Компетенции инструктора по вождению

Niniejszy podręcznik jest materiałem szkoleniowym dla instruktorów doskonalenia tech­niki jazdy. Został napisany w oparciu o przepisy zawarte w ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, ustawie z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogo­wym, rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 1 kwietnia 2010 r. w sprawie szko­lenia kierowców wykonujących przewóz drogowy oraz rozporządzenia Ministra Trans­portu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie dosko­nalenia techniki jazdy.

Zawarta w podręczniku wiedza oparta została o stan prawny obowiązujący w dniu 10 stycznia 2023 roku.

Spis Treści

SYSTEM DOSKONALENIA KIEROWCÓW

Wstęp

System doskonalenia kierowców kategorii B

System doskonalenia kierowców zawodowych

OŚRODKI DOSKONALENIA TECHNIKI JAZDY

Rodzaje ośrodków doskonalenia techniki jazdy

Wymagania wobec ośrodków doskonalenia techniki jazdy

Wyposażenie dydaktyczne ośrodków

Szkolenie na uzyskanie uprawnień instruktora techniki jazdy

Wymagania wobec kandydatów na instruktora techniki jazdy

Programy szkolenia kandydatów na instruktorów techniki jazdy

Egzamin na instruktora techniki jazdy

Szkolenie doskonalenia techniki jazdy kierowców

Program szkolenia kierowców kategorii B

Program szkolenia kierowców zawodowych (kategorie grup C i D)

INSTRUKTOR DOSKONALENIA TECHNIKI JAZDY

Kompetencje zawodowe Instruktora

Wymagania wobec wykładowcy i instruktora

Wystąpienia publiczne

Autoprezentacja

Pierwsze wrażenie w kontakcie ze słuchaczami

Inne efekty poza efektem pierwszego wrażenia

Wygląd zewnętrzny

Sztuka słuchania

Słuchanie aktywne

Słuchanie empatyczne

Słuchanie otwarte

Słuchanie świadome

Umiejętność komunikacji interpersonalnej

Elementy systemu komunikowania się

Komunikacja werbalna

Komunikacja niewerbalna

Parajęzyk

Kinezjetyka

Proksemika

Chronemika

Elementy otoczenia

Bariery w komunikacji interpersonalnej

Rola oddychania w wystąpieniach publicznych

Stres w wystąpieniach publicznych

Sposoby rozwiązywania konfliktów w grupie

Samoocena instruktora

Dobre wystąpienie publiczne

Krytyka Twojego wystąpienia publicznego

KIEROWCA POJAZDU

Postawa kierowcy pojazdu

Osobowa charakterystyka kierowcy

Wymagania zawodowe wobec kierowcy

Predyspozycje kierowcy pojazdu

Zmysły człowieka i ich ograniczenia w pracy kierowcy

Zmęczenie, sen i odpoczynek w pracy kierowcy

Stres w pracy kierowcy

Wpływ alkoholu i narkotyków na prowadzenie pojazdu

Typy temperamentów i osobowości człowieka

Kompetencje i posiadany stan wiedzy

Biorytmy

Typy zachowania a styl jazdy kierowcy pojazdu

Agresja w ruchu drogowym

Samoocena kierowcy

Sposoby oddziaływania na postawy kierowców

KSZTAŁCENIE DOROSŁYCH

Podstawowe informacje o kształceniu

Kim jest dorosły uczeń?

Nauczanie dorosłych

Program szkolenia a treści nauczania

Wartości nauczania

Zasady nauczania dorosłych

Style nauczania dorosłych

Metody nauczania dorosłych i techniki aktywizujące

Tradycyjne metody nauczania

Tradycyjne metody nauczania teoretycznego

Tradycyjne metody nauczania praktycznego

Nowoczesne aktywizujące metody nauczania

Lekcja jako proces nauczania

Cele nauczania

Rodzaje i struktura lekcji

Kształtowanie umiejętności zawodowych

Podstawowe pojęcia motoryki

Ruchy proste, czynność i umiejętność

Nawyk i sprawność

Mistrzostwo

Uczenie się dorosłych

Podstawowe pojęcia procesu uczenia się

Metody uczenia się

Style uczenia się

Samokształcenie się

Zapamiętywanie – efekt uczenia się

Co to jest pamięć i jak działa?

