Применение директивы в горизонтальном отношении

Autor:  Radosław Maruszkin

ISBN: 978-83-7627-189-7

Nr katalogowy: 1199

Wydanie: 1

Data wydania: 2020

Oprawa: twarda

Format: 165 x 235

Ilość stron: 228

Możliwość zastosowania dyrektywy w relacji horyzontalnej to zagadnienie niezmiennie aktualne, a w konsekwencji wymagające stałego zainteresowania nauki. Potrzeba ta wynika przede wszystkim ze szczególnego charakteru dyrektywy jako aktu prawnego, która wymaga implementacji, czyli przyjęcia przez wszystkie państwa członkowskie przepisów krajowych zmierzających do zapewnienia realizacji jej celów. W prawidłowym modelu zatem skuteczność dyrektywy jest zapewniania za pośrednictwem prawa krajowego, które następnie jest podstawą rozstrzygania konkretnych i indywidualnych spraw przez organy krajowe, w szczególności sądy. Ponieważ jednak w praktyce prawo krajowe wykazywać może istotne deficyty w zakresie prawidłowej implementacji, sądy krajowe – zobowiązane do zapewnienia pełnej skuteczności prawu unijnemu – napotykają szereg problemów związanych z możliwością zastosowania przepisów dyrektywy (wiążącego aktu prawa UE) właśnie z pominięciem prawa krajowego.

Niniejsza publikacja stanowi pierwsze kompleksowe opracowanie powyższego zagadnienia. Autor w nowatorski sposób usystematyzował dotychczasowe orzecznictwo i poglądy doktryny, a następnie podjął polemikę ze stanowiskiem Trybunału Sprawiedliwości, odmawiającym bezpośredniej skuteczności przepisom dyrektyw w relacji między podmiotami prywatnymi. W publikacji zaproponowano również mechanizmy umożliwiające zapewnienie pełnej realizacji celu dyrektywy, w tym w sporach pomiędzy jednostkami.

Spis treści

Rozdział 1. Dyrektywa jako źródło prawa

1.1. Wstęp

1.2. Źródła prawa Unii Europejskiej

1.2.1. Katalog źródeł prawa Unii Europejskiej

1.2.2. Traktaty jako podstawowe akty prawne Unii Europejskiej

1.2.3. Ewolucja systemu prawnego Unii Europejskiej od 1952 r. do obecnego stanu prawnego przy braku zmiany definicji dyrektywy

1.2.3.1. Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali

1.2.3.2. Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej

1.2.3.3. Traktat z Maastricht

1.2.3.4. Traktat z Lizbony

1.2.4. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej

1.2.4.1. Rola Karty praw podstawowych Unii Europejskiej

1.2.4.2. Karta jako źródło prawa o mocy równej Traktatom, które nie może być podstawą prawną do przyjęcia dyrektywy

1.2.4.3. Karta praw podstawowych UE jako źródło praw podmiotowych jednostek

1.2.5. Zasady prawa Unii Europejskiej

1.2.5.1. Otwarty katalog zasad ogólnych prawa Unii Europejskiej

1.2.5.2. Zasady związane z rolą państw członkowskich w ramach Unii Europejskiej

1.2.6. Prawo międzynarodowe publiczne wiążące Unię Europejską

1.2.7. Źródła prawa Unii Europejskiej o charakterze niewiążącym

1.3. Dyrektywy ustawodawcze i nieustawodawcze

1.3.1. Dyrektywy ustawodawcze

1.3.2. Dyrektywy nieustawodawcze – delegowane i wykonawcze

1.3.2.1. Wstęp do omówienia aktów delegowanych i wykonawczych

1.3.2.2. Akty delegowane

1.3.2.3. Akty wykonawcze

1.4. Podstawy prawne przyjęcia dyrektyw

1.4.1. Konieczność wyboru właściwej podstawy prawnej umożliwiającej przyjęcie dyrektywy

1.4.2. Przyjęcie dyrektywy dla osiągnięcia celu traktatowego z zakresu polityk i działań wewnętrznych Unii

1.4.3. Przyjęcie dyrektywy dla osiągnięcia celu traktatowego spoza zakresu polityk i działań wewnętrznych Unii

1.4.4. Harmonizacja prawa państw członkowskich

1.4.5. Dyrektywy niezbędne do osiągnięcia celu, o którym mowa w Traktatach, gdy Traktaty nie przewidziały uprawnień do działania wymaganego w tym celu

