Книга ОПЕРАЦИИ ПОЛЬСКИХ ВООРУЖЕННЫХ СИЛ В ЧРЕЗВЫЧАЙНОМ СОСТОЯНИИ Петр Гац - ДВА

DZIAŁANIA SIŁ ZBROJNYCH RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W STANIE WYJĄTKOWYM

Aspekty prawne, historyczne oraz operacyjne

Autor: Piotr Hac

Wydawnictwo: Towarzystwo Wiedzy Obronnej

Wydanie: 2023

Ilość stron: 270

Format: 170 x 240 mm

Oprawa: miękka

Numer ISBN: 978-83-968700-8-7

Celem głównym niniejszej publikacji jest próba naukowego opisania prawnych, historycznych oraz operacyjnych aspektów użycia Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w stanie wyjątkowym. Natomiast celem poznawczym jest usystematyzowanie wiedzy na temat obowiązujących w tym zakresie rozwiązań normatywnych, zagrożeń mogących skutkować wprowadzeniem stanu wyjątkowego, procedur dotyczących użycia Sił Zbrojnych oraz doświadczeń związanych z wykorzystaniem wojska w tego typu stanie nadzwyczajnym. Podnoszone kwestie, pomimo doniosłości znaczenia dla bezpieczeństwa narodowego, zajmują w literaturze przedmiotu dość odległe miejsce. Także stan wyjątkowy, jako szczególnie kojarzący się z możliwością ograniczenia wolności oraz praw człowieka i obywatela, nie pozostaje w centrum zainteresowania naukowców, choć w przyszłości sytuacja ta może ulec zmianie.

Ze wstępu

Recenzowana monografia posiada wielorakie walory. Po pierwsze, jest to solidne, wartościowe i oryginalne opracowanie naukowe, interesujące nie tylko poznawczo, a ponadto pożyteczne. Po wtóre, pozycja ta stanowi cenne źródło wiedzy dla wszystkich osób zajmujących się naukowo lub zawodowo działaniami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w stanie wyjątkowym. Po trzecie będzie, jak należy przypuszczać, stanowić zachętę do dalszych eksploracji naukowych.

Z recenzji dr. hab. Marka Fałdowskiego

Praca jest ciekawa, dobrze napisana, oparta na rzetelnych badaniach naukowych oraz prezentuje interesujące wnioski, które mogą mieć praktyczne zastosowanie.

Z recenzji dr. hab. Mariusza Antoniego Kamińskiego

Spis treści:

Wstęp ................................................................................................................................................ 7

1. Warunki formalne i materialne stosowania w Polsce stanu wyjątkowego ......................... 14

1.1. Stany nadzwyczajne jako element systemu bezpieczeństwa wewnętrznego............ 15

1.1.1. Definicja i istota stanów nadzwyczajnych ............................................................. 16

1.1.2. Kształtowanie się poszczególnych rodzajów stanów nadzwyczajnych .............. 19

1.1.3. Dotychczasowe doświadczenia w stosowaniu stanów nadzwyczajnych przez polskie władze publiczne ........................................................................................ 22

1.2. Podstawy prawne i uwarunkowania stosowania stanu wyjątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej ............................................................................................... 33

1.2.1. Ogólne zasady stosowania .................................................................................... 34

1.2.2. Przesłanki wprowadzenia ....................................................................................... 36

1.2.3. Procedura zastosowania oraz przedłużenia ......................................................... 38

1.2.4. Katalog możliwych do wykorzystania ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela................................................................................................................. 42

1.2.5. Specyficzne regulacje dotyczące funkcjonowania organów władzy publicznej w strefie stanu wyjątkowego ...................................................................................... 44

1.3. Hipotetyczne założenia podstaw wprowadzenia w Polsce stanu wyjątkowego......... 44

1.3.1. Szczególne zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa .................................. 45

1.3.2. Szczególne zagrożenia bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego . 50

1.4. Wnioski ............................................................................................................................. 60

