Руководство по терапии IFS для пар. Близость со ср.

Bliskość od Środka – uzdrawianie relacji partnerskich z IFIO

Dla kogo?

Dla osób, które:

:: zajmują się zawodowo terapią par i zamierzają uzupełniać oraz pogłębiać swój warsztat pracy

:: są zainteresowane poszerzaniem wiedzy na temat IFS i wpływu neurobiologii na ludzkie życie

:: prowadzą mediacje

:: wspierają innych w procesach naprawczych

:: zastanawiają się nad podjęciem pracy terapeutycznej i chcą wybrać odpowiednie dla siebie podejście

a także tych, które chcą:

:: poznać, opartą na IFS, metodę IFIO, która pomaga budować i uzdrawiać bliskie relacje

:: dowiedzieć się, na czym polega odważna komunikacja

:: lepiej rozumieć siebie, partnerkę/partnera oraz panującą w związku dynamikę

:: poprawić jakość relacji z partnerką/partnerem, a także zmienić sposób przeprowadzania trudnych rozmów

:: nauczyć się prowadzenia procesu naprawczego

:: przyjrzeć się – z perspektywy IFIO – kwestii wybaczania

O czym?

Bliskość od Środka (IFIO) to nowatorska metoda terapii dla par, wykorzystująca założenia IFS. Jej celem jest uświadomienie osobom pozostającym ze sobą w związku partnerskim, że każda z nich stanowi odrębną istotę z własnym systemem części, a różnice, jakie między nimi występują, nie stanowią zagrożenia. Dzięki połączeniu techniki polegającej na śledzeniu sekwencji interakcji pary z indywidualnymi wewnętrznymi procesami mającymi na celu samopoznanie, zaprzyjaźnienie się z własnymi częściami i uzdrawianie ich – możliwe się staje zbudowanie bliskiej relacji w związku partnerskim.

Istotą terapii IFIO jest przeprowadzenie procesu naprawczego, którego założenia oraz przebieg zostały szczegółowo opisane przez autorki. W książce znajdują się również transkrypcje sesji; liczne wskazówki – zarówno dla osób prowadzących terapię, jak i tych, które z niej korzystają; a także propozycje ćwiczeń. To wszystko sprawia, że ta publikacja staje się prawdziwym przewodnikiem po metodzie IFIO, z którego mogą skorzystać zarówno ci, którzy specjalizują się w terapii par, jak i ci, którzy pragną wnieść nową jakość do swojego związku.

Zalety książki:

:: szczegółowy opis przebiegu procesu IFIO

:: transkrypcje przykładowych sesji

:: wskazówki dla terapeutek i terapeutów

:: wskazówki dla klientek i klientów

:: propozycje ćwiczeń

:: przystępny język

Spis treści

Przedmowa polskiej wydawczyni

Podziękowania

Wprowadzenie

Rozdział 1: Podstawowe pojęcia

Części i ich natura

Zwrot do wnętrza (wskazówki dla terapeutek i terapeutów)

Przeciwprzeniesienie (wskazówki dla terapeutek i terapeutów)

Słownik terminów

Rozdział 2: Trzy fazy procesu terapeutycznego IFIO

Pierwsza faza: zapoznanie się z parą i zebranie podstawowych informacji

Pierwsza sesja (opis przypadku)

Druga faza: dotarcie do sedna problemów

Śledzenie sekwencji konfliktu (opis przypadku)

Odważna komunikacja: zmiana sposobu prowadzenia rozmowy odmienia relację

Trudna rozmowa (opis przypadku)

Odważna komunikacja (opis przypadku)

Dawanie i przyjmowanie (opis przypadku)

Indywidualny proces podczas terapii par: zwrot do wnętrza

Zagłębianie się we wnętrzu (opis przypadku)

Zawstydzanie i poczucie wstydu (opis przypadku)

Uzdrawianie zranień spowodowanych przez zawstydzanie (opis przypadku)

Trzecia faza: zakończenie

Wybaczanie

Zdrada i proces naprawczy (opis przypadku)

Rozdział 3: Neurobiologia relacyjna w IFIO

Regulowanie autonomicznego układu nerwowego (opis przypadku)

Rozdział 4: Wyzwania dla osób prowadzących terapię

To, co jest trudnością w terapii, jest tym, co jest trudne dla nas

Co zrobić w odpowiedzi na swoją reaktywność?

