ИЛИ ИЛИ Эрос и Танатос 2/2017 (64)

Pozycja po zwrocie, możliwe uszkodzenia: okładka porysowana, rogi zagięte, strony przybrudzone na grzbiecie.

życie, miłość, transformacja

Spis treści

Jungowskie inspiracje

Encyklopedia Jungowska: Marzenia senne – Kazimierz Pajor

Od psychologii do autopsychoterapii

Eros, Tanatos, logos. Archetypowa integracja instynktów – Zenon Waldemar Dudek

Kucharka w spiżarni. Style życia i style chorowania – Jadwiga Wais

Archetypy w kulturze

Greccy bogowie nocy i snu z perspektywy psychologii głębi – Tomasz Olchanowski

Ludowa poezja nagrobna w dekanacie tworkowskim – Artur Rumpel

Nasze tożsamości

Zakazane rozkosze Antoniego Opolskiego. Opowieść z czasów Oświecenia – Paweł Fijałkowski

Scena tańca i procesy transgresji estetycznej ciała – Tadeusz Kobierzycki

Dialog kultur

Nawal as‑Sadawi – amazonka feminizmu – Ewa Machut‑Mendecka

Z poetyki archetypów

Intensywność miłosnego milczenia w Dybuku – Natalia Brajner

Na granicy epok

Ekopsychologia i Carl Gustav Jung. Od bojaźni do miłości życia – Anna Gierlińska

Forum psychologii kultury

Recenzje: Egzorcyzmy nad światem bez duszy – Tomasz Olchanowski (Z.W. Dudek, rozmawia S. Rusin, Psychoza czy opętanie?)

Refleksje: Natura oswajana przez sen – Zenon Waldemar Dudek (Cz. Dziekanowski, Odyseja oniryczna)

Eseje: Ballada o rozebranej Polce Waleriana Borowczyka – Tomasz Bohajedyn

Eros, Narcyz i Psyche – Elwira Blazewicz

Wspomnienie: Erel Shalit (1950–2018). Analityk jungowski, pisarz, przyjaciel, mistrz – Aleksandra Szczepaniak

Zakazane rozkosze Antoniego Opolskiego. Opowieść z czasów Oświecenia

Paweł Fijałkowski

W czasach Stanisława Augusta Poniatowskiego następował szybki rozwój Warszawy, rozrastającej się zarówno pod względem terytorium, jak i ludności. Liczba mieszkańców wzrosła z około trzydziestu–czterdziestu tysięcy w 1764 roku do ponad stu tysięcy w 1792 roku, co ze względu na niewielki przyrost naturalny było przede wszystkim efektem imigracji. Do miasta napływali przybysze nie tylko z centralnej Polski i różnych zakątków Rzeczypospolitej, ale także z zagranicy. W efekcie stolica stawała się organizmem coraz bardziej zróżnicowanym pod względem narodowym i wyznaniowym. Począwszy od czasów Augusta II i Augusta III Sasów do Warszawy napływało wielu Niemców – nie tylko z Saksonii, ale także z Prus oraz Austrii, a ponadto wielu Francuzów, Rosjan i Włochów. W mieście osiedlali się także Ormianie, Grecy oraz Czesi i Węgrzy. Coraz liczniejsza była społeczność warszawskich Żydów. Choć prawo zabraniało im mieszkania w stolicy, mogli przebywać w niej podczas obrad sejmów. A ponieważ sejm zwołany jesienią 1788 roku obradował przez cztery lata, Żydzi na dobre zadomowili się w Warszawie (Fijałkowski, 2016b, s. 83–84, 86, 131).

Pośród ówczesnych mieszkańców stolicy postacią szczególną był Antoni Opolski, wyróżniający się intelektem, wykształceniem i… orientacją seksualną. To, co o nim wiemy, daje wgląd w życie homoseksualistów w Warszawie w drugiej połowie XVIII wieku. Jednocześnie uzmysławia nam, na jak wielkie niebezpieczeństwo narażeni byli ci z nich, którzy w poszukiwaniu erotycznego spełnienia nawiązywali przygodne znajomości. Nie powinno dziwić, że w niektórych okolicznościach Opolski ukrywał swoją prawdziwą tożsamość i posługiwał się nazwiskiem Boretto (AGAD, AKP, 210, s. 19; 240, k. 31). Jak się łatwo domyśleć, udawał jednego z osiadłych w Warszawie przybyszów z Włoch. Być może był człowiekiem obdarzonym urodą uważaną za typową dla mieszkańców Śródziemnomorza. W każdym razie druga tożsamość, przybierana zapewne na czas homoerotycznych podbojów, ułatwiała mu uniknięcie nieprzyjemności w wypadku ich niepowodzenia. Umożliwiała ucieczkę przed odpowiedzialnością karną, gdy uwiedziony mężczyzna lub ktoś z jego otoczenia złożył donos do władz, czy ewentualnie zniknięcie w innej części miasta, gdyby musiał chronić się przed szantażem.

