Латвия – наш сосед. Польско-латвийские отношения в...

Tytuł: Łotwa nasz sąsiad. Stosunki polsko-łotewskie w latach 1918-1939.

Autor: Piotr Łossowski.

Wydawca: Wydawnictwo MOZAIKA, Warszawa 1990, wydanie I. 64 strony, zdjęcia, mapki w tekście, oprawa miękka lakierowana, format 14,5x20,5 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka – poza tym stan OK.

Łotwa nasz sąsiad. Wstęp - Od szeregu już miesięcy - po długim bardzo okresie milczenia - na czołówkach gazet, a także w radiu i telewizji, pojawiają się nazwy krajów bałtyckich - Estonii, Łotwy i Litwy. Wcielone przemocą do ZSRR na podstawie układów niemiecko-radzieckich z 1939 r. państwa te utraciły wówczas niepodległość. Stały się republikami radzieckimi, zaś mieszkańcy ich, zwłaszcza w okresie stalinowskim, poddani zostali surowym represjom. Narzucone obcą przemocą władze pracowały gorliwie nad zniszczeniem dotychczasowych form życia politycznego, społecznego i gospodarczego tych krajów. A mimo to, aż do ostatnich czasów kraje bałtyckie zachowały pewną odrębność, odróżniały się od pozostałych republik ZSRR. Inna tu była kultura, inne stosunki międzyludzkie, inny wreszcie poziom życia.

Ludność krajów bałtyckich nigdy nie zapomniała o okresie swej niepodległości w latach 1918-1940, chociaż wszelkie wzmianki, wszelkie nawiązywanie do tamtych czasów było surowo zakazane. I gdy tylko w warunkach pieriestrojki zaistniała większa swoboda - we wszystkich trzech krajach zaczęto artykułować coraz śmielej postulały wolnościowe, które uzyskały poparcie najszerszych mas ludności.

Obok Estonii i Litwy również i Łotwa - o której będzie mowa w tym miejscu - formułuje żądania wolnościowe, chociaż sytuacja w tym kraju jest może najtrudniejsza ze względu na największy odsetek napływowej ludności rosyjskiej. Tym niemniej postulaty Frontu Narodowego Łotwy mówią wyraźnie o prawie Łotyszów do niepodległego bytu. Co więcej, podjęte konkretne kroki zmierzają w tym samym kierunku.

Na Łotwie istnieje licząca co najmniej 60 tysięcy osób mniejszość polska. Ma ona piękną tradycję owocnej pracy narodowej na polu organizacyjnym i kulturalnym w niepodległej Łotwie, a także chlubną kartę działalności konspiracyjnej w okresie II wojny światowej. W latach stalinowskich Polacy na Łotwie, na równi z innymi grupami ludności, stali się ofiarami terroru. Wszelkie związki z Polską, wszelkie formy pracy społecznej i oświatowej, zostały uniemożliwione. Jedyną, ale bardzo niedoskonałą i jednostronną, formą łączności z Polską pozostawały przez wiele lat audycje Polskiego Radia, słyszalne także na Łotwie.

Ale od 1988 r. również w życiu Polaków łotewskich zaczęło się coś zmieniać. Ważnym wydarzeniem było utworzenie Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Polaków na Łotwie, które w styczniu 1989 r. zostało przekształcone w Związek Polaków na Łotwie. Podjęte zostały pierwsze kroki nad odbudową życia kulturalnego i odrodzeniem oświaty polskiej na Łotwie Związek współpracuje zgodnie z Frontem Narodowym Łotwy, dostrzegając w łotewskich dążeniach wolnościowych także szansę dla miejscowych Polaków.

Z drugiej strony również w Polsce rośnie zainteresowanie Łotwą i jej dążeniami niepodległościowymi, a także sprawami tamtejszych Polaków. Wymownym tego dowodem jest zawiązanie się w Warszawie w ostatnim czasie Klubu Przyjaciół Łotwy który stawia przed sobą ambitne cele pracy na niwie zbliżenia polsko-łotewskiego.

Wychodząc naprzeciw tym wszystkim tendencjom i zainteresowaniom pragniemy przypomnieć, iż we współpracy polsko-łotewskiej nie trzeba zacinać od punktu zerowego, że istnieje, datująca się z lat międzywojennych, bogata tradycja sąsiedzkich stosunków, które poprzez nieuniknione trudności, napięcia i przeszkody, normalizowały się i układały coraz pomyślniej, ku wyraźnej korzyści dla obydwóch stron.

Łotwa była bezpośrednim sąsiadem Drugiej Rzeczypospolitej. Posiadaliśmy, według dokładnych obliczeń z 1936 r., 113 kilometrów i 313 metrów wspólnej granicy. Poprzez tę granicę odbywały się coraz żywsze wzajemne kontakty, którym kres położył dopiero wybuch II wojny światowej, a zwłaszcza agresja radziecka na Polskę w dniu 17 września 1939 r.

Ale, nie wyprzedzając wypadków, spójrzmy na ich przebieg od początku, od momentu, gdy odrodziła się wolna Polska i jednocześnie powstało niepodległe państwo łotewskie.

Spis rzeczy - patrz foto.

- Polecam!