2. Przewidywana rola i zadania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w stanie wyjątkowym............................................................................................................................. 62

2.1. Usytuowanie Sił Zbrojnych w systemie bezpieczeństwa wewnętrznego Rzeczypospolitej Polskiej ............................................................................................... 63

2.2. Zadania, formy działania i uprawnienia Sił Zbrojnych w związku z zapewnianiem bezpieczeństwa wewnętrznego ..................................................................................... 73

2.3. Uregulowania prawne dotyczące funkcjonowania Sił Zbrojnych w stanie wyjątkowym 80

2.3.1. Procedura użycia..................................................................................................... 81

2.3.2. Przewidywane zadania ........................................................................................... 88

2.3.3. Szczególne uprawnienia ......................................................................................... 90

2.4. Wymogi formalne dotyczące współdziałania Sił Zbrojnych z innymi podmiotami bezpieczeństwa wewnętrznego w czasie obowiązywania stanu wyjątkowego ......... 94

2.5. Wnioski ............................................................................................................................. 98

3. Doświadczenia polskie i innych wybranych państw związane z użyciem wojska do zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego, w tym w warunkach stanu wyjątkowego100

3.1. Historyczne aspekty wykorzystania sił zbrojnych do zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego przed pierwszą wojną światową ......................................................... 100

3.2. Doświadczenia polskie z lat 1918–1939 ..................................................................... 104

3.3. Doświadczenia polskie z lat 1945–1989 ..................................................................... 112

3.4. Doświadczenia polskie z lat 1990–2020 ..................................................................... 126

3.5. Udział Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej podczas stosowania stanu wyjątkowego w 2021 roku............................................................................................. 130

3.5.1. Przesłanki zastosowania stanu wyjątkowego oraz użycia Sił Zbrojnych ......... 131

3.5.2. Czynności wykonywane przez żołnierzy w strefie stanu wyjątkowego ............ 136

3.5.3. Siły i środki Sił Zbrojnych zaangażowane w działania związane ze stanem wyjątkowym ........................................................................................................... 139

3.6. Doświadczenia innych wybranych państw z wykorzystania wojska do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego ........................................................................................ 140

3.7. Wnioski ........................................................................................................................... 146

4. Zasady wykorzystania i sposoby prowadzenia działań przez Siły Zbrojne w stanie wyjątkowym........................................................................................................................... 148

4.1. Działania przygotowujące do wykonywania zadań w stanie wyjątkowym ................ 148

4.2. Organizacja i koordynacja przedsięwzięć ................................................................... 152

4.3. Możliwe warianty postępowania................................................................................... 157

4.4. Rodzaje wykonywanych czynności i sposoby prowadzenia działań przez Siły Zbrojne w stanie wyjątkowym ....................................................................................... 161

4.4.1. Monitorowanie zagrożeń ...................................................................................... 162

4.4.2. Działania nakierowane na zapewnienie bezpieczeństwa publicznego oraz ustrojowego ........................................................................................................... 163

4.4.3. Działania nakierowane na zapewnienie bezpieczeństwa obywateli ................. 194

4.4.4. Inne działania ........................................................................................................ 198

4.4.5. Militaryzacja wybranych jednostek organizacyjnych .......................................... 209

4.5. Wnioski ........................................................................................................................... 210

5. Kierunki doskonalenia gotowości Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do działania w warunkach stanu wyjątkowego ........................................................................................... 213

5.1. Dostosowanie regulacji prawnych ................................................................................ 213

5.2. Rozwiązania strukturalno-techniczne dotyczące Sił Zbrojnych ................................. 217

5.3. Zagadnienia mające wpływ na współdziałanie Sił Zbrojnych z podmiotami systemu pozamilitarnego ............................................................................................................. 221

Zakończenie ................................................................................................................................... 223

Bibliografia .................................................................................................................................... 227

Załączniki ....................................................................................................................................... 256

Wykaz skrótów ............................................................................................................................... 268

Wykaz tabel i rysunków .................................................................................................................. 269