Choć Antoni Opolski starał się ukrywać swą erotyczną naturę, nie była ona w Warszawie zupełną tajemnicą. Tu i ówdzie pojawiały się plotki na jego temat. Ponoć jeden ze studentów kolegium pijarów nazwiskiem Majewski przechwalał się przed kolegami, że Opolski „używa go do sodomii” (AGAD, AKP, 240, k. 33v). Wyjaśnijmy, że mianem sodomii określano wówczas stosunki analne, a więc czyn uważany od stuleci za jeden z największych grzechów, za który mieszczanom i chłopom groziła kara śmierci. W dawnej Rzeczypospolitej wymierzano ją jednak znacznie rzadziej niż w Europie Zachodniej (Fijałkowski, 2016a, s. 98, 110–111). Sposób, w jaki studenci kolegium pijarów rozmawiali na ten temat, może wskazywać, że u schyłku XVIII wieku homoerotyzm był wśród warszawskiej młodzieży co najwyżej przedmiotem kpin, lecz nie budził potępienia.

Wiosną 1792 roku Antoni Opolski mieszkał na Podwalu, w kamienicy należącej do ślusarza Bluma. Wynajmował tam bardzo małe mieszkanie do spółki z dwudziestodwuletnim Józefem Gandeckim, który sypiał w pierwszej izbie. Sam Opolski zajmował alkierz, który dzielił ze swym wychowankiem, czternastoletnim szlachcicem Tomaszem Barszczewskim, oraz trzynastoletnim służącym Kazimierzem Brzozowskim, zwanym Kaźmirkiem (AGAD, AKP, 240, k. 33). Wszyscy trzej żyli raczej skromnie. Inwentarz ruchomości sporządzony 1 maja 1792 roku, to jest dzień po aresztowaniu Antoniego Opolskiego, obejmuje wprawdzie sporą ilość pościeli i ubrań, ale były to często rzeczy stare i bardzo zużyte. W mieszkaniu znajdowało się także trochę nakryć stołowych oraz niewielki księgozbiór. Składał się on z dwudziestu „książek moralnych i do edukacyi dzieci należących”, dziewięciu książek „politycznych, wszystkie w polskim języku” oraz pięciu książek w języku hebrajskim. Wśród papierów Opolskiego były notatki po hebrajsku, służące do nauki tego języka, oraz liczne petycje do władz zawierające prośbę o wsparcie (AGAD, AKP, 240, k. 45–46v).

Antoni Opolski zarabiał jako tłumacz i prywatny nauczyciel, toteż przez jego mieszkanie przewijało się wielu ludzi różnego pochodzenia i w różnym wieku. Byli wśród nich zarówno parnasi (starsi) warszawskiej społeczności żydowskiej, jak i czterej synowie kupca drzewnego Piechowskiego. Wspomniany powyżej „wychowaniec” Opolskiego, młody szlachcic Barszczewski, pochodził z Tarnawki na Lubelszczyźnie. Naukę szkolną rozpoczął w Lublinie, i jak dowiadujemy się z jego zeznania złożonego 30 kwietnia 1792 roku przed Komisją Policji:

"Tam przed dwiema laty, gdy mnie zobaczył Opolski, prosił o mnie rektora szkół, a rektor matki, która mnie zaraz oddała Opolskiemu na wychowanie. Jestem już dwa lata przy nim, mam od niego wikt, okrycie, stancyją i chodzę do szkół pijarskich" (AGAD, AKP, 240, k. 33).

