish ruler in the aristocratic circle of the Holy Roman Empire at the close of the tenth century

Sébastien Rossignol, Wandel und Wahrnehmung sozialer Ordnungen. Das Beispiel der Linonen

Maike Sach, Wahrnehmung und Darstellung politischer Ordnung(en) im Kontext des Zerfalls des Piastenreiches und der Vereinigung der Teilfürstentümer im Königreich Polen

Aleksander Paroń, The nomadic state of early medieval Europe on the background of Eurasian steppes’ political structures. An essay

Stanisław Rosik, Christianisierung und Macht – zwischen der heidnischen Theokratie und der christlichen Monarchie (zu Systemwandlungen in westslawischen Ländern im 10.-12. Jahrhundert)

Przemysław Kulesza, Maiores natu et potestate – the role of the élite and rulers in the Christianization of Denmark and Poland in the tenth century. A research proposal

Daniela Tănase, Gräber mit Goldschmiede- und Schmiedewerkzeugen aus der Awarenzeit. Ein Zeichen von Macht oder ein Hinweis für das Ausüben des Handwerks

Dominik Nowakowski, Grundherrschaft und Sozialstrukturen im mittelalterlichen Schlesien. Adlige Eigenwirtschaft im Fürstentum Glogau am Beispiel der Karriere der Ritterfamilie von Rechenberg

Henrike Bolte, Einsetzung und Herrschaftsübernahme der Bischöfe von Dorpat, Ösel und Kurland

Ludovic Viallet, Universitas, ordo, propositum: Überlegungen anhand des franziskanischen Falls (deutschsprachiger Raum, 15. Jahrhundert)

Bogdan Ciupercă, Some observations from the point of view of the Slon fortifications about power centres in the Lower Danube between the eighth and tenth centuries

Bartłomiej Sz. Szmoniewski, Stronghold at Pastirs’ke (Ukraine) – centre of power in the forest-steppe belt

Laurence Leleu, Nobiles utraeque ripae Albiae. On both sides of the Elbe: Saxon élites facing Slavs in the Ottonian age

Heike Kennecke, Die Burg von Lenzen: ein slawisches oder ein sächsisches Herrschaftszentrum?

Donat Wehner, Zur Entwicklung von Herrschaft am Seehandelsplatz Wolin

Aleksander Paroń, Power and social structures – final remarks

Grischa Vercamer, Herrschaft und Sozialstrukturen – Zusammenfassung

Autoren