Ежи Бральчик, Михал Огорек: ...колбаса и веревка

Jerzy Bralczyk, Michał Ogórek: …kiełbasa i sznurek

rysunki: Jacek Gawłowski

stan dobry

Z okładki

„Miłe Panie i Panowie bardzo mili, / utworzycie wielbicieli spory chórek, / gdy będziecie obcowali / z książką, którą napisali / świetni dwaj Panowie — Bralczyk i Ogórek.

Rozmawiają jasno, mądrze i z humorem / i przykładów odnajdziecie tu bez liku, / jak przemiany obyczaju, / losy ludzi, losy kraju / przeglądają się w myśleniu i języku.

Lecz ten wątek to dopiero jest początek, / mnóstwo innych wątków w tej książeczce czeka, / moc anegdot, moc impresji, / czar aluzji, wdzięk dygresji, przecudownie rozrzucona kartoteka.

Doceń też, jak ważną rzeczą jest rozmowa, / dialog erudycją oraz żartem tchnący, / potwierdź, że wśród ścian zacisza / ciągle się znajduje nisza, / skromna nisza przeznaczona dla myślących…”

— Wojciech Młynarski, 21 września 2012

Spis treści

Wstęp, czyli o co nam chodzi

Rozdział I — Genesis? A skąd!

• Na początku musi być Jurek
• Wołacz obraźliwy nie przez przypadek
• Język od kuchni
• Ogórek a sprawa niemiecka
• Z czego się bierze Bralczyk
• Się w telewizji pokazali
• Wychowanie z prądem i pod prąd
• Odkrywanie opcji śląskiej
• Nosówki ginom
• Pociąg do chłopów — na bocznicy
• Do czego się nadaje pseudonim
• Nick, czyli jak być na bieżąco
• Jak się naprawdę nazywamy

Rozdział II — Pochodzenie

• Gdzież są, ach, niegdysiejsze loka. I loki.
• Jak żyć (dwa razy)?
• Moniuszki są ślepe, czyli nazwa określa świadomość
• Żmija i inne zawiłości
• Lenin skrzyżowany z Leninem
• Zamieszanie z mieszkaniem
• Ile Jana w Julianie? Kawalec!
• Między Piłsudskim a brzegiem obwarzanka
• Klęski śląskie, czyli Ogórki od kuchni
• Ludzie czasu i ludzie przestrzeni — a gdzie jest Bralczyk?
• Kij bez początku i Polska bez końca
• Dlaczego „na” Litwie i „w” Rosji
• I znowu te ukryte opcje
• Bursa i miasta podupadłe
• Wszystko przez Szwedów
• Kraków się odcisnął
• PRL, PZPR, RSW i rozważania o wstydzie
• Jak prosić o „Dobę” w pięciu egzemplarzach
• Zakapiorstwo a zakopiarstwo
• Przerwa na Tetmajera
• Wiecha „cz” poczciwe
• Ranking regionalizmów
• Dlaczego ojczyzna?
• Polskie księstwa zagraniczne
• Jak ginie Bralczyk
• Ikona, czyli ściąganie jest dobre
• Powrót do Jerzego

Rozdział III — Inteligencja

• Dowcip z inteligencją pokiełbaszone
• Słownik etymologiczny ideologiczny
• „Jestem uczciwy” i inne zaklęcia
• Rany Żeromskiego
• Jak bić dzieci i inne ulubione sadyzmy
• „Pod” zamiast „przy” i cały Sienkiewicz na nic
• Podglądanie „Krzyżaków”
• Przysłownik Banaczka
• Pycha, czyli znowu ta inteligencja
• Chyba niespecjalnie
• Puenta napiętnowana
• Szczwanie inteligencją
• Duszny raj słowiański
• Lub, jak ci się podoba
• Ponure żarty z Dostojewskiego
• Mickiewicz umiał kończyć
• Tolstoy — to jest straszne
• e-ironiczne. A „Europejczyk”?
• „Słowiański katolik komunista” — rzecz o tożsamości
• Literatura i pół litra tura
• Chuch w narodach nie ginie

Rozdział IV — Wiara

• A czy ty wiesz, Czytelniku, co to jest stryj?
• Sakramentalność i sakramętność
• Klecha to nie ksiądz
• Czy obraz obraża tym, co wyobraża
• O pożytkach płynących ze zdrabniania, czyli gomorka ze sodomką
• Odpuszczanie, odpuszczenie i odpust, choćby niezupełny
• Apostazja, Konduita i inne imiona
• A łaciny żal
• Chóry an(g)ielskie?
• Celownik na muszce
• Po co rozbierać zdanie
• O przydatności przydawki
• Wyjątki nas obchodzą — iście diabelska sprawka
• Władanie językiem a władza nad językiem
• Czemu służy kaleczenie
• Postaci wieczoru albo postacie wieczora
• Już można? Więc zaczynamy
• Piesi i psy pogrzebane
• Jak być i ptakiem, i ornitologiem
• Wieloznaczność — niepewność — propaganda — perswazja…
• Pyszny profesor
• Czy język się rozwija, czy zwija
• Dwa razy dwa równa się trzynaście, czyli przekonywać z przekonaniem
• Feralne ferowanie
• Ile nóg mają nieparzystokopytne
• Bydlić albo nie bydlić — oto jest pytanie!
• Ładne brzydkie słowa
• Warto być językoznawcą, i…!