Tomasz Barszczewski był uczniem o szerokich zainteresowaniach. Wiemy, że chodził przysłuchiwać się obradom sejmu, który nazywamy dziś Czteroletnim lub Wielkim. W pewnym momencie przestał być wyłącznie wychowankiem Antoniego Opolskiego i w tajemnicy przed światem stał się także jego kochankiem. Nastąpiło to kilka miesięcy po ich wspólnym przyjeździe do Warszawy i trwało do początków kwietnia 1792 roku. Wówczas, podczas spowiedzi wielkanocnej, Barszczewski opowiedział księdzu o intymnych więzach łączących go z Opolskim. Spowiednik uświadomił mu, jak wielkiego grzechu się dopuścił, i zalecił, by odszedł od wychowawcy-sodomity. Młody szlachcic postanowił, że powróci do matki i zaczął szukać wozu jadącego do Lublina. Jednakże Opolski odnalazł go i namówił do powrotu. Jak się możemy domyślać, Barszczewski powiedział mu, z jakich przyczyn postanowił go opuścić. W każdym razie Opolski odtąd nie nakłaniał swego wychowanka do seksu (AGAD, AKP, 240, k. 41).

Tomasz Barszczewski oraz następni znani nam kochankowie Antoniego Opolskiego byli ludźmi młodymi, co warto przedstawić na szerszym tle realiów epoki. Zauważymy wówczas, że w relacjach heteroseksualnych nastoletni partnerzy nie byli czymś wyjątkowym, ponieważ część ludzi zaczynała pożycie płciowe wraz z wkroczeniem w okres pokwitania. W myśl prawa obowiązującego w miastach, mężczyzna osiągał wiek sprawny w czternastym roku życia, natomiast kobieta w trzynastym roku życia, co oznaczało, że mogli wstąpić w związek małżeński (Delimata, 2004, s. 168). Jednocześnie duża różnica wieku między partnerami seksualnymi była zjawiskiem powszechnym.

Wyjaśniwszy tę kwestię, powróćmy do dalszych losów Opolskiego, który po zakończeniu romansu z Barszczewskim zaczął rozglądać się za nowym kochankiem. Wprawdzie zdarzało mu się zażywać cielesnych rozkoszy także ze służącym, ale zapewne nie była to satysfakcjonująca go relacja. Szukał więc szczęścia pośród mieszkańców Warszawy i tak narodziła się jego pechowa znajomość z Dominikiem Jeżewskim.

Streszczenia artykułów

Eros, tanatos, logos. Archetypowa integracja instynktów

Zenon Waldemar Dudek

Na drodze człowieka do stworzenia syntezy psychicznej trzeba uwzględnić wpływ Erosa i Tanatosa jako dwóch tendencji, które dają znać o sobie zarówno w procesach świadomych, jak i nieświadomych.

Życie i śmierć, niszczenie i budowanie to procesy psychiczne, z którymi mamy do czynienia na co dzień. W ujęciu jungowskim rozwój osobisty i terapia operują w czterech, a nie w dwóch – jak u Freuda (Eros i Tanatos) – przestrzeniach. Życie psychiczne podlega oddziaływaniu destrukcyjnego i konstruktywnego Erosa, jak też destrukcyjnego i konstruktywnego Tanatosa. Ideę związku życia ze śmiercią wyrażają sny.

Pogodzenie tendencji sprzyjającej życiu z tendencją sprzyjającą śmierci jest możliwe w oparciu o zasadę logosu, czyli mocy słowa i światła, które emanują z miłości łączącej osobowość i świat w jeden system.

Słowa kluczowe: erotofilia, droga bohatera, nieświadomość, sny, śmierć, tanatofilia, terapia, życie

Greccy bogowie nocy i snu z perspektywy psychologii głębi

Tomasz Olchanowski

Autor artykułu poddaje analizie greckie personifikacje nocy i snu. Opisuje współczesny fenomen „powrotu do starożytnej Grecji” z perspektywy psychoanalizy i psychologii archetypowej.

Słowa kluczowe: doświadczenie nocy, marzenie senne, personifikacja, politeizm, śmierć, wyobraźnia

Ludowa poezja nagrobna w dekanacie tworkowskim

Artur Rumpel

Artykuł omawia utwory z zakresu ludowej poezji nagrobnej znalezione na cmentarzach dekanatu tworkowskiego, w powiecie raciborskim na Górnym Śląsku. Autor nawiązuje do tradycji badawczej zapoczątkowanej przez Jana Stanisława Bystronia, zalecającego podjęcie badań pisanych świadectw kultury ludowej. Dekanat tworkowski jest terenem zróżnicowanym etnicznie, w przeszłości był również zróżnicowany wyznaniowo. Obydwa te zróżnicowania znajdują swoje odbicie w omawianych utworach. W artykule są przytoczone i omówione teksty w języku polskim, niemieckim i morawskim.