Czynniki wpływające na zapamiętywanie

Sposoby zapamiętywania

ORGANIZACJA I PLANOWANIE PROCESU DYDAKTYCZNEGO

Planowanie lekcji

Tradycyjne środki dydaktyczne w nauczaniu

Nowoczesne środki dydaktyczne w nauczaniu

Kontrola w procesie nauczania

Ocena w procesie nauczania

DYDAKTYKA KIEROWANIA POJAZDEM

Umiejętność obserwacji i analizy sytuacji w ruchu drogowym

Rola spostrzegania w kierowania pojazdem

Rola uwagi w kierowaniu pojazdem

Nauczanie umiejętności podejmowania decyzji

Metodyka nauczania doskonalenia techniki kierowania pojazdem

EKOLOGIA W TRANSPORCIE DROGOWYM

Wpływ konstrukcji silnika pojazdu na zużycie paliwa

Wpływ konstrukcji pojazdu na zużycie paliwa

Wpływ eksploatacji pojazdu na zużycie paliwa

Wpływ drogi na zużycie paliwa

Wpływ pogody i natężenia ruchu na zużycie paliwa

Wpływ kierowcy na zużycie paliwa (ekodriving)

BEZPIECZEŃSTWO RUCHU DROGOWEGO

Siły i zjawiska fizyczne występujące w manewrowaniu pojazdem

Podstawowe pojęcia fizyczne dotyczące ruchu pojazdu

Siły działające na pojazd

Siła bezwładności

Siła odśrodkowa

Bezpieczny pojazd

Właściwości trakcyjne silnika

Moment silnika i jednostkowe zużycia paliwa

Moc silnika

Bilans energii silnika

Właściwości trakcyjne pojazdu

Bezpieczeństwo pojazdu

Bezpieczeństwo czynne pojazdu

Bezpieczeństwo czynne wewnętrzne pojazdu

Bezpieczeństwo czynne zewnętrzne pojazdu

Mechaniczno-elektryczne układy bezpieczeństwa czynnego zewnętrznego pojazdu

Układ hamulcowy a bezpieczeństwo czynne pojazdu

Wymagane rodzaje hamulców w pojeździe

Hamulce cierne

Hamulce silnikowe

Retardery

Ogumienie a bezpieczeństwo czynne pojazdu

Elektroniczne układy bezpieczeństwa czynnego zewnętrznego pojazdu

Układ ABS

Układ ASR

Układ EBS

Układ ESP

Dodatkowe układy elektroniczne

Bezpieczeństwo bierne pojazdu

Nadzór nad sprawnością pojazdu

Bezpieczny kierowca

Wymagane kwalifikacje i umiejętności kierowcy

Wymagania wobec kierujących pojazdami wykonujących zawód kierowcy

Zachowanie się kierowcy w ruchu drogowym

Jazda defensywna (Defensive driving)

Zachowanie się w wypadkach drogowych

Rodzaje wypadków drogowych

Przyczyny wypadków drogowych

Zasady postępowania w wypadkach drogowych

Wpływ eksploatacji pojazdu na jego bezpieczeństwo

Obsługa ogumienia pojazdu

Wybór ogumienia i właściwy ich montaż

Nacinanie opon i bieżnikowanie a bezpieczeństwo pojazdu

Wyważanie kół a bezpieczeństwo pojazdu

Obsługa zawieszenia pojazdu

Terminowe wykonywanie obsług technicznych i codziennych

Przyczyny wykonywania obsług technicznych i obsługi codziennej

Zasady wykonywania obsług technicznych

Zasady wykonywania obsługi codziennej

Pozostałe czynniki bezpieczeństwa ruchu drogowego

Profilaktyka w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego

ZASADY DOSKONALENIA TECHNIKI JAZDY

Kontrola pojazdu przed rozpoczęciem jazdy

Czynności kierowcy motocykla przed rozpoczęciem jazdy

Czynności kierowcy pojazdu samochodowego przed rozpoczęciem jazdy

Czynności wspólne dla wszystkich pojazdów samochodowych (pojazdów solo) przed rozpoczęciem jazdy (obsługa codzienna)