1.5. Proces wprowadzania dyrektyw do systemu prawnego Unii Europejskiej i ich implementacja

1.5.1. Procedury prowadzące do przyjęcia dyrektyw

1.5.2. Publikacja dyrektyw w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i moment ich wejścia w życie

1.5.3. Usunięcie dyrektywy z systemu prawnego Unii Europejskiej

1.5.4. Implementacja dyrektywy do krajowego porządku prawnego

1.5.4.1. Dyrektywa jako dwustopniowe źródło prawa

1.5.4.2. Transpozycja, notyfikacja i implementacja praktyczna dyrektyw

1.5.4.3. Nieprawidłowa implementacja i ewentualna możliwość jej usprawiedliwienia

1.6. Podsumowanie

Rozdział 2. Relacja horyzontalna

2.1. Wstęp

2.2. Odmienna dopuszczalność stosowania dyrektyw w relacjach wertykalnych i horyzontalnych

2.2.1. Relacje wertykalne i relacje horyzontalne

2.2.2. Jednostka powołuje się na dyrektywę przeciwko państwu

2.2.3. Państwo powołuje się na dyrektywę przeciwko jednostce

2.3. Pozorne relacje horyzontalne

2.3.1. Podmiot będący emanacją państwa

2.3.2. Relacja triangularna

2.4. Orzecznictwo Trybunału dotyczące zastosowania dyrektywy w relacji horyzontalnej

2.4.1. Kategoryzacja orzecznictwa dotyczącego relacji horyzontalnej

2.4.2. Podział orzecznictwa ze względu na typ jednostek

2.4.3. Podział orzecznictwa ze względu na treść przepisów dyrektywy

2.5. Podsumowanie

Rozdział 3. Zastosowanie dyrektywy

3.1. Wstęp

3.2. Zastosowanie dyrektywy łącznie z innym źródłem prawa

3.2.1. Zastosowanie dyrektywy łącznie ze źródłem prawa krajowego poprzez dokonanie jego wykładni

3.2.2. Zastosowanie dyrektywy łącznie z innym źródłem prawa Unii Europejskiej

3.3. Odmowa zastosowania aktu prawa krajowego ze względu na dyrektywę

3.3.1. Wybrane zagadnienia związane z zasadą pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej

3.3.2. Następstwa obowiązywania zasady pierwszeństwa

3.3.3. Zastosowanie zasady pierwszeństwa dyrektywy w relacji horyzontalnej

3.4. Samoistne zastosowanie dyrektywy

3.4.1. Koncepcja istnienia skutku bezpośredniego źródeł prawa Unii Europejskiej

3.4.2. Odmowa przyznania horyzontalnego skutku bezpośredniego dyrektywie w orzecznictwie Trybunału

3.4.2.1. Zagadnienia wstępne dotyczące skutku bezpośredniego dyrektywy w relacji horyzontalnej

3.4.2.2. Rozszerzenie kompetencji Unii Europejskiej i odróżnienie dyrektyw od rozporządzeń

3.4.2.3. Adresat dyrektywy i wykładnia literalna art. Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej

3.4.2.4. Pewność prawa

3.4.3. Argumenty za dopuszczalnością horyzontalnego skutku bezpośredniego dyrektywy

3.4.3.1. Zagadnienie horyzontalnego skutku bezpośredniego dyrektywy w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości

3.4.3.2. Dyrektywa jako jeden z wiążących aktów prawnych

3.4.3.3. Zmiana sytuacji jednostki na skutek dopuszczalnego przez Trybunał zastosowania dyrektywy

3.4.3.4. Ewolucja prawa Unii Europejskiej i pojawienie się obywatelstwa Unii Europejskiej

3.4.3.5. Różnorodne cele powołania się na dyrektywę

3.5. Podsumowanie

Rozdział 4. Urzeczywistnienie celu dyrektywy w relacji horyzontalnej

4.1. Wstęp

4.2. Środki gwarantującej osiągnięcie celu dyrektywy na poziomie Unii Europejskiej

4.2.1. Środki niezależne od zachowania jednostki

4.2.1.1. Uchybienie przez państwo członkowskie zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy Traktatów

4.2.1.2. Kontrola zgodności z prawem dyrektywy

4.2.1.3. Wykładnia prawa Unii Europejskiej w ramach postępowania prejudycjalnego

4.2.2. Środki zależne od zachowania jednostki

4.3. Środki gwarantujące osiągnięcie celu dyrektywy na poziomie krajowym

4.3.1. Obowiązek państw członkowskich do ochrony praw przyznanych jednostkom przez prawo Unii Europejskiej

4.3.2. Zasada autonomii proceduralnej państw członkowskich

4.3.3. Zasada odpowiedzialności odszkodowawczej państwa członkowskiego

4.4. Brak skutecznego mechanizmu ochrony praw przyznanych jednostkom przez dyrektywy

4.4.1. Negatywna ocena obecnie obowiązujących rozwiązań

4.4.2. Możliwość zmiany systemu ochrony praw przyznanych jednostkom przez dyrektywy

4.5. Podsumowanie

Zakończenie