Słowa kluczowe: cmentarze, dekanat tworkowski, epitafia, Górny Śląsk, życie wieczne

Zakazane rozkosze Antoniego Opolskiego. Opowieść z czasów Oświecenia

Paweł Fijałkowski

W drugiej połowie XVIII wieku Warszawa była miastem szybko rozwijającym się, zróżnicowanym pod względem narodowym i wyznaniowym. Wśród jej mieszkańców był Antoni Opolski alias Antonio Boretto, żydowski neofita, należący być może do mesjanistycznej wspólnoty kierowanej przez Jakuba Franka. Utrzymywane przez Opolskiego kontakty homoseksualne spowodowały, że został on aresztowany i postawiony przed sądem. Zeznania zgromadzone podczas śledztwa uzmysławiają nam, jak trudne i skomplikowane było życie osób homoseksualnych w Polsce okresu Oświecenia. Godna ekspresja seksualności była dla nich trudno osiągalna, zarówno w świecie żydowskim, jak i chrześcijańskim. Opolski nie został skazany na karę śmierci, jednakże władze policyjne rozdzieliły go z najbliższymi, zamknęły w więzieniu i zepchnęły na margines społeczeństwa.

Słowa kluczowe: homoseksualizm, Jakub Frank, neofici, policja, Warszawa, Żydzi

Scena tańca i procesy transgresji estetycznej ciała

Tadeusz Kobierzycki

Tekst zajmuje się kwestią zmian w kulturowej percepcji ciała. Judeochrześcijańskie wzory percepcji ciała człowieka oparte są na represywnej kontroli i maskowaniu nagości – przeciwnie niż wzory percepcji nagiego ciała w starożytnej Grecji. Negatywne i represywne wzory religijno-kulturowe zostały przeniesione także do ekskluzywnej percepcji ciała ukazywanego na scenie sztuki. Przykładem współczesnej estetycznej rehabilitacji ciała jest spektakl Doris Ulich More than Nake (Więcej niż nagość), pokazany w Monachium 2015 roku.

Słowa kluczowe: Corporel, nagość, scena, tancerz, taniec, widz, wolność

Nawal as-Sadawi: amazonka feminizmu

Ewa Machut-Mendecka

Nawal as-Sdadawi jest jedną z najbardziej znanych feministek arabskich, należy do nurtu feminizmu postępowo-radykalnego. Jej osobowość, twórczość i działalność zasługują na analizę psychologiczną. Na wychowanej w tradycyjnej rodzinie egipskiej kobiecie zaważyła decydująco postać ojca, z którego poglądami walczyła, zarazem poddając się jego autorytetowi. Od najmłodszych lat była ekstrawertyczną indywidualistką, dzięki czemu ukończyła studia, została lekarzem i pisarką oraz walczyła na rzecz emancypacji kobiet. Była uważana za opozycjonistkę i oskarżana o postawy obrazoburcze, których kwintesencją miała być jej powieść Upadek Imama. W swojej działalności feministycznej przełamywała tabu: walczyła przeciwko żeńskiemu obrzezaniu i tzw. zabójstwom honorowym na kobietach podejrzanych o pozamałżeńskie relacje seksualne. W szerszej perspektywie występowała przeciwko rozumieniu seksualności w kategoriach tabu.

Słowa kluczowe: emancypacja, feministka, osobowość, seksualność, tabu

Intensywność miłosnego milczenia w Dybuku

Natalia BraJner

Artykuł skupia się na analizie afektywnego potencjału milczenia w legendzie dramatycznej Dybuk Szymona An-skiego i jej teatralnej adaptacji w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego z 2003 roku. Autorka swoje rozważania rozpoczyna przedstawieniem pojęć, które posłużą jako narzędzia krytyczne: kategorii milczenia i afektu. Za główny materiał badawczy została obrana historia miłosna dwójki bohaterów, Lei i Chanana. Pobocznym celem artykułu jest również ukazanie przydatności teorii afektywnych w pracach teatrologicznych.

Słowa kluczowe: afekt, dramat, dybuk, milczenie, miłość, teatr.