Czynności kierowcy samochodu ciężarowego i zespołów samochodowych przed rozpoczęciem jazdy (obsługa codzienna)

Czynności kierowcy autobusu przed rozpoczęciem jazdy (obsługa codzienna)

Pozycja kierowcy za kierownicą pojazdu

Pozycja kierowcy motocykla

Pozycja za kierownicą kierowcy pojazdu samochodowego

Rozpoczęcie jazdy

Rozpoczęcie jazdy motocyklem

Rozpoczęcie jazdy samochodem

Jazda

Taktyka i technika jazdy

Jazda w warunkach normalnych

Jazda na drogach szybkiego ruchu

Jazda na drogach pozostałych

Jazda na łukach dróg

Jazda na łukach dróg motocyklem

Jazda na łukach dróg pojazdami samochodowymi

Jazda w mieście i skręcanie na skrzyżowaniach

Jazda w mieście i skręcanie na skrzyżowaniach motocyklem

Jazda w mieście i skręcanie samochodem osobowym

Jazda w mieście i skręcanie ciągnikiem siodłowym z naczepą

Jazda w mieście i skręcanie samochodem ciężarowym z przyczepą

Jazda w mieście i skręcanie długim autobusem

Wymijanie

Bezpieczne wyprzedzanie

Omijanie przeszkód

Jazda w kolumnie

Jazda cysterną

Jazda z bagażem lub ładunkiem

Wpływ bagażu i pasażera na warunki jazdy motocyklami

Wpływ bagażu i pasażerów na warunki jazdy samochodami osobowymi

Wpływ bagażu i pasażerów na warunki jazdy autobusami

Wpływ ładunku na warunki jazdy samochodami ciężarowymi

Jazda w warunkach utrudnionych

Jazda w oślepiającym słońcu i upale

Jazda w nocy

Jazda w deszczu

Jazda na śliskich nawierzchniach

Jazda we mgle i śnieżycy

Jazda przy silnym wietrze

Jazda w górach

Jazda w tunelach

Jazda terenowa

Techniki operowania kierownicą przy zmianie kierunku ruchu pojazdu

Technika prowadzenia pojazdu z różnymi typami napędów

Hamowanie

Podstawowe informacje o hamowaniu

Czas reakcji kierowcy i droga zatrzymania hamowania pojazdu

Hamowanie w warunkach normalnych

Hamowanie na śliskich nawierzchniach

Hamowanie przy zjeździe z pochyłości

Hamowanie motocyklem przy zjeździe z pochyłości

Hamowanie samochodem osobowym przy zjeździe z pochyłości

Hamowanie pojazdem ciężarowym i autobusem przy zjeździe z pochyłości

Hamowanie zespołu pojazdów przy zjeździe z pochyłości

Pozostałe manewry

Cofanie

Parkowanie i postój

Czynności kierowcy po zakończeniu pracy

ENCYKLOPEDYCZNE PODSUMOWANIE TREŚCI KSIĄŻKI

Do rozdziału - System doskonalenia kierowców

Do rozdziału – Instruktor doskonalenia techniki jazdy

Do rozdziału – Kierowca pojazdu

Do rozdziału – Kształcenie dorosłych

Do rozdziału – Organizacja i planowanie procesu dydaktycznego

Do rozdziału – Dydaktyka kierowania pojazdem

Do rozdziału – Ekologia w transporcie drogowym

Do rozdziału – Bezpieczeństwo ruchu drogowego

Do rozdziału – Zasady doskonalenia techniki jazdy

BIBLIOGRAFIA