Rozdział 5: Ćwiczenia oparte na doświadczaniu: odtwarzanie, reskrypcja, naprawa

Eksperymentowanie z doświadczaniem

Wczuwanie się w drugą osobę (opis przypadku)

Podsumowanie

Bibliografia

Publikacje w języku polskim na temat IFS

O autorkach

O Autorkach

Toni Herbine-Blank – jest absolwentką studiów pielęgniarskich i dyplomowaną pielęgniarką (specjalizacja: psychiatria). Od wielu lat współpracuje z Instytutem IFS, ucząc podejścia psychoterapeutycznego opracowanego przez dra R. Schwartza. Zainspirowana jego metodą stworzyła program szkoleniowy poświęcony pracy terapeutycznej z parami – Intimacy from the Inside Out [Bliskość od Środka]. Prowadzi różnego rodzaju warsztaty oraz kursy dla terapeutek i terapeutów, które odbywają na całym świecie. Jest współautorką książki pt. Intimacy from the Inside Out: Courage and Compassion in Couple Therapy [Bliskość od Środka: odwaga i współczucie w terapii par]. Mieszka wraz z rodziną w Durango w stanie Colorado.

Dr Martha Sweezy – pracuje w Harvard Medical School, a także – jako superwizorka i doradczyni programowa ds. szkoleń w zakresie dialektycznej terapii behawioralnej (DBT) ­– w Cambridge Health Alliance, gdzie przed laty pełniła funkcję dyrektorki. Jest redaktorką i współautorką kilku książek: Przewodnik po terapii IFS, Intimacy from the Inside Out: Courage and Compassion in Couple Therapy [Intymność od Środka: odwaga i współczucie w terapii par], Innovations and Elaborations in Internal Family Systems Therapy [System Wewnętrznej Rodziny – szczegółowe omówienie i innowacje] oraz Internal Family Systems Therapy: New Dimensions [System Wewnętrznej Ro­dziny – nowe wymiary]. Jej artykuły na temat IFS można znaleźć w Journal of Psychotherapy Integration oraz w American Journal of Psychotherapy. Prowadzi konsultacje psychologiczne i praktykę terapeutyczną w Northampton w stanie Massachusetts.

Fragment książki

Wprowadzenie

Toni Herbine-Blank – w oparciu o założenia Systemu Wewnętrznej Rodziny (IFS) – opracowała nową metodę terapii dla par, którą nazwała „Bliskość od Środka” (IFIO). Stworzyła w ten sposób odgałęzienie IFS, modelu terapeutycznego wykorzystywanego do pracy z klientkami, klientami, parami, rodzinami, społecznościami oraz organizacjami.

Relacje intymne nieuchronnie rodzą dylematy i wymagają od partnerek i partnerów3 umiejętności nawigowania między różnicami. Jeśli, natykając się na te różnice, stracą ze sobą kontakt, w efekcie popadają – jak to nazwał Daniel Siegel (2007) – w emocjonalny chaos lub sztywność. IFIO powstało, by pomóc osobom tworzącym intymną relację różnić się od siebie nawzajem4 i jednocześnie pozostawać ze sobą w kontakcie dzięki dostępowi do własnych mocnych stron (T. Herbine-Blank, D. Kerpelman, M. Sweezy, 2016). Jeśli potrafimy słuchać i rozmawiać ze sobą, nasze relacje stają się głębsze, ulegają transformacji. Podczas terapii IFIO dążymy do tego, by partnerzy nauczyli się: wyrażać swoje odmienne zdanie, zachowując przy tym szacunek dla drugiej strony; odważnie ze sobą rozmawiać; szczerze przepraszać; bezinteresownie wybaczać; oraz pozostawać ze sobą w kontakcie. Takie wypełnione miłością połączenie prowadzi do trwałego dobrostanu.