O Autorach

Tomasz Bohajedyn – rysownik w polskiej edycji „Le Monde diplomatique”; publikuje również w wielu innych czasopismach w kraju i za granicą: w „Midraszu”, „Ricie Baum”, „Kresach” i „Op. cit.”. Wystawiał między innymi w Klubie Polskich Nieudaczników w Berlinie, na Rozbracie w Poznaniu, w Le Madame w Warszawie, w Galerii Teatru Komuna Otwock, w Galerii Officyny w Szczecinie i w Galerii Garbary 48 w Poznaniu. Opublikował tomiki Kongo (2007), Spaghetti western (2008), Osad (2010), Las idzie (2012). Od 2014 roku także wydawca – krakowskie wydawnictwo Cztery Strony.

Elwira Blazewicz – ukończyła studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim i podyplomowe Studium Systemowej Terapii Rodzinnej w Psychoterapeutycznym Instytucie Burg Bergerhausen w Duisburgu (Niemcy). Jest członkiem zespołu Międzynarodowej Agencji Prasowej „New York Reporters”. Jej artykuły i sprawozdania ukazały się w pismach: „Kwartalnik Historyczny”, „Internationale Zeitschrift für Humanistisches Psychodrama”, „Nowy Dziennik”, „Aura, Metro-Polonia” oraz w polsko-czeskim czasopiśmie „Bohemia”. Mieszka w Niemczech.

Natalia Brajner – doktorantka teatrologii na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Bada wypowiedzi programowe Tadeusza Kantora, Jerzego Grotowskiego i Krystiana Lupy w perspektywie tzw. teorii afektywnych. Współwykonawca projektu grantowego „Teatry we Lwowie 1789 – 1945”. Zainteresowana teatrem żydowskim. Publikuje w m.in. w „Didaskaliach”.

Zenon Waldemar Dudek – psychiatra, psychoterapeuta, twórca programu dla liderów „Linia życia”, autor i współautor publikacji z zakresu psychologii Junga, psychologii kultury i psychologii marzeń sennych (Psychologia integralna Junga, Jungowska psychologia marzeń sennych, Psychologia mitów greckich, Psychoterapia. Teoria i Psychoterapia. Szkoły i metody). Redaktor naczelny pisma „ALBO albo. Problemy psychologii i kultury”. Organizator Forum Inspiracji Jungowskich. Powołał Fundację Instytut Psychologii i Kultury ERANOS, której celem jest łączenie świata nauki, a zwłaszcza psychologii, ze światem kultury. Prowadzi szkolenia i mentoring dla liderów (rozwój osobisty, strategie przywództwa).

Paweł Fijałkowski – archeolog i historyk, pracownik naukowy Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie; zajmuje się dziejami Żydów w dawnej Polsce (X–XVIII w.), historią polskiego protestantyzmu, pradziejami Mazowsza oraz homoerotyzmem w starożytnej Grecji i Rzymie. Autor książek: Seksualność, psyche, kultura. Homoerotyzm w świecie starożytnym (2007), Homoseksualizm. Wykluczenie – transgresja – akceptacja (2009), Homoseksualność daleka i bliska. Słowa – mity – symbole (2014), Androgynia, dionizyjskość, homoerotyzm. Niezwykłe wątki europejskiej tożsamości (2016).

Anna Gierlińska – doktor filozofii, trenerka rekomendowana przez Stowarzyszenie Trenerów Organizacji Pozarządowych STOP; prowadzi warsztaty rozwojowe inspirowane psychologią Junga w Akademii Jungowskiej w Katowicach oraz warsztaty ekopsychologiczne; edukatorka ekologiczna; publicystka miesięcznika Dzikie Życie; ukończyła Szkołę Treningu Grupowego w Warszawie oraz Polsko-Niemiecki Kurs Pedagogiki Dzikiej Przyrody w Drei Eichen; autorka esejów filozoficznych na blogu „Z nurtem życia”.