Rozdział V — Opowieść

• Prawda, narracja i inne mody
• Słowa na start
• Kłamstwo to prawda, nieprawda?
• W opowieści siła
• Daj sobie słowo
• Jak brzmiał Mickiewicz?
• Co mówi głos zewnętrzny
• Stwórcy, twórcy i odtwarzacze
• Od pauzy po aplauzy
• Celebryta żeńska i nijakie, celebrytan męski. A celebrytfanna?
• Rozbiór Jaruzelskiego
• Kto się ośmieli śmiać przy Macierewiczu?
• Tajemnice poliszynela, Puncha i Kaczyńskiego
• Wzrost i inne więzi
• Szatani czynni już nieczynni
• Giertycha dowcipy niskich lotów
• Broda a oblicze świata
• Zagrania Wojtyły
• Bierut i Piłsudski — agent i akcent
• Jak spisano Koran
• A Tusk stoi i stoi (przed opinią)
• Waga powagi, czyli jak nie przeholować
• Tylko Polacy nie mają nic!

Rozdział VI

• Fantazje nt. fantazji
• Aluzje do iluzji
• Co można mówić
• Rozważania pod śledzia, na czas i na miejscu
• Z wiekiem
• Po co nam broda
• Fikcja, czyli bliżej prawdy
• Kreatorzy i aktorzy
• W roli własnej
• Testament i co potem
• Jak skończyć?
• Dość lekki szok
• Zamach to tylko kwestia czasu
• Co ładnie stoi
• Wszystkie trzy błędy Bralczyka. Albo dwa
• O czym milczeć
• Co nam po „h” i „ch”
• Gafa grafologa
• Konać z przekonaniem
• Po co się pocić, czyli fizjologia języka
• Ornitolog to nielot
• Charyzma, trema i co pić
• Trzeba mieć gest?
• Żyrafa — zwierzę niemożliwe
• Co się śni filozofom
• To wie się we śnie
• Śmierć — ale jakiego rodzaju?

Rozdział VII — Kobieta

• Słowa zaczynem, czyn — za dosłowny
• Lgnąć da się lubić
• By zaintonować, trzeba zaimponować, choćby intonacją
• Europroroctwa
• Pociąg, który nie odjeżdża
• Co to „no to”
• Kobiecość hard i soft
• Bałagan po Rosjanach
• Tyle chaosu o nic
• Jaki znak twój? Bliźnię
• Skąd tu drugie dziecko?
• Uciekamy się do kobiet
• Mężczyzna z żeńską końcówką
• Babę lubimy za reduplikację
• Kobieta — to niedobre słowo jest
• Baba z wozu i do rozładunku
• Rodzaje aniołów i diabłów
• Cielesność i ciasność, czyli co się gdzie mieści
• Z której strony nas gwałcono i co z tego mamy
• Tołstoj była kobietą?
• Jak one piszą
• By problemu płci nie spłycić

Rozdział VIII — Seks

• Życie, pożycie, koperczaki i inne metafory
• Sympatia: pogląd li to czy litota?
• Arbuz, kosz, polewka — dochodzenie po odmowie
• Zbezczeszczenie i cześć, znieważenie i ciąża. A wianek?
• Aluzje do i dla uciechy
• Ostatnie słowa (skrzydlate?) i słowa podszyte ,
• Goebbelsie, pedale, ty organie, czyli ważenie zniewagi
• Mowa nienawiści i inne pogranicza
• „Zamawiam” w „innym sensie”
• Lepiej kłamać czy łgać?
• Jak reagować na psa urok
• Matołek a sprawa polska
• W Europie, czyli nigdzie
• Gombrowicz wielkim Polakiem był. Ot, zaraza!
• Definicja śmiechu i śmiech z definicji

Rozdział IX — Słowo

• Bezdzietny ojciec, czyli do czego prowadzą paradoksy
• „Mówię, że „jestem”
• Hasło-indoktrynacja-manipulacja — obnażone
• Wypaczenia — wypatrzone
• Sztuka puszczania mimo uszu — wyłożona
• Się mam, czy tylko mniemam?
• Tolerancja a tolerowanie
• Okrucieństwa felietonistów
• Słowa samobójcze, zabójcze i z łapanki
• Nieco szokujący wilk cały
• Słowo lubię nad wyraz
• Jak dobrze, że jest „nie ma”
• Profesor, kawa i falandyzacja prawa
• Aaa, metaforycznie — to co innego
• Jak reklama wypływa i wpływa
• Mieć melodię do prozodii

Posłowie, czyli dlaczegośmy się zaangażowali tylko na 50 procent