IFIO zaprasza do eksplorowania własnego wnętrza oraz do świadomej komunikacji interpersonalnej. Ta książka pozwala czytelniczkom i czytelnikom poznać moc tej metody na dwa sposoby – opisowy i doświadczeniowy. Z zawartych w niej wskazówek mogą korzystać zarówno osoby prowadzące terapię, jak i pary. Umożliwiają one dokonanie skutecznej interwencji w schematy konfliktów oraz wprowadzenie istotnej zmiany do relacji, która polega na przejściu od obronnych potyczek o władzę do szczerych rozmów toczących się bez napastliwych wypowiedzi czy przeciągającego się milczenia. Pomaga w tym odklejanie5, jedna z podstawowych technik IFS, dzięki któremu możemy lepiej rozumieć zarówno siebie, jak i innych ludzi.

W pierwszym rozdziale przedstawiamy podstawowe założenia, na których opiera się IFIO. Najważniejsze z nich mówi o tym, że każdy z nas jest napędzany przez subosobowości, czyli części, które wywierają wpływ na nasze przekonania i zachowania. Możemy się z nimi porozumiewać, jeśli wyrobimy w sobie dwie kluczowe, łatwo dostępne, umiejętności: oddzielania się (czyli odklejania się) od nich, by nawiązać z nimi relację; oraz dokonywania zwrotu do własnego wnętrza6 w sytuacjach, które wzbudzają trudne emocje. W tym rozdziale sygnalizujemy również, w jaki sposób reakcje autonomicznego układu nerwowego (AUN) wywołują kompulsywne zachowania, tworzące fundamenty dynamiki, jaka towarzyszy parze.

W drugim rozdziale krok po kroku prezentujemy poszczególne techniki, a także zamieszczamy przykłady oraz ćwiczenia, które można wykorzystać do pracy w trakcie sesji.

Omawiamy też przebieg terapii IFIO, która składa się z trzech faz:

Faza 1: Budujemy kontakt z parą, zapoznajemy ją z założeniami IFIO, przyglądamy się dynamice związku, zaczynamy zaprzyjaźniać się z częściami ochronnymi klientów.

Faza 2: Odkrywamy wzorce konfliktów i pomagamy partnerkom odkleić się od zaangażowanych w nie części, by para mogła zacząć się komunikować w imieniu części7 i słuchać z poziomu otwartego serca. Celem tej fazy jest – po pierwsze – zaakceptowanie różnic jako czegoś oczywistego i nieuniknionego. Po drugie – chodzi o to, aby partnerzy nauczyli się przyjmować te różnice tak, aby nadal móc pozostawać ze sobą w kontakcie i prowadzić rozmowy w sposób, który do tej pory nie był dla nich dostępny.

Faza 3: Pomagamy partnerom zrozumieć znaczenie przeprosin i wybaczenia. Zachęcamy ich do udziału w obydwu tych procesach. Umożliwiamy im wzajemne towarzyszenie sobie w uzdrawianiu zranień emocjonalnych pochodzących sprzed ich relacji.

W trzecim rozdziale odwołujemy się do neurobiologii i wyjaśniamy bardziej szczegółowo, w jaki sposób reakcje AUN przekładają się na zachowania partnerek, kształtując dynamikę ich relacji. Podpowiadamy również, opierając się na przykładach, w jaki sposób tę kwestię omawiać z parami.

W czwartym rozdziale podsumowujemy typowe wyzwania, przed jakimi mogą stanąć osoby prowadzące terapię par. Piąty rozdział zawiera propozycje ćwiczeń, które można zaproponować klientkom i klientom. Są one oparte na doświadczaniu i pozwalają partnerom dokonać reskrypcji8 oraz naprawy konfliktowej interakcji.

IFIO jest z założenia podejściem doświadczeniowym, dlatego więc rekomendujemy wszystkim terapeutkom i terapeutom, by – zanim je zaproponują osobom, które się do nich zgłaszają – najpierw przeprowadzili te ćwiczenia na sobie. Można do udziału w nich zaprosić partnerkę lub przyjaciela czy też koleżankę z pracy. Alternatywnie można je również przeprowadzić we własnym wnętrzu, pracując ze swoimi spolaryzowanymi częściami lub zaproponować zaprzyjaźnionej parze.