Tadeusz Kobierzycki – dr hab. w zakresie filozofii nauki i antropologii filozoficznej. Współpracował z prof. Kazimierzem Dąbrowskim; opracował własny projekt naukowo-edukacyjny pod nazwą Studencka Szkoła Higieny Psychicznej, którą kierował w latach 1984-1995. Pracował jako nauczyciel w liceach warszawskich, a także w szkołach wyższych (Akademia Medyczna, Politechnika Warszawska, PWST, Akademia Muzyczna im. Fryderyka Chopina Warszawie, Uniwersytet w Trnavie [Słowacja]). Od ponad 20 lat współpracuje z Onco-Life Team, projektem kierowanym przez onkologa Ewę Kilar. Główne obszary badań: antropologia filozoficzna (teorie ja i jaźni, osoby i osobowości, kryzysu i rozwoju, zdrowia i choroby, rozwoju i twórczości w kontekście medycyny i psychiatrii). Autor wielu publikacji książkowych i artykułów patrz (www.academia.edu i www.dezintegracja.pl). Aktualnie kieruje własnym projektem naukowo-badawczym pod nazwą Instytut Ego-Analizy Askeion w Warszawie.

Ewa Machut-Mendecka – absolwentka arabistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Interesuje się kulturą, problematyką społeczną i etnologiczną obszarów muzułmańskich oraz religią islamu. Autorka wielu artykułów i książek, w tym: Współczesny dramat egipski (1984), Główne kierunki rozwojowe dramaturgii arabskiej (1992), The Art of Arabic Drama. A Study in Typology (1997), Studies in Arabic Theatre and Literature (2000), Archetypy islamu (2004), Świat tradycji arabskiej (2005), Kultura arabska. Mity, literatura, polityka (2012). Jest profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Warszawskiego.

Tomasz Olchanowski – dr hab., adiunkt w Katedrze Teorii Wychowania i Antropologii Pedagogicznej Uniwersytetu w Białymstoku (wcześniej w Zakładzie Psychoanalizy i Myśli Humanistycznej). Jego zainteresowania koncentrują się na zagadnieniach historii kultury i rozwoju cywilizacji, ze szczególnym uwzględnieniem ewolucji psychicznej człowieka, źródłach filozofii, problematyce przemiany duchowej. Autor książek: Jungowska interpretacja mitu ojca w prozie Brunona Schulza (2001), Psychologia pychy (2003), Duchowość i narcyzm (2006), Wola i opętanie (2008, wyd. 2 posz. 2010), Pedagogika a paradygmat nieświadomości (2013), Kultura manii (2016) i kilkudziesięciu artykułów.

Kazimierz Pajor – ks. dr, po studiach filozoficzno-teologicznych w Tarnowie przyjął święcenia kapłańskie (1985); studia doktoranckie na Papieskim Wydziale Teologicznym w Poznaniu zakończył rozprawą doktorską Rola archetypu w analitycznej psychologii C.G. Junga (1990). Autor wielu artykułów nt. teologii i psychologii głębi oraz książek Psychologia archetypów Junga (2004), Śladami Junga (2006, wyd. II 2008), Psychoanaliza Freuda po stu latach (2009), Die Freude am Glauben (2013). Jako teolog zainteresowany jest szczególnie możliwością włączenia krytycznie ocenionych teorii psychologii głębi do różnych dziedzin teologii. Współpracuje z Redakcją „ALBO albo” i wydawnictwem ENETEIA. Mieszka i pracuje w Niemczech.

Artur Rumpel – ukończył studia z zakresu farmacji oraz antropologii kulturowej. Zajmuje się antropologią religii, antropologią literatury i etnobotaniką. Autor dwóch książek z zakresu antropologii religii. Mieszka w Rybniku, gdzie pracuje jako kierownik apteki.

Aleksandra Szczepaniak – doktor psychologii, analityk jungowski, superwizor. Kierownik kursu psychoterapii jungowskiej PTPA. Autorka kilku artykułów poświęconych analizie marzeń sennych, kompleksom i kompleksom kulturowym.

Jadwiga Wais – dr, socjolożka, antropolożka baśni i przemiany duchowej. Zajmuje się zagadnieniami z pogranicza filozofii, psychologii, socjologii, psychoanalizy, mitologii, baśni i literatury pięknej. Autorka wielu artykułów oraz książek: Gilgamesz i Psyche (2001), Ścieżki baśni (2007), Bracia Grimm i Siostra Śmierć (2014), Szekspir 401 (2017).

Parametry szczegółowe

Czasopismo: "ALBO albo"

Liczba stron: 177

Rok wydania: 2017

Numer wydania: 64

Oprawa: miękka

EAN: 977123008017902, 9771230080643

Szerokość: 16 cm

Wysokość: 23 cm

Waga: 0,304 kg