История Польского татранского общества [1988]

Tytuł: Dzieje Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego.

Autor: Władysław Krygowski.

Wydawca: Wydawnictwo PTTK „KRAJ”, Warszawa-Kraków 1988, wydanie I. 148 stron, zdjęcia we wklejkach, oprawa miękka, format 16,5x23,5 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka – poza tym stan OK.

„Dzieje Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego”. Od Autora - Niniejszą pracę pisałem w lalach 1968—69 w przeświadczeniu, że ukaże się w druku w 1973 r. dla uczczenia stulecia powstania Towarzystwa Tatrzańskiego. Ponieważ jednak wydanie jej przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze natrafiało na różne trudności, co groziło, że w jubileuszowym roku nie ukaże się żadne obszerniejsze opracowanie. Komisja Turystyki Górskiej Zarządu Głównego PTTK wydała za pośrednictwem Wydawnictwa „Sport i Turystyka” moje pokrewne studium „Zarys dziejów polskiej turystyki górskiej”, które szczęśliwie ukazało się z początkiem 1973 r., przed terminem jubileuszowych uroczystości.

Od napisania niniejszej książki upłynęło z górą 15 lat, toteż obecnie, gdy PTTK postanowiło ją wydać zaszła konieczność ponownego przejrzenia całości, dokonania poprawek i uzupełnień, a nawet napisania na nowo niektórych rozdziałów, aby obraz dziejów Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w latach 1873—1950, tj. do chwili połączenia z Polskim Towarzystwem Krajoznawczym, był możliwie pełny i uwzględniał źródła, które ukazały się w ostatnim okresie.

Czy ten obraz jest rzeczywiście pełny? Piszący te słowa zdaje sobie dobrze sprawę, że w dziejach PTT były okresy, o których informacje były skąpe, a nawet w ogóle ich nie było, albo jeśli nawet były, uległy zniszczeniu w czasie wojny i niszczycielskich latach tuż po niej, albo wreszcie w chaosie szybko zachodzących wydarzeń zatracały się niekiedy całkowicie. Stąd np. obraz przeobrażeń w Sudetach będzie zapewne wymagał poprawek i uzupełnień. Uzupełnienia będą także wymagały dzieje dorobku PTT w Karpatach położonych na wschód od Sanu, dorobku zniszczonego podczas II wojny światowej.

Autor zdaje sobie również sprawę, że pisząc „Zarys dziejów polskiej turystyki górskiej” omawiał w dużym stopniu dzieje Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Pewne powtórzenia będą więc nieuniknione.

W końcowej części książki przedstawiono w dużym skrócie działalność poszczególnych oddziałów PTT w kolejności ich powstawania. Część ta nie jest ich historią, lecz próbą syntezy głównych kierunków działania i bardzo sumarycznym przypomnieniem sylwetek najważniejszych działaczy. I tu nie mogło się obejść bez pewnych celowych powtórzeń wynikających z faktu, iż wiele osiągnięć oddziałów i kół, a nawet delegatur składało się na dorobek całego Towarzystwa.

Wśród oddziałów było kilkanaście, które zasługują na samoistne zarysy historyczne. Do nich należą oddziały bezpośrednio działające w górach, m. in. Oddział Babiogórski w Żywcu, „Beskid Śląski” w Cieszynie i jego Koło w Skoczowie, Oddziały w Krakowie, Krynicy i w Rabce, Oddział „Beskid” w Nowym Sączu, Pieniński w Szczawnicy, Oddziały w Tarnowie, Nowym Targu i w Zakopanem oraz — z pracujących na nizinach — Oddziały w Łodzi, Poznaniu i Warszawie, nie mówiąc już o bogatej działalności Oddziałów we Lwowie, Kołomyi, Stanisławowie i Drohobyczu, godnych utrwalenia w dziejach turystyki górskiej. Spośród wymienionych o sumaryczne opracowanie swych dziejów zadbały jak dotąd Oddziały w Cieszynie, Łodzi, Szczawnicy, Tarnowie i w Toruniu. Wielką przeszkodą w szczegółowym opracowaniu jest często brak źródeł, większość bowiem oddziałowych archiwów uległa zniszczeniu w wojennej zawierusze.

Głównym źródłem do opracowania dziejów oddziałów były przede wszystkim suche zestawienia zawarte w wydanych drukiem Sprawozdaniach Zarządu Głównego i oddziałów PTT oraz rozsiane w dziesiątkach wydawnictw Towarzystwa, przede wszystkim w Pamiętnikach Towarzystwa Tatrzańskiego, Wierchach, Taterniku i Przeglądzie Turystycznym.

Starałem się w niniejszej pracy wyłowić najistotniejsze kierunki działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i uwypuklić jego znaczenie w dziejach naszych gór oraz jego rolę kulturalną i kulturotwórczą, w dziejach kultury polskiej wykraczające poza sferę turystyki i krajoznawstwa. Sądzę, że przyszłe pokolenia turystów i krajoznawców, śledząc drogi rozwojowe Towarzystwa dojdą do przekonania, iż zasłużyło się ono dobrze dla kraju i społeczności narodowej. Sądzę też, że zachowają we wdzięcznej pamięci nie tylko plejadę znanych powszechnie wybitnych postaci Towarzystwa, lecz także niezliczone rzesze bezimiennych ludzi, bezinteresownych społeczników rozsianych po całym kraju, a związanych wielką miłością gór.

Spis treści – patrz foto.

- Polecam!