Rozdział 1. Podstawowe pojęcia

Części

IFIO opiera się na koncepcji opracowanej przez Richarda C. Schwartza, nazwanej przez niego Systemem Wewnętrznej Rodziny (IFS). To podejście zakłada, że umysł nie jest monolitem: psychika człowieka składa się z wielu podosobowości, które tworzą system. IFS bazuje na takiej systemowej perspektywie w pracy terapeutycznej zarówno z indywidualnymi klientami, jak i z parami czy grupami. Podstawowe założenie IFS głosi, że wszyscy składamy się z części. Każdemu z nas przecież zdarza się powiedzieć: „Jakaś część mnie chce iść na imprezę, a inna woli zostać w domu”. Części objawiają się w trakcie całego naszego rozwoju i idą z nami przez życie. Każda z nich ma swoją własną osobowość, która manifestuje się w zachowaniach, przekonaniach, usposobieniu, uczuciach i doznaniach płynących z ciała. Możemy zauważać ich obecność, możemy z nimi rozmawiać. Gdy zapytamy je o pobudki stojące za ich działaniami, zazwyczaj udzielają nam odpowiedzi. Co najważniejsze, mimo że czasem zachowują się w sposób trudny do przyjęcia, chcą dla nas tego, czego i my najbardziej pragniemy, czyli kontaktu, uznania i miłości.

Części tworzą wewnętrzną społeczność i – podobnie jak ludzie – wchodzą ze sobą w konflikty lub tworzą sojusze. Kiedy najbardziej wrażliwi członkowie tej społeczności czują się przestraszeni, niekochani lub zawstydzeni, inne części przyjmują na siebie ochronne role i skupiają swoje wysiłki na dwóch zadaniach: chcą wypędzić ze świadomości wrażliwe, obolałe części, nazywane w IFS wygnańcami, oraz zabezpieczyć system przed ponownym zranieniem.

Wśród części ochronnych, nazywanych również strażnikami, wyróżniamy dwie kategorie: proaktywnie działających menedżerów i reaktywnych strażaków. Menedżerowie skupiają się na podtrzymywaniu więzi społecznych i dążą do ukrycia cech, które kojarzą im się ze słabością lub zepsuciem. Ich głównym narzędziem jest hamowanie [inhibition], które może się objawiać na przykład w postaci dysocjacji, wyparcia, a także samokrytyki, gróźb oraz ostrzeżeń kierowanych pod własny adres lub braku nadziei na przyszłość. Szukając ulgi od emocjonalnego bólu, reaktywni strażacy odpowiadają na działania menedżerów buntem i brakiem zahamowań [disinhibition]. Ich zadaniem jest jak najszybsze odwrócenie uwagi od bólu emocjonalnego. Oni nie przejmują się konsekwencjami. Wśród stosowanych przez nich strategii można wymienić uzależnienie od środków psychoaktywnych czy pornografii, zaburzenia odżywiania, rozwiązłość seksualną i inne przeróżne ryzykowne zachowania. Choć te dwie kategorie części ochronnych posługują się tak odmiennymi sposobami, mają ten sam cel – dążą do utrzymania bólu emocjonalnego poza świadomością, zupełnie nie rozumiejąc, że utrzymywanie wrażliwych części w izolacji zwiększa ich zranienie i przerażenie. Kiedy wygnane części wpadają w panikę i udaje im się przedostać do świadomości, strażnicy natychmiast podwajają wysiłki, by je z powrotem zablokować. Ten nieustannie powtarzany mechanizm zużywa ogromną ilość energii, powodując wyczerpanie emocjonalne i umysłowe.

Życie wcale nie musi przypominać meczu ping-ponga rozgrywanego pomiędzy częściami wciskającymi i puszczającymi hamulec. W systemie wewnętrznym znajduje się coś więcej niż tylko części. W każdym z nas, z czego większość klientów nie zdaje sobie sprawy, istnieje również wrodzone źródło współczucia – które Richard Schwartz nazwał JA – będące przestronną siedzibą świadomości i mądrości. Dzięki energii płynącej z JA możemy wykształcić bezpieczną i stabilną więź, zarówno wewnętrzną, jak i zewnętrzną. Tego właśnie chcemy nauczyć naszych klientów. Zapraszamy ich do praktyki odklejania się od części ochronnych i uzyskiwania dostępu do JA, którego energia ma moc uzdrawiania zranień emocjonalnych – zarówno tych osobistych, jak i relacyjnych. Niektórzy ludzie doświadczają ucieleśnienia JA jako wewnętrznej przestrzeni i spokoju. Inni opisują to jako wrażenie niezwykle żywego umysłu; energetyczne mrowienie przebiegające przez ich ciało; poczucie otwartego serca. Najlepszym sposobem, by zrozumieć owo zjawisko, jest jego doświadczenie. W dalszej części książki pojawi się więcej informacji na temat energii JA oraz sposobu uzyskiwania do niej dostępu za pomocą ćwiczeń.

Części i ich natura

Ogólne informacje na temat części:

:: powstają w toku naszego rozwoju;

:: należą do wewnętrznego systemu części i zawierają podsystem części, który z kolei zawiera podsystem części, ad infinitum;

:: charakteryzują się własnym zestawem uczuć, myśli, przekonań, opinii;

:: pełnią określoną rolę w swojej społeczności; :: mają określone zainteresowania, dary, talenty i umiejętności;

:: kierują się pozytywną intencją, chcą dla nas jak najlepiej.

W systemie wewnętrznym istnieją dwa typy części:

1. takie, które po prostu są

:: niektóre części zostały odrzucone ze względu na swoje cechy (na przykład z powodu wrażliwości) i przez cały czas pozostają na wygnaniu;

2. takie, które działają :: te części wzięły na siebie ochronną rolę, więc w trosce o bezpieczeństwo izolują części wrażliwe i pilnują, by pozostawały one na banicji, posługując się przy tym dwiema odmiennymi strategiami:

• menedżerowie są proaktywni: chcąc zapobiec pojawieniu się bólu emocjonalnego, stosują hamowanie, zarządzanie i działania mające na celu uzyskanie społecznej akceptacji;

• strażacy są reaktywni: gdy ból emocjonalny jednak zacznie się pojawiać, błyskawicznie wchodzą do akcji, by odwrócić od niego uwagę, działając w odhamowany, impulsywny sposób, który zwykle spotyka się ze społeczną dezaprobatą.

Odklejenie

Terapeutka IFS pomaga częściom się oddzielić, czyli odkleić się od JA, natomiast terapeutka IFIO wspiera partnerów, by mogli się oddzielić od siebie oraz pomaga ich częściom odkleić się od JA. Doświadczenie zróżnicowania (odklejenia) jest niczym nałożenie na nos okularów, dzięki którym widzimy dalej i więcej. Kiedy część zostaje wyodrębniona, pojawia się szersza i klarowniejsza perspektywa. Jesteśmy wtedy w stanie dostrzec nie tylko pojedynczą część czy drugą osobę, ale również wszelkie niesłużące wzorce naszych zachowań, jak i nowe możliwości, pozwalające lepiej zadbać o relację.

W IFIO szczególnie zależy nam na tym, aby pary zdały sobie sprawę, że ich mechanizmy obronne (a dokładniej: strategie obronne części ochronnych) zawsze idą w parze z wrażliwością. Za wszystkimi działaniami strażników i za wszystkimi konfliktami kryją się wygnańcy i ich ból emocjonalny. Strażnicy nie są chętni, by wieść o istnieniu tego bólu wyszła na światło dzienne. Przecież ich zadanie polega właśnie na tym, by to ukrywać. Mamy jednak sposób, by zmienić ich nastawienie. Okazując strażnikom ciekawość, zachęcamy ich do rozmowy. Wykazując szacunek dla motywacji, jaka nimi kieruje, możemy sprawić, że zaczną traktować nas poważnie. Gdy podejdziemy do nich z życzliwością, zwykle nabierają ochoty, by się do nas zbliżyć. Postawa pełna ciekawości, uznania, docenienia – pozbawiona jakiegokolwiek obwiniania – pomaga strażnikom się odkleić i wprost opowiedzieć o swoich wątpliwościach i obawach. Dzięki temu będziemy mogli im pomóc.

Poszukując części, w pierwszej kolejności zwracamy uwagę na ciało. Zaglądamy do wnętrza, by wyłapać doznania, uczucia i myśli. Uważność staje się naszą wizytówką. Wybierając część docelową i skupiając się na niej, zapraszamy ją do skierowania na nas uwagi – w ten sposób zapoczątkowujemy relację. Menedżerowie, ze względu na swój hamujący charakter, zwykli objawiać się w stawach, przeponie, gardle, szczęce, ramionach i dolnej części pleców. Strażacy, aktywując układ hormonalny i nerwowy, często manifestują się w reakcjach typu „uciekaj / walcz” poprzez przyspieszone tętno, szybszy oddech i rozszerzone źrenice. Wygnańcy natomiast zazwyczaj zamieszkują w sercu i jego okolicach, a także w jelitach lub w okolicy pleców (R. Schwartz, M. Sweezy, 2021). Gdy już zlokalizujemy daną część, a także dowiemy się, w jaki sposób daje ona o sobie znać, prosimy o pozwolenie na jej poznanie. Mogą się wtedy pojawić inne części, zgłaszając swój sprzeciw. Dzieje się tak szczególnie wtedy, gdy część docelowa budzi ich lęk, bo na przykład ma skłonność do wybuchów złości lub wygłasza surowe osądy na ich temat. W niniejszej książce podpowiemy, jak postępować w takich przypadkach.

Gdy dostaniemy zgodę, możemy rozpocząć rozmowę, pomagając klientowi w odklejeniu się od części docelowej (a także od wszystkich innych części), by jego JA mogło się ucieleśnić. Jeśli część nie jest jeszcze gotowa, by się oddzielić, możemy porozmawiać z nią bezpośrednio na jeden z dwóch sposobów: (1) pozostawiając klientowi rolę słuchacza; lub (2) prosząc go, aby się z nią na chwilę zupełnie utożsamił, czyli innymi słowy, aby ona się w pełni ucieleśniła, pokazując nam, co czuje lub chce zrobić. Kiedy na początku każdej terapii przeprowadzamy wywiad ze strażnikami, dajemy im znać, że to, o co tak bardzo chcą zadbać, jest jak najbardziej możliwe i to na dodatek przy mniejszym wysiłku z ich strony. Mówimy parom, że ich strażnicy są niczym lojalni żołnierze, których misja polega na uratowaniu bezbronnych dzieci. Dążymy do tego, by partnerki i partnerzy uwzględnili wpływ przeszłości na swoje zachowania, a także spojrzeli na nie z większą łagodnością. Jednocześnie zależy nam również na tym, by strażnicy złagodnieli.

Niektóre osoby szybko nabierają zaufania do terapeutki czy terapeuty i eksperymentują z odklejaniem się od części. Inne potrzebują dużo więcej wsparcia i czasu, by uporać się z wątpliwościami, dlatego zawsze pytamy o obawy i zajmujemy się każdą z nich po kolei. Ważne, by strażnicy dowiedzieli się, że (1) nie próbujemy się ich pozbyć czy uciszyć, gdy prosimy, by się odkleili; (2) wierzymy, że każde z partnerów jest wyposażone w wewnętrzną siłę i mądrość, która pomoże zadbać o wygnańców; (3) będziemy przez cały czas wspierać oboje partnerów, także wtedy, gdy zaczną reagować w skrajny sposób. Zajmujemy się każdą z obaw dopóty, dopóki części ochronne nie nabiorą gotowości, by się odkleić.

Poniższe trzy pytania, które szczegółowo później omówimy w oparciu o przykłady, mogą wywołać niepokój u strażników:

1. Skierowane do klientki: Czy jakaś twoja część ma coś przeciwko temu, żebyśmy skupili się na [części docelowej]?

2. Postawione bezpośrednio części ochronnej: Czy zgodzisz się nieco złagodnieć i odsunąć się na bok choć trochę? Jeśli zechcesz, będziesz mogła w każdej chwili wrócić.

3. Skierowane do klienta, gdy jego części ochronne odsunęły się na bok: Co czujesz wobec [części docelowej]?

Parametry szczegółowe

Autor: Toni Herbine-Blank, Martha Sweezy

Liczba stron: 195

Rok wydania: 2022

Oprawa: miękka

Wydanie: 1

ISBN: 978-83-961870-5-5

EAN: 9788396187055

Szerokość: 14,7

Wysokość: 21

Waga: 